Erol Taşdelen

ÖLÜ AT TEORİSİ

Yayınlanma:

3 hafta önce

27/01/2025

Yazan:

Ölü At Teorisi, iş dünyası, politika, eğitim, bireysel yaşam ve daha birçok alanda kullanılan, işlevini yitirmiş bir şeye bağlı kalmanın gereksizliğini ve bu durumun sonuçlarını açıklayan etkili bir metafordur. Bu kavram, verimsiz projelere, işlevsiz stratejilere ve sürdürülemez sistemlere gereksiz yere zaman, enerji ve kaynak ayırmanın anlamsızlığını ifade eder.

1. Teorinin Metaforik Kökeni

Metafor, bir Kızılderili atasözüne dayandığı düşünülen şu cümleden gelir:
“Eğer bindiğiniz at ölmüşse, inin.”
Bu basit öneri, hayatta ve iş dünyasında zamanla geniş anlamlar kazanmıştır. Ölmüş bir atı kamçılayarak onu yeniden hayata döndürmek mümkün değildir; dolayısıyla, böyle bir çaba zaman ve kaynak israfıdır. Bu durum, kişisel veya kurumsal hayatta başarısızlığa saplanıp kalmanın ne kadar zararlı olabileceğini gösterir.

2. Ölü At Teorisi’nin Belirtileri

Bir kişi, ekip veya organizasyon “ölü bir ata binmeye” devam ettiğinde şu belirtiler ortaya çıkar:

Durumu Reddetmek: “Belki biraz daha çabayla işler düzelir” gibi bir düşünceyle başarısızlığı kabul etmemek.
Kaynakların İsrafı: Para, zaman ve insan kaynağını verimsiz bir projeye yatırmaya devam etmek.
Gerçeklerden Kaçış: Başarısızlıkla yüzleşmek yerine mazeretler üretmek.
Statükoya Bağlılık: Değişime direnirken, mevcut sistemde ısrarcı olmak.
Sunk Cost Fallacy (Batık Maliyet Yanılgısı): “Bu işe bu kadar yatırım yaptık, devam etmeliyiz” düşüncesiyle rasyonel kararlar almamak.

3. Hayatın Farklı Alanlarında Ölü At Teorisi

a. İş Dünyasında

Şirketler bazen başarısız projeleri sürdürerek “ölü at” durumuna düşerler. Örneğin:

Başarısız Ürünler: Tüketiciler tarafından ilgi görmeyen bir ürünün pazarlamasına devam etmek.
Yanlış Yatırımlar: Kârlılık sağlamayan bir iş modelinde ısrarcı olmak.
Teknolojik Direnç: Eski ve işlevsiz bir teknolojiyi değiştirmek yerine masraflı yamalarla onu sürdürmeye çalışmak.

Örnek:
Kodak, dijital fotoğrafçılığın yükselişine ayak uyduramayarak geleneksel film üretiminde ısrarcı oldu. Bu durum, şirketin pazar liderliğini kaybetmesine neden oldu.

b. Eğitim ve Kamu Politikalarında

Eğitim Sistemleri: Öğrencilere katkı sağlamayan müfredatları devam ettirmek.
Kamu Projeleri: Gereksiz yere kaynak tüketen büyük altyapı projelerini bitirmekte ısrar etmek.

Örnek:
Birçok ülkede, zamanın gerisinde kalmış eğitim modellerinin halen uygulanması, gençlerin modern dünyaya uyum sağlamasını zorlaştırmaktadır.

c. Bireysel Kararlarda

Kişisel yaşamda da ölü at teorisi kendini gösterebilir:

İlişkiler: Artık yürümeyen bir ilişkiye devam etmek.
Hedefler: Başarı olasılığı düşük bir kariyer yolunda ısrarcı olmak.
Alışkanlıklar: İşlevsiz bir rutini sürdürmek.

Örnek:
Bir kişi, artık kendisine mutluluk getirmeyen bir işte çalışmaya devam ettiğinde, ölü at teorisine göre yanlış bir tercih yapıyordur.

4. Neden Ölü Atlardan Vazgeçilemiyor?

Batık Maliyet Yanılgısı: Kişiler ve organizasyonlar, bir işe geçmişte yaptıkları yatırımlar nedeniyle o işi sürdürmeye çalışır.
Statüko Yanılgısı: “Bu hep böyleydi, böyle olmaya devam etmeli” düşüncesiyle hareket edilir.
Gurur ve Ego: Başarısızlığı kabul etmenin zor gelmesi.
Değişimden Korku: Mevcut sistemin terk edilmesinin getireceği belirsizlik ve riskler.

5. Ölü At Teorisine Çözüm: Ne Yapmalı?

a. Durumu Değerlendirin

Hangi projelerin, sistemlerin veya ilişkilerin artık işlevsiz olduğunu dürüstçe analiz edin.
Sorunları net bir şekilde tanımlayın.

b. Kaynakların Geri Kazanımı

Verimsiz bir projeyi kapatarak kaynakları daha verimli alanlara yönlendirin.

c. Esneklik ve Adaptasyon

Yeni stratejilere açık olun.
Gerektiğinde, başarısızlıkları bir öğrenme fırsatı olarak görün.

d. Veri ve Geri Bildirim Kullanın

Kararlarınızı desteklemek için somut verilere ve geri bildirimlere dayanın.

6. Başarı İçin Dersler

Steve Jobs’un Apple Dersi: Steve Jobs, Apple’a geri döndüğünde, gereksiz ürünleri ve projeleri ortadan kaldırarak şirketi yeniden odakladı.
Toyota’nın “Kaizen” Yaklaşımı: Toyota, sürekli iyileştirme anlayışıyla verimsiz süreçleri ortadan kaldırır ve her zaman daha iyi bir yol arar.

7. Sonuç

Ölü At Teorisi, bireylerin ve organizasyonların değişim ve yenilik gerekliliğini kabul etmesi gerektiğini öğütler. Ölü atlardan vazgeçmek, kısa vadede zorlayıcı olsa da, uzun vadede başarıyı getirir. Bu teori, her alanda verimliliği artırmanın ve başarısızlığı minimize etmenin güçlü bir hatırlatıcısıdır.

Görüntülenme: 3.857

İlgili Etiketler:

İZSİAD “E İhracatta Mentörlük ve Deneyim Paylaşımı” toplantısı düzenledi

Çeyrek dönemin en ‘çalkantılı’ haftasına hazır mıyız?

Okumaya devam et

Yorum Yazın

ALTIN - DÖVİZ - KRIPTO PARA

MERKEZ BANKASI BAŞKANI FATİH KARAHAN SAHAYA İNDİ

Yayınlanma:

2 gün önce

12/02/2025

Yazan:

Erol Taşdelen

TCMB Başkanı Dr. Fatih KARAHAN, Ankara dışında sanayici ve İş İnsanları ile bir araya gelip sunumlar yaptı. Çok da iyi oldu. Zira, TCMB ana hedefi olan özellikle son 2 yıldır Enflasyon belası ile uğraşırken yaptıklarını topluma direkt anlatamama sıkıntısı yaşıyordu. Aylık basına yapılan sunumlar ise aşırı teknik ifadeler içerdiği için toplumca pek anlaşılamıyordu.

Bunu TCMB kurmayları ve Başkanı fark etmiş olmalılar ki bu hafta Eskişehir, Uşak ve Denizli toplantıları planlandı. 10-11 Şubat’ta Uşak ve Denizli’de sanayici ve İş İnsanlarına sunumlar yaptı. Sunumlara katılmış biri olarak basına kapalı olması nedeni ile görüş bildirmem etik olmazdı. Banka resmi sitesinde “TCMB PARA POLİTİKASI ve MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM” başlıklı sunumu paylaştığı için sunumun içeriği ile ilgili değerlendirme yapmamda sakınca yok.

Bir defa sunum, “2013 yılından bu yana, yurt genelinde düzenli aralıklarla, farklı sektör ve ölçeklerden firmalar ile yüz yüze görüşmeler yapılıyor. Denizli ve Uşak bölge illerinde 2024 yılı içinde 700, son 5 yıl içinde toplamda 3.700 firma görüşmesi yapılmıştır” ifadeleri ile başlıyor. Benim buna Uşak özelinde itirazım var. “Başkana yanlış bilgi veriliyor” diye düşünüyorum. Diğer illeri bilmem ama Uşak özelinde 2024 yılında firmalar ile yüz yüze görüşmeler gerçekleşmedi. Anketleri “görüşme” diye bildiriyor olabilirler ama yüz yüze görüşme olmadı! İki yıl önce TCMB İzmir Bölge ziyaretimde direkt Reel Sektörü müdürüne eleştiri olarak bu konuyu iletmiştim. Demek ki uyarılarım dikkate alınmamış! EXİMBANK’ın İzmir Bölge Müdürü ve ekibi ve Denizli Bölge Müdürü ve ekibi her yıl Uşak firmalarını ziyarette bulunur örnek almasını dilerim. Konumuza dönelim…

SUNUMDA 5 TEMEL MESAJ VARDI!

25 yıllık bankacılık deneyimi, 8 yıllık sanayi içindeki tecrübem ile benim açımdan sunumda 5 temel mesaj vardı.

Kuru Baskılamıyoruz, Net Döviz Rezerv arttı : Başkan Karahan kamuoyu zihninde yer alan “kur baskılanıyor” düşüncesinin doğru olmadığını, “kur baskılamak için döviz satmamız gerekiyor oysa Swap hariç döviz net rezervlerimiz Mayıs 2023’de -60,5 milyar USD’de iken, Ocak 2025’de 126 milyar USD artış ile +65,4 milyar USD seviyesine geldiğini” belirtti. Bunun, “Cari dengede iyileşme ve Dış finansman ihtiyacının azalmasından; Sermaye girişlerinin yeniden başlamasından; Döviz Arzının artması, döviz talebinin azalmasından” kaynaklandığının altı çizildi. Rakamlar da bu söylemi destekliyordu. Zira, Mayıs 2023’de 56 milyar USD olan 12 aylık birikimli açık 48 milyar USD azalarak Kasım 2024’de 7 milyar USD’ye gerilemişti. 12 aylık birikimli Cari Açık/GSYİH oranı da 2023-II. dönemde %5’den 2024-III. Döneme %0,7’ye düşmüştü. Döviz ile ilgili diğer direkt mesajlar ise, Kur taahhütlerinin olmadığı; rezerv iyileşmenin “carry trade” kaynaklı değil yurtiçi kaynaklı iyileşmeden kaynaklı olduğunun altı çizildi. Diğer bir ifade ile yastık altı dövizden sisteme girişler olduğu ima edildi. CDS Risk Priminin Mayıs 2023’de 703 iken Şubat 2025’de 255’lere kadar düşmesi yıllık yurt dışı faiz ödemelerinin 7 milyar USD düşüş katkısı sağladığının altı çizildi. Hazine’nin Yurt Dışı Borçlanma maliyeti Mayıs 2023’de %11,3 iken, Şubat 2025’de %6,6’ya düştüğü belirtildi. Bankaların yurt dışı sendikasyon maliyeti de aynı dönemlerde %9,6’dan %7’ye gerilediği belirtildi.
Dezenflasyon süreci devam etmekte: Enflasyon ile ilgili sıkı duruşlarının sonuçlarının alınmaya başlandığını; bu duruşun devam edileceği belirtildi. Enflasyon ile mücadelede, “Talep dengelenmesi; Fiyatlama davranışlarında normalleşme; Beklentileri iyileştirme” stratejisi uygulandığı belirtildi. 2022 yılındaki yıllık enflasyon %64,3 olurken, 2023 yılını %64,8’e yükselmesi karşılığında 2024 yılını % 44,4 ile kapatıldığını, 2025 hedeflerinin %24 olarak revize edildiği belirtildi. Alt kalemlerde 2023-25 döneminde Temel Mallarda %52,8’den %24’de; Gıda’da %72’den %41,8’e; Hizmetler sektöründe %90,7’den %62,9’a düzelme olmasına rağmen özellikle Hizmetler sektöründe yüksek oranın devam ettiğini burada da Kira ve Eğitim harcamalarının yüksek kaldığını bunun da 2025’e taşındığının altı çizildi. “Tüketici ve firmaların enflasyon beklentileri de gerileme eğilimine girmiştir” tespiti yapılarak Yatırımdaki büyümenin 1990’lar seviyesine gerilemesine rağmen Ekonomideki Büyümenin harcama artışından kaynaklandığı 2004-19 yıllarındaki %4,7 olan ortalama harcama değişiminin 2020-24 döneminde %11 olduğunu bu alanın kontrol altına alınması için talep daraltıcı politikalar izlendiği belirtildi. Bu tespit; TCMB’nin Kredi kartlarındaki daraltıcı uygulamalarını da bu çerçevede değerlendirmek lazım ve bu stratejisi ile uyumlu olduğu anlamına geliyor ki, Hanehalkı harcamalarını baskılanması bir süre daha devam edeceği anlamına da gelmekte. Tabi bu durumda esnafın işlerinin kötüleşeceği; toptancı ve sanayicinin bundan olumsuz etkileneceği, bu sürecin zaman aralığı bilinemediği için firmaların bu talep daralması duruma ne kadar dayanacağı yönünde bir değerlendirme ise yapılmamış. Var ise de sunumda yer almadı. Konkordato ve firma iflas sayılarının artışı aslında buradaki sıkıntının işaretlerini net veriyor.
KKM’yi bitireceğiz: KKM konusunda TCMB çok net. KKM sürecinin tamamlandığını, buradaki avantajın zamana yaygın şekilde hızla bitirileceği mesajı verildi. KKM’de Vergi avantajının ortadan kaldırılması; süre olarak yapılan kısıtlamalar aslında bir süredir KKM’nin bitirileceği netti. Ağustos 2023’de KKM hacmi 143 milyar USD iken, Ocak 2025’de 114 milyar USD düşerek 26 milyar USD seviyesine gerilemiş durumda. Sunum sonunda sorduğum; “Bankalardan kredi kullanarak yapılan KKM’lere bir işlem yapılacak mı? Hazine ve TCMB üzerinden haksız, sistem boşluğundan fırsatçı kazanç elde edildiği; mevduat blokesi ile nakit karşılıklı kullanılan krediler bloke edilerek yeni krediler ile kat ve kat KKM hesaplar açıldı, bunlara yönelik bir yaptırım gelecek mi; bu ödemelerin geri alınması gerekmez mi?” şeklindeki sorum ise cevapsız kaldı. Hazine, MASAK ve TCMB’nin böyle bir çalışma var ise de en azından bilgi paylaşımı yapılmadı; bendeki izlenim bu yönde bir çalışma olmadığı ve Hazine ve TCMB tarafından ödenen bu zararın sineye çekileceği yönünde oldu.
İhracat artarken, ithalat azaldı: 12 aylık birikimli İhracat Mayıs 2023’de 254 milyar USD iken Ocak 2025’de 9 milyar USD artarak 263 milyar USD’ye yükseldi. Aynı dönemde 376 milyar USD olan ithalat ise 30 milyar USD azalarak 347 milyar USD seviyesine geriledi. “Küresel ticaret kademeli olarak toparlansa da zayıf seyretmektedir” dendi. Avrupa’nın mal ithalatı yavaşlarken, Türkiye açısından olumlu verinin Avrupa’daki pazar payımız artması oldu. 2022 yılında AB ülkelerinin ithalatında Türkiye’nin payı %3,3 iken 2024 yılında %4 oldu. Sanayi üretiminde 2022 yılından bu yana yataya yakın seyir gözlenmesi ise dünyadaki bu yöndeki gelişme ile paralel olması şeklinde açıklandı.
Reel Sektöre destek devam edecek: Reel sektöre TCMB Reeskont kredi desteğinin Ocak 2024-25 döneminde 635 milyar TL olduğunu; Faiz avantajı ve %2 Döviz Dönüşüm desteğinin de aynı dönemde 182 milyar TL olduğu belirtildi. Uşak ili sanayicilerinden ve TOBB Geri Dönüşüm Meclis Üyesi Arif ÖZTAN‘ın gelen “%2 kur desteği yükseltilsin” yönündeki talep ise bu yöndeki isteklerin değerlendirildiği belirtilerek cevaplandı. Reel sektör temsilcilerin TCMB kredi için EXİMBANK’a verdikleri Teminat Mektubu komisyon oranlarının bankalarca yüksek istendiği hatta Halkbank gibi bir kamu bankasının %4 gibi komisyon istediği bu yönde “banka ücret ve komisyon oranlarına müdahale edebilen TCMB’nin bu tür kredilere EXİMBANK’a verilecek mektup komisyonlarında sınırlama getirmesi gerektiği” de katılımcılar tarafından talep olarak TCBM Başkanına direkt iletildi. TCMB Reeskont kredilerindeki “döviz almama” koşulu hem döviz hem TL kredi kullanan ve döviz ödemeleri olan firmaları zorlama noktasına getirdi. Zira, TCMB Reeskont kredisi kullanan firmalar bir yıl kredi vadesi boyunca ithalat gibi bazı ödemeler hariç döviz alamıyor aksi halde kullandığı tüm kredi ana parasının %3’ü kadar ceza yiyor. Taahhüt konusunda ek süre talep eden firmalar da oldu. Banka kredi faiz oranlarındaki yükseklik ve finans maliyetlerin artması ise ortak sorunların başından geldi. Döviz çeklerindeki yasaklar ve firmalar arasındaki döviz ödeme yasağı firmaların kur farkından zararına oluşturduğu yönündeki sorular da gündemdeydi. Bu hafta firmaların döviz bulundurma oranı ile ilgili yasağın kalkması aslında reel sektörün elini güçlendirirken; yüksek maliyetleri bulan Bağımsız Denetim Rapor zorunluluğu gibi uygulamalar halen devam ediyor. Benim görüşüm bu alanda da sınırın daraltılması bunun yerine firmalara destek ve kılavuz olması için Sanayi Ticaret Odalarında “FİNANS OFİSİ” kurulmasının daha faydalı olacağı yönünde. Reel Sektör temsilcilerinden Uşak Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Selim KANDEMİR talebi de “ara eleman” bulmadaki zorluklardan dolayı Uşak’a Merkez Bankanın Teknik Meslek Liseleri yapılması için maddi destek sağlaması oldu.

Kısaca, TCMB Başkanının Reel Sektör ile buluşma girişimi başarılı geçti ve yerinde oldu. Zira, Ekonomi kurmaylar uzunca bir süre sahlardan uzaklaşmış, piyasadaki olumsuz havayı dağıtacak, Güven oluşturacak aksiyon almamıştı. Bu tür toplantılar hiç kuşkusuz çok faydalı ve ekonomi kurmaylara taleplerin birinci elden dillendirilmesi için de fırsat yaratıyor. Uşak ve kendi adıma çok verimli bir toplantı idi. Uşak Valiliğinin akşam düzenlediği yemek sonra soru cevap kısmı da katılımcı olarak benim açımdan çok verimli geçtiğini düşünüyorum. Reel Piyasada güvenin tesisi için bu tür toplantılar yaygınlaştırılması ve ekonominin diğer tarafları da TCMB’nin başlattığı ziyaret programına benzer şekilde sahada olmalı. “Reel Sektör ile yüz yüze görüşüyoruz” diye rapor yapan İzmir Bölge Reel Sektör müdürünü de kısa sürede Uşak firmalarını gezerken görmek isteriz.

Erol TAŞDELEN-Ekonomist www.bankavitrini.com

***********

Başkanımız Dr. Fatih Karahan Uşak ve Denizli’de “Para Politikası ve Makroekonomik Görünüm” başlıklı sunum tamamı:

Kaynak TCMB: tcmb.tl/zWa9abc

Görüntülenme: 50.470

Okumaya devam et

Erol Taşdelen

Tekstil Sektörü sil baştan: Pamuk Yasaklanıyor, sağlıkçılar endişeli…

Tekstilin aşırı tüketim nedeni ile üretimi yetersiz hale gelen Pamuk ve Yün’ü terk ederek Pterol ürünü olan Polyester kumaşa geçmesi tartışmaları da beraberinde getirdi. Tesktil sektörü talebi karşılayabilmek ve maliyetleri düşürmek için Polyester ürünleri Çevreci ve Geri Dönüşüm savunması ile savunurken Toplum Sağlık uznamları sağlık açısından Petrol Ürünlerinin kansorejen etki yaptığını öne sürerek tekstilden tamamen yasaklanmasını savunuyor. Yasal düzenlemeler ise Petrol Ürünleri kullanmak isteyen üreticilerin lehine ilerliyor…

Yayınlanma:

4 gün önce

10/02/2025

Yazan:

Erol Taşdelen

Avrupa Birliği (AB), sağlıkçıların ciddi kaygılarını içeren itirazlarına rağmen çevre kirliliğiyle mücadele kapsamında Plastik ve Tekstil sektörlerinde köklü değişiklikler yapıyor.

2025 yılından itibaren PET plastikten üretilen şişelerin en az %25 oranında geri dönüştürülmüş malzeme içermesi zorunlu hale geliyor. 2030 yılında bu oran %50’ye çıkarılacak. Bunu yanında, doğaya atılmaması için plastik şişelerin kapaklarının tamamen çıkarılamaz şekilde tasarlanması da mecburi olacak.

Yeni düzenelmeler Tekstil sektöründe de büyük bir dönüşümü beraberimnde getirecek. AB’nin döngüsel ekonomi politikaları kapsamında, 2050 yılına kadar tüm tekstil ürünlerinin geri dönüştürülebilir olması planlanıyor. Bu çerçevede, pamuk gibi geri dönüştürülmesi zor doğal liflerin yerine, plastik şişelerden elde edilen Polyester kumaşların kullanımı teşvik edilecek.

GERİ DÖNÜŞÜM SEKTÖRÜ GÖZDE OLDU!

AB’nin Teksitlde Sürdürülebilir sloganı ile savunduğu Polyester ürünlerin Petrol kaynaklı olduğu gzö ardı ederek çevresel etkiler ile öne sürmesi ve bu yönde yasal düzenlemelere gitmesi Geri Dönüşüm Sektöründe faaliyet gösteren firmalara olan ilgiyi de artırmış durumda. Bu firmalar geri dönüşüm ürünlerin tekrar ekonomiye kazandırarak çevreye olumlu katkı sunduklarını savunurken yeni düzenlemeler bu firma ürünlerine olan talebi de artırmış durumda. Türkiye aynı zamanda AB ülkelerinin Geri Dönüşüm ürünlerini en fazla ithal eden ülkeler grubunuda yer alırken yerli çevreciler de bu ürünler o kadar kıymetli niçin bizim gibi ülkelere bu ürünleri gönderiyorlar eleştirilerini yapıyor.

SAĞLIKÇILAR ENDİŞELİ: PEROL ÜRÜNLERİ KANSOREJEN!

Düzenlemeler her ne kadar Çevreci ve Geri dönüşü teşvik edecek şekilde sunulsa da Sağlıkçıların yeni uygulama ile ilgili ciddi kaygıları var. Zira, başta PET’den elde edilen iplikler gibi Polyester ve Akrelik ipliklerin ana hammaddesi PETROL! PETROL’den elde edilen ipliğin direkt vücut ile temas temesi, güneş ışığına maruz kalması içindeki üretim aşamasındaki kiyasallar ile birleşince ciltte ciddi deformelere ve kansorejen maddeler içerdiği için direk İnsan hayatını tehdit ettiğine yönelik kaygılar da artmış durumda. Her ne kadar Tekstil Polyester ve Akrelik ağırlıklı kumaş ve ürün üretmeye yoğunlaşsa da bu ürünlerin İnsan hayatını tehdit edeceği yönündeki kaygıların da yersiz olmadığı buna karşılık Dünya Sağlık Örgütü’nün yeterli açıklama yapmaması ve tavır almaması eleştirilere neden oluyor.

SAVUNMA: PAMUK VE YÜN ÜRETİM YETERSİZ!

Doğal ve sağlıklı olan Pamuk ve Yün’ün maliyetler ve yetersiz üretilmesi nedeni ile Tekstilde kullanılması tercih dışına itilirken bunu çözümü ise az tekstil ürünleri tüketiminden geçiyor, fakat dünya genelindeki aşırı Tüketim Alışkanlığı yaratılması bu ihtiyacı karşılamak için alternatif yol arama arayışını tetikkiyor. AB’de kişi başına tekstil tüketimi yıllık 25 kg’a gelmiş durumda. Toplum yararına bildirimlerde bulunan Sağlıkçılar ise Tekstil tüketiminin düşürülerek tekrar doğal olana Pamuk ve Yün ürünlere dönülmesini savunuyor. Günümüz aşartlarında kısa sürede bunun olamayacağını fakat en azından iç çamaşırların Pamuk ve Yün ürünlerden seçilmesinin Petrol ürünü olan Polyerter kumaşların olumsuz etkisini azaltacağını savunuyorlar. Pamuk ve Yün ürünlerindeki fiyat artışı ise Polyester ürünlere olan tercihi artırmış durumda. Diğer taraftan petronden elde edilen kumaşlarda elektik, dayanıklılık gibi özellikler öne çıkarılarak tüketin de artırılmış durumda. Poliyester kumaştan yapılan ürünler ayakkabı sektöründen, konfeksiyone, ev tekstilinden araç kumaşlarına kadar birçok sektöre yayılmış durumda…

Erol TAŞDELEN-Ekonomist www.bankavitrini.com

Görüntülenme: 6.199

Okumaya devam et

Erol Taşdelen

KIRIK CAM TEORİSİ NEDİR?

Yayınlanma:

5 gün önce

09/02/2025

Yazan:

BankaVitrini

Kırık Cam Teorisi , 1982 yılında James Q. Wilson ve George L. Kelling tarafından ortaya atılan bir alışkanlık ve kriminoloji teorisidir. Teorik olarak, küçük oranların dağılımının ve suçların önlenmemesi durumunda daha büyük suçların ve sosyal dağılımın kaçınılmaz hale gelmesi savunur.

Teorinin Temel Mantığı

Teorinin adı, bir binadaki kırık bir camın tamir edilmemesi halinde diğer camların da kırılmaya başlaması fikrinden gelir. Eğer bir mahallede veya şehirde küçük suçlar ve değişmeler (grafiti, terk edilmiş binalar, çöp odaları, gürültü yasak vb.) kontrol belgesi alınmazsa, bu durum bölgedeki suç oranlarını arttırır ve daha büyük suçlara zemin hazırlar.

Örnekler ve Uygulamalar

New York Metrosu (1990’lar)
- New York’ta metro istasyonlarında küçük suçlarla mücadele edildi: kaçak binişler engellendi, duvarlardaki grafitiler temizlendi, dilencilik azaltıldı. Sonuç olarak metrodaki suç oranları ciddi şekilde düştü .
Şehir Güvenlik Politikaları
- Teorik olarak bazı şehirlerde polis güçlerinin sıfır tolerans politikası uygulamasına yol açtı. Küçük suçların sert şekilde cezalandırılmasıyla, daha büyük suçların önüne geçilmesi amaçlandı .

Eleştiriler

Aşırı Polis Gücü Kullanımı: Bazı durumlarda, küçük suçlara sert cezalar hukukunun orantısız polis olaylarına ve sosyal adaletsizliğe yol açtığını savunuyor.
Ekonomik Faktörlerin Göz Ardı Edilmesi: Teori, suçun yalnızca şiddetlendirilmesinden kaynaklanıp devam ederken, yoksulluk, işsizlik ve eğitim eksikliği gibi temel nedenler göz ardı edildiği için eleştiriliyor.

Sonuç

Kırık Cam Teorisi, özellikle şehir güvenlik politikaları ve suç önleme stratejisi açısından önemli bir yaklaşım sunmuştur. Ancak, sosyal adalet ve ekonomik faktörler göz önünde bulundurulmadan insanlarda tartışmalara yol açabilmektedir.

KIRIK CAM TEORİSİ’NİN İŞ DÜNYASINDA NE ANLAMA GELİR?

Kırık Cam Teorisi , iş dünyasında kurumsal disiplin, iş etiği ve marka itibarı açısından önemli çıkarımlar sunmaktadır. Küçük porsiyonlukların veya etik ihlallerin zamanında düzeltilmemesi, daha büyük problemler ve krizler doğurabilir .

İş Dünyasında Kırık Kam Teorisi’nin Uygulamaları

1. Şirket Kültürü ve Disiplin

Küçük kuralsızlıklar (örneğin, çalışanların işleri sürekli geç gelmesi, küçük etik ihlaller, dikkatsiz müşteri hizmetleri) dikkate alınmasalar, daha büyük süreçlere dönüşebilir.
Örnek: Bir ofiste çalışanların sürekli olarak iş disiplinini ihlal etmesi (mesaiye geç kalma, küçük basınçlar, sorumsuzluk) ile genel bir disiplinsizliğe ve düşük verimliliğe yol açabilir .

2. Müşteri Memnuniyeti ve Marka İmajı

Küçük müşteri şikayetlerine önem verilmezse, anlık müşteri memnuniyetsizliği artar ve marka imajı zarar görür.
Örnek: Bir restoranın küçük hijyen problemlerini görmezden gelmesi, “sağlıklı skandallarına veya müşteri kaybı nedeni”.

3. Şirket İçindeki Etik Kurallar ve Yolsuzluk

Küçük çaptaki etik ihlalleri (masraf raporlarında küçük sahtekarlıklar, rüşvetin normalleşmesi) büyük yolsuzluklara dönüşebilir.
Örnek: Bir şirket, çalışanların fatura şişirme gibi küçük usulsüzlüklerini görmezden gelir, ileride büyük değişiklikler mali dolandırıcılıklara yol açabilir.

4. Operasyonel Verimlilik ve Kalite Kontrol

Küçük kalite sorunlarına veya paketlere aksaklıklara zamanında müdahale edilmezse, müşteri kaybı ve maliyet artışı kaçınılmaz hale gelir.
Örnek: Bir üretim birimi küçük üretim hataları düzeltilmezse, büyük farklılık kalite sorunlarına ve ürün geri çağrılarına yol açılabilir.

5. Liderlik ve Çalışan Motivasyonu

Yönetimin küçük hataları tolere etmesi, çalışanların motivasyonunu düşürebilir ve profesyonellik standartlarını güçlendirebilir.
Örnek: Bir yöneticinin sürekli olumsuz bir tutum sergilemesi veya çalışanlarına adil davranmaması, şirket içinde güvensizliğe ve yüksek işten ayrılma bölümlerine yol açabilirsiniz.

Sonuç

İş dünyasında Kırık Kamera Teorisi , küçük sorunların erken tespit edilip iyileştirilmesinin arttırılmasını vurgular. Küçük hatalar ardı ardına, kurumsal kültürde bozulmalara, verimlerin azalmasına ve hatta ekonomik krizlere neden olabilir . Bu nedenle, küresel disiplin, kalite kontrol ve etik kurallar konusunda sıfır tolerans politikası uygulaması uzun vadeli sürdürülebilir başarıya sahiptir.