Connect with us

EKONOMİ

2021’de ekonomi yönetimini bekleyen zorluklar

Döviz Kuru ile Faiz arasına sıkışan bir Türkiye’de TCMB’nin öncelikli hedeflemesi halen Enflasyon. Para Politikaları ile Enflasyon sürecini tersine çevirmek yeterli olmayabilir.

Yayınlanma:

|

2021 yılı büyük ölçüde 2020’de yapılan politika hatalarının telafi edilmeye çalışıldığı, sene içerisinde iyice yıpranmış olan Merkez Bankası kredibilitesinin tekrar kazanılmaya çalışıldığı bir yıl olacak.

Koronavirüs pandemisinin yarattığı ekonomik daralmaya, uygulanan yanlış politikaların verdiği hasar da eklendiğinde ekonomik toparlanmanın sanıldığı kadar kolay olmayacağı oldukça net.

2021 yılında ekonomi yönetimini bekleyen en büyük zorluğun sıkı para politikasında kararlı bir duruş sergilemek olduğunu düşünüyorum. Sıkı para politikası uygulamak hep zordur şüphesiz.

Çünkü kimse faizlerin artmasını, borçlanma maliyetinin yükselmesini istemez. Eski Fed Başkanı McChesney sıkı para politikasını parti tam hareketlenmeye başlarken içecek ikramının son bulmasına benzetir. Partiden vazgeçmek zor tabii. Ama bir de ortada parti bile yokken içeceklerin elinizden alındığını düşünün.

Pandemi ortasında sıkı para politikası uygulamak biraz böyle.

Ancak şunu unutmayalım ki gelinen bu nokta geçmişteki ihmallerin ve ertelemelerin yarattığı ekonomik kırılganıkların bir sonucu. Yıllar boyunca enflasyonun ihmal edilmesi, bir noktadan sonra artık enflasyon pahasına büyümenin bile mümkün olamayacağı bir ortam yaratıyor. Biz şu anda bu noktadayız.

Enflasyonla mücadele

Kasım ayında değişen ekonomi ekibinin şimdiye kadar verdikleri sinyaller bu zamana kadar yapılan hataların farkında olunduğu izlenimi veriyor. Yeni ekip, enflasyon hedeflemesinin bundan sonraki dönemde politika önceliği olacağını ve hukuk üstünlüğünü vurgulayarak uzun süredir duymaya hasret kaldığımız mesajları veriyor. Ancak yıpranan kredibilitenin kazanılabilmesi için 2021’de bu sözlerin eyleme dönüşmesi gerekiyor.

Enflasyonla mücadele konusunda, enflasyonun birincil politika önceliği olması gerektiği konusunda milletçe hemfikiriz. Kimse enflasyon yüksek kalsın istemiyor. Hatta artık enflasyon pahasına büyüyelim diyen bile yok.

Enflasyon

Hükümetten en üst düzeyde verilen mesaj da enflasyonun düşmesi gerektiği şeklinde. Ama enflasyonla nasıl mücadele edileceği konusunda hemfikir miyiz?

İşte 2021 yılına girerken en büyük bilinmezlik ve risk unsurlarından birisi bu. Enflasyonu düşürmek için faizler artırılacak mı yoksa azaltılacak mı?

İsimleri değişse de tüm Merkez Bankası başkanları enflasyonu düşürebilmek için sıkı para politikası yani yüksek faiz gerektiğini vurguladılar.

Eylemde olmasa da söylemde sıkı para politikasını savundular. Buna karşılık, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, enflasyonu düşürebilmek için faizlerin düşürülmesi gerektiği şeklindeki görüşünü çok kereler dile getirdi.

Murat Çetinkaya’nın görevden alınma gerekçesi faiz indirimi konusunda yeterince hızlı hareket etmemesiydi. Yerine gelen başkan Uysal ise düşük faiz politikasına sadık kalıp akabinde patlak veren ekonomik kırılganlıklar nedeniyle görevden alındı.

Uysal döneminde uygulanan ekonomi politikaları, bedelini ağır bir şekilde yıllarca ödeyeceğimiz önemli dersler içeriyor. Bu süreçte ne öğrendik:

  • Enflasyonu düşürmeden faiz indirimlerine gitmek büyümeyi desteklemez. Çünkü Merkez Bankası faiz indirimlerine devam etse de bir noktadan sonra bankalar bunu mevduat faizine aktaramazlar. Mevduat faizi enflasyonun altına düşerse bu sefer TL varlıklardan kaçış başlar. Bu da TL’yi zayıflatarak kur kanalı ile finansal piyasaları sıkıştırır. Yani ekonomik büyümeyi desteklemek icin yapılan faiz indirimleri kuru yükselterek büyümeye faydadan çok zarar getirir.
  • Politika faizini düşürmek enflasyonu düşürmez. Bilakis politika faizini düşürmek bir taraftan TL yi zayıflatırken bir taraftan da talebi güçlendirdigi için enflasyonu artırır. 2020 yılı başından Eylül ayına kadar olan dönemde faizler 375 puan indirilirken, düşen borçlanma maliyeti bize daha düşük enflasyon olarak dönmedi. Dönemezdi de zaten. Çünkü enflasyon dinamikleri o şekilde işlemiyor. Düşük faiz maliyeti düşürüyor gibi görünüp enflasyonist baskıyı azaltsa da akabinde kur ve talep üzerinden gelen baskılar nette bir enflasyon artışına sebep oluyor. Üstüne üstlük Uysal döneminde TL’deki zayıflamayı önlemek icin yaklaşık 120 milyar USD üzerinde rezerv satılmasına rağmen ne kur ne de enflasyonun kontrol edilebilmiş olması önemli bir ders.
  • Politika faizini düşürmek piyasa faizini düşürmez. Merkez bankası sadece bankalar arası piyasadaki gecelik faizi kontrol edebilir. Uzun vadeli faizler ise kısa vadeli faizden ziyade o faizin ima ettigi enflasyon beklentisi ve risklerle şekillenir. 2020 yılında gelen agresif faiz indirimlerine rağmen 10 yıllık tahvil faizi Ocak-Kasım döneminde 200 baz puan üzerinde artış gösterdi. Çünkü faiz indirimleri enflasyon beklentilerini ve risk primini tetikledi. 13 Kasım’da politika faizi nihayet 475 baz puan artırıldığında ise bir önceki haftaya kıyasla piyasa faizi 200 baz puan üzerinde bir düşüş gösterdi! Çünkü yüksek faizin kuru baskılayacağı ve bu şekilde enflasyonun düşürülebileceği inancı oluştu. Yani politika faizi artırılarak piyasa faizi düşürüldü.

Buradan çıkacak çok önemli bir mesaj var. O da şu: Amaç uzun vadeli piyasa faizlerini düşürebilmekse yapılması gereken körü körüne politika faizini düşürmek değil enflasyonu düşürmektir. Enflasyonu düşürmek ise kuru ve talebi baskılayacak sıkı para politikası ile mümkündür.

Bu tecrübeler sonrasında 2021’de yeni bir sayfa açılır mı? Ağbal’ın faizleri artırabilmesinin altında yatan sebep gerçekten enflasyonla mücadele konusunda bir zihniyet değişikliği mi, yoksa kurdaki baskının ülkeyi şirket iflasları ile tetiklenecek bir krizin eşiğine getirmesi mi? Bu soruların cevaplarını bilemiyoruz.

İktidarın son on senede uyguladığı politikaları değerlendirdiğimizde faiz artışlarına hep son çare olarak bakıldığını ve kriz şartları geride kalıp enflasyonda henüz kalıcı bir düşüş başlamadan faiz indirimlerinin geldiğini biliyoruz.

Dileriz bu sefer farklı olur ve 2020’de uygulanan politikalardan çıkarılacak dersler kalıcı bir duruş değişikliğine vesile olur.

bbc

Okumaya devam et

Ali Coşkun

Krediye Ulaşamayan Sanayici Batıyor…

Yayınlanma:

|

Yazan:

Türkiye ekonomisi son yıllarda daha önce hiç görülmemiş zorlu bir dönüşüm süreci yaşıyor. Bu sürecin en ağır yükünü ise sanayici çekiyor.

Finansmana erişimin zorlaştığı, bankaların kredi verme iştahının düştüğü ve faiz oranlarının yükseldiği bu dönemde özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler ayakta kalmakta güçlük çekiyor.

Kredi, işletmelerin günlük faaliyetlerini sürdürebilmesi, hammadde tedariki yapabilmesi, maaş ödemesi ve yeni yatırım planlarını hayata geçirmesi için hayati öneme sahiptir.

Ancak son dönemde ticari kredi faiz oranları basit faizde %60 bandına kadar çıktı. Aynı zamanda bankalar risklerini azaltmak adına limit tahsisinde daha temkinli davranıyor. Bu durum özellikle teminat göstermekten aciz küçük esnafı ve likidite ihtiyacı duyan sanayiciyi kredi dışında bırakıyor.

Krediye ulaşamayan esnaf, artan kira, enerji ve personel maliyetleri karşısında çaresiz kalıyor. Her ay binlerce küçük işletmenin faaliyetini durdurduğu ya da faaliyet alanını daralttığı görülüyor. Bu tablo sadece bireysel esnafları değil bağlı tedarik zincirlerini ve hizmet sektörünü de etkiliyor. Aynı zamanda işsizlik oranının da artmasına neden oluyor.

Sanayi tarafında da tablo farklı değil. Girdi maliyetlerinin yüksekliği, kur baskısı ve daralan iç talep sanayicinin üretim planlarını ciddi şekilde etkiliyor. Özellikle yatırım kredilerine erişim zorlaştığı için yeni tesis kurulumları, makine yenileme ya da kapasite artırımı gibi yatırımlar erteleniyor.

Bu durum ihracat performansını ve üretim hacmini olumsuz etkiliyor. Türkiye’nin büyüme hedefleri de bu nedenle tehlikeye giriyor.

Tüm bu gelişmeler ekonomik gerilimin giderek sosyal gerilime dönüşmesine neden olabilir. Krediye erişimin sınırlı kalması, işletmelerin borç yükünü artırıyor, ödeme vadeleri uzuyor ve ticari ilişkilerde zincirleme bozulmalara yol açıyor. Bu kırılgan yapı, bir noktadan sonra ekonomik istikrarsızlık riskini büyütüyor.

KOBİ’lerin ve sanayicinin hayatta kalabilmesi için finansmana erişim mutlaka kolaylaştırılmalı. Kamu destekli kredi paketleri, Kredi Garanti Fonu gibi araçlarla genişletilmeli.

Faiz oranlarının makul seviyelere çekilmesi ve bankaların kredi tahsis süreçlerinin hızlandırılması gerekiyor. Aksi halde kredi bulamayan esnafın kepenk kapatması, yarın sanayicinin üretimi durdurması anlamına gelir.

Krediye ulaşamayan reel sektörün sorunları, sadece işletmelerin değil ülke ekonomisinin geleceğini tehdit ediyor.

Üretimin sürdürülebilirliği, istihdamın korunması ve toplumsal refahın artması için esnafın ve sanayicinin mutlaka desteklenmesi gerekiyor.

Krediye ulaşamayan bir esnafın kapattığı kepenk yalnızca bir dükkânın kapanışı değildir.

Aynı zamanda umutların emeklerin ve yılların birikiminin sessiz çığlığıdır.

Sanayicinin duran makinesi sadece üretimin değil ülkenin yarınlarının durduğunu gösterir.

Bugün finansmana erişemeyen işletmelerin çöküşü yarının işsizliğini, yoksulluğunu ve sosyal huzursuzluğunu beraberinde getirir.

Ali ÇOŞKUN-Finans Danışmanı
0 530 787 84 39
[email protected]

Okumaya devam et

BANKA HABERLERİ

Yeni KGF Krediler çözüm olur mu?

Yayınlanma:

|

Yazan:

Türkiye’nin mevcut ekonomik koşullarında, yeni Kredi Garanti Fonu (KGF) kredileri belirli alanlarda çözüm sunabilir; ancak bu kredilerin etkisi, uygulama şekline ve kapsamına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.

KGF Kredilerinin Potansiyel Faydaları

  1. Teminat Sorununun Aşılması: KGF, teminat yetersizliği nedeniyle kredi alamayan KOBİ’lere ve KOBİ dışı işletmelere kefil olarak, bu işletmelerin finansmana erişimini kolaylaştırır.

  2. Nakit Akışının Desteklenmesi: KGF destekli krediler, işletmelerin nakit akışını güçlendirerek olası finansal riskleri azaltabilir. Bu sayede işletmeler, yatırımlarını planlayarak likidite sorunlarının önüne geçebilir.

  3. Öncelikli Sektörlerin Desteklenmesi: KGF kredileri, ihracat, yeşil dönüşüm ve dijitalleşme gibi stratejik alanlarda faaliyet gösteren işletmelere yönelik özel destek paketleri sunarak, bu sektörlerin gelişimini teşvik edebilir.

Mevcut Kısıtlamalar ve Zorluklar

  1. Sıkı Para Politikası: Son dönemde uygulanan sıkı para politikaları nedeniyle, yeni KGF destekli kredi paketlerinin devreye alınması ertelenmiş olabilir. Bu durum, işletmelerin finansmana erişimini zorlaştırabilir.

  2. Yüksek Faiz Oranları: KGF destekli kredilerde faiz oranları, kredi türüne, işletmenin yapısına ve bankaların uyguladığı politikalara göre farklılık göstermektedir. Bu durum, bazı işletmeler için kredi maliyetlerini artırabilir.

  3. Sınırlı Kapsam: KGF kredileri, genellikle belirli sektörler veya projeler için sunulmaktadır. Bu nedenle, tüm işletmelerin ihtiyaçlarını karşılamayabilir.

Geçmiş KGF’lede yapılan hatalar

Geçmiş KGF Kredilerde ciddi hatalar yapıldı. Özellikle ilk KGF Paketinde özensizlik söz konusuyd ve nerede ise yeterince değerlendirmeden her firmaya verildi. Diğer bir hata bazı bankacılar tarafından istismar edildi ve bu kredile rsuç olmasına rağmen komisyon alınarak dağıtıldı. Bankalar bu istismarcılara karşılık tespit ettikleri hakkında suç duyurusunda bulunmadı işten atmakla yetindi. Diğer bir hata da protokolde takip sonrası bu kreid dosyalar VARLIK YÖNETİM Şirketlerine satılmaması gerekiyordu. Protokole bu yönde bir madde konmadığı için bazı bankalarda %80’ni KGF’den alınıp %10’lık pay ile de Varlık Yönetim Şirketlerine satıldı. KGF ciddi zarar etti batan kredilerde. Üstelik KGF’nin ortakları Hazine, TOBB v eBankaalr olmasına rağmen yapıldı bu. Bazı bankaların bazı bölge ve şubelerinde KGF Kredilerde yoğunlaşma tesadüf oalmaz. İstismar edilen kredilerde KGF ödeme yapmamalıydı.

Sonuç

KGF kredileri, özellikle teminat sorunu yaşayan KOBİ’ler için önemli bir destek mekanizmasıdır. Ancak, bu kredilerin ekonomiye olan katkısı, uygulama kapsamı, faiz oranları ve erişim kolaylığı gibi faktörlere bağlıdır. Dolayısıyla, KGF kredileri tek başına ekonomik sorunların çözümü olmayabilir; ancak doğru politikalar ve uygulamalarla birlikte, ekonomiye olumlu katkılar sağlayabilir.

Okumaya devam et

EKONOMİ

Mahfi Eğilmez: Türkiye’de maaşlı çalışanlar açlık sınırının altında yaşıyor

İktisatçı Mahfi Eğilmez, “Ücretlerin Tunç Kanunu ve Türkiye Uygulaması” başlıklı yazısında, Türkiye’de sabit gelirli yani maaşlı çalışanların açlık ve yoksulluk sınırı altında çalışmasını değerlendirdi.

Yayınlanma:

|

Yazan:

Tunç Kanunu, gerçek ücretlerin uzun dönemde, işçinin yaşamını sürdürmesi için gereken asgari ücrete doğru eğilim gösterdiğini öne süren bir ekonomik görüştür. 19’uncu Yüzyılda Ferdinand Lassalle tarafından ortaya atılmıştır. Lassalle bu görüşü ortaya atarken iki yaklaşımdan yararlanmıştır: David Ricardo’nun rant yasası ve Thomas Robert Malthus’un nüfus üzerine yorumları. Malthus’a göre ücretler geçimlik düzeyin üzerine çıktığında nüfus artar, geçimlik düzeye yaklaştığında nüfus azalır.

Tunç Kanunu’na göre ücretler geçimlik ücret düzeyinin altına düşemez, çünkü insan o düzeyin altında yaşamını sürdüremez. Emek piyasasındaki rekabet, ücretlerin fazla yükselmesinin önünde engel oluşturur. Bu durumda gerçek ücretler sürekli düşüş ve geçimlik ücret düzeyine yaklaşma eğiliminde olur.

Tunç Kanunu’na karşı geliştirilen argümanlar içinde en güçlüsü Assar Lindbeck ve Dennis Snower tarafından ortaya atılan İçeridekiler Dışarıdakiler Teorisidir. Buna göre şirketler, işsizleri işe alıp onları yetiştirmenin maliyetine katlanmak yerine istihdam etmekte oldukları işçileri muhafaza etmeye çalışırlar. Ve bu nedenle de onların ayrılmaması için ücretlerini artırmayı tercih ederler. Son derecede mantıklı görünse de bu teori daha ziyade kalifiye elemanlar için geçerlidir. Kalifiye olmayan emek gerektiren işlerde çalıştırılacak elemanların pek bir yetiştirme maliyeti olmaz.

Buraya kadar ortaya koyduğumuz bu konular içinde bazı meseleleri açıklığa kavuşturmamız gerekiyor. Birinci mesele ücret ve gerçek ücret arasındaki farktır. Ücret, emekçiye üretime kattığı emeği karşılığında ödenen nominal bir bedeldir. Enflasyon ortamında bu nominal ücret emekçi açısından satın alma gücünü göstermez. Gerçek satın alma gücü nominal ücretin enflasyondan arındırılmasıyla ortaya çıkar. İkinci mesele geçimlik ücret düzeyinin ne olduğu meselesidir. Lassalle, Tunç Kanunu’nu ortaya attığında muhtemelen yeme içme, giyinme ve barınma maliyetleri geçinme düzeyi olarak algılanıyordu. Bugün bu maliyetlere ek olarak geçinme düzeyine ulaştırma, eğitimi, kültür, eğlence gibi giderler eklenmiş bulunuyor.

Şimdi Tunç Kanunu’nu Türkiye’deki asgari ücrete uygulamaya çalışalım.

Türkiye’de asgari ücret brüt olarak 26.005,50 lira, net olarak da 22.104,67 lira düzeyinde bulunuyor. Bizi bu değerlendirme açısından ilgilendiren miktar net asgari ücret. Çünkü günlük geçim düzeyiyle karşılaştırılabilecek olan ücret odur.

Yaşam maliyeti, belirli bir yer ve zaman diliminde barınma, gıda, vergi ve sağlık gibi temel masrafları karşılamak için gereken para miktarıdır. TÜRK-İŞ araştırmasına göre 4 kişilik bir ailenin açlık sınırı 24.035,59 lira olarak hesaplanmıştır. Açlık sınırı; dört kişilik bir ailenin, sağlıklı ve dengeli beslenebilmesi amacıyla bir ayda gıda için yapması gereken asgari harcama tutarını tanımlamaktadır. Bir başka deyişle açlık sınırı denildiğinde; yalnızca gıda harcamaları hesaplanmakta, kira, sağlık, eğitim vb. gibi harcamalar hesaba katılmamaktadır. Buna göre 22.104,67 liralık asgari ücret, yalnızca aile reisinin çalışması halinde 4 kişilik ailenin açlık sınırının 1.930,92 lira altında kalıyor. Aynı tarih itibarıyla bu 4 kişilik ailenin yoksulluk sınırı 78.291,84 lira olarak hesaplanmıştır. Yoksulluk sınırı; zorunlu ihtiyaçlar için yapılması gereken toplam harcama tutarını ifade ediyor. Bir başka deyişle yoksulluk sınırının içinde gıda harcaması yanında giyim, konut, ulaşım ve diğer ihtiyaçlar da asgari ölçülerle yer alıyor. Söz konusu 4 kişilik ailede baba ve anne asgari ücretle çalışıyor olsa haneye giren gelir 44.209,34 lira eder. Bu durumda bu aile açlık sınırının üzerine çıkar ama yoksulluk sınırının hala 34.082,50 lira altında kalır.

Mart 2025 itibarıyla Türkiye’de ücretle çalışanların sayısı 15,3 milyon kişidir. Buna karşılık asgari ücret alan ücretli çalışanların sayısı konusunda net bir veri bulunmuyor. Tahminlerimize göre ücretle çalışanların yarısına yakını (kabaca 7 milyonu) asgari ücretle çalışıyor. Bunlara, asgari ücretin üzerinde ama yoksulluk sınırının altında ücret alanları da eklersek muhtemelen on milyon kişinin üzerine çıkarız.

Bu durum bize Türkiye’de Tunç Kanunu’nun da ötesine geçildiğini gösteriyor. Öte yandan içeridekiler dışarıdakiler teorisi Türkiye’de değişik bir uygulama şekline bürünmüş görünüyor. Şirketler, yeni elemanlar almak yerine, emeklilik hakkını elde edip emekli olanların bazılarını eski ücretleriyle bazılarını daha düşük ücretlerle çalıştırmaya devam ediyorlar.

Prof. Dr. Mahfi EĞİLMEZ

Okumaya devam et

FARK YARATANLAR

FARK YARATANLAR

KATEGORİ

ALTIN – DÖVİZ

Altın Fiyatları

BORSA

KRIPTO PARA PİYASASI

TANITIM

FACEBOOK

Popüler

www bankavitrini com © "BANKA VİTRİNİ Portal"da yayımlanan, BANKA VİTRİNİ'nde yer alan yazar ve çevirmenlerine ait herhangi bir yazı, çeviri, makale ve haber izin alınmadan basılı olarak ya da internet ortamında kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz. İzinsiz kullananlar hakkında hukuki yollara başvurulacaktır. "BANKA VİTRİNİ Portal"da yayımlanan tüm özgün yazıların içeriğinden yazarları sorumludur. www.bankavitrini.com'da yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Yer alan yazılarda herhangi bir yatırım aracı; Hisse Senedi, kripto para biriminin veya dijital varlığın alım veya satımını önermiyor. Bu nedenle sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Lütfen transferlerinizin ve işlemlerinizin kendi sorumluluğunuzda olduğunu ve uğrayabileceğiniz herhangi bir kaybın sizin sorumluluğunuzda olduğunu unutmayın. © www.bankavitrini.com Copyright © 2020 -UŞAK- Tüm hakları saklıdır. Özgün haber ve makaleler 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu korumasındadır.