GÜNDEM

Jenerasyonlar Arası Çatışma Manifestosu

Yayınlanma:

4 ay önce

16/03/2025

Yazan:

M.Ö. 500’lü yıllarda İzmir Efes’te yaşamış ünlü Yunan filozof Herakleitos’un bir özdeyişiyle girişi yapayım: Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir.

Ben 35 yaşındayım. Y kuşağına mensubum. Evimize ilk bilgisayar 1996 yılında, ben daha altı yaşındayken alındı. O zaman bile, bundan yaklaşık 30 yıl önce, bilgisayar kullanabilene ilah gözüyle bakılıyordu. Bugün hazırlanan özgeçmişlerde neredeyse otomatik olarak “beliren” Microsoft Office programları o zamanlar yeniydi ve herkes için kapalı kutuydu. Günümüzde, en azından basit düzeyde Word, Excel vs. kullanamayan kişiler artık adam yerine bile konmuyor. Randy Smith’in 1989 yılında çektiği 107 dakikalık “Microsoft Word Tutorial” başlıklı video dünyanın en sıkıcı videosu seçilmiş, insanlar uyumalarına yardımcı olması için dinliyor (izlemiyor bile). X jenerasyonu için bu bir sorun değildi. Y için sorun. Z için ise gülünç…

Değişen sadece teknoloji değil. Aynı zamanda insanların tavır ve davranışları. Ben sosyolog değilim ama, her yeni jenerasyonun kendi alt kültürünü oluşturduğunu ve bunun gerek üst gerekse alt jenerasyonlar tarafından benimsenmediğini düşünüyorum. Bu benimsenmeme durumu X ile Y jenerasyonları arasında had safhada. Y ile Z arasında ise çok daha az. Benimsenmeyince, ortaya hazımsızlık çıkıyor. “Ben ondan çok daha tecrübeliyim. Nasıl onun kadar iyi yapamam?!” düşüncesi kişiyi için için yemeye, çürütmeye başlıyor. Doğal olarak, bu hazımsızlık karşı tarafa yansıtılıyor. En ufak söz batmaya başlıyor. Nerede ve hangi sektörde çalışırsanız çalışın, eğer üstlerinizle aranızda jenerasyon farkı varsa, çok büyük bir ihtimalle aynı dili konuşmuyorsunuz. Aynı dili konuşmamanın sonuçları var. Ama geri adım atmak yok.

Gündelik iş hayatından farazi bir örnek vereyim:

Varsayalım ki bir şirkete mutat işlerde çalışanlara yardımcı olacak bir program satın alınacak. Bu programın satın alınması için koca bir ekibe sayfalarca rapor yazdırılıyor. Ekip kullanılan yöntemlerin matematiksel boyutu gibi son derece teknik, kafa karıştırıcı detaylarla boğuşturuluyor. İşin vahim tarafı, raporu okuyacak kişinin konuyla ilgisi alakası yok. Biri isyan edip de “Biz bu gereksiz detaylarla neden uğraşıyoruz?” dediği anda, savunma hazır: “Ben öğrenin diye yapıyorum”.

Açık konuşayım: Bilgi çağındayız, bilgi alışverişi artık neredeyse bedava, bilgiye erişim geçmişte hiç olmadığı kadar kolay. Sadece öğrenmeyi istemeniz yeterli. Neredeyse doğduğu andan itibaren eline akıllı telefon tutuşturulan, interneti hayatının bir parçası haline getirmiş bir nesle korkutarak, sindirerek, stres altına sokarak bir şey öğretmeye çalışmak en hafif tabiriyle faydasız bir eylemdir.

Peki sonuç ne? Programın satın alınıp alınmayacağı hâlâ belirsiz. Canından bezmiş bir ekip. Şikayetin bini bir para. “Bak dikkat et, piyasa kan ağlıyor, uyum sağla” tarzında ölümü gösterip sıtmaya razı etmeye çalışan üstü kapalı tehditler.

Burada bir parantez açayım: (Hayır, mesele para değil. Programın aylık kullanım ücreti dışarıda bir öğle yemeği parası. Mesele veri güvenliği gibi de değil. Neticede binlerce kurum tarafından kullanılıyor. Mesele, karar veren mekanizma ile kararı uygulayacak kişiler arasındaki jenerasyon farkı. Bir tarafın işi sürekli sündürmesi, diğer tarafın ise sonuç odaklı düşünmesi. Bir tarafın gelişime kapalı olması. Diğer tarafın ise algı kapılarının ardına kadar açık olması…)

Tecrübenin asla aşağıya üstünlük kurmak için kullanılmaması gerekir. Tersine, olası hataları engellemek ve verimliliği arttırmak için bir katalizör olmalı. Aksi taktirde sorunlar kördüğüm olur. İletişim kopar. Diplomasinin bittiği yerde ise savaş başlar.

Peki çözüm nedir? Kesinlikle tepki gösterip alt jenerasyonla çalışmamak değil. Bunun çözümü, günümüz dünyasının onların dünyası olduğunu kabullenmek ve mümkün olduğu kadar kenara çekilmek. Ayak uyduramayan kabullenmek zorunda. Kabullenmeyip çatışan, savaşı kaybedecek. Yeniliğin önünde duramayacak. Peki ne yapmalılar? Çok basit: Yolumuza ışık olmalılar. Bu piyasada öyle muazzam insanlar tanıdım ki, ufkumu genişletmek için onların omuzlarına tırmanmam yeterli oldu. Hasan Ersel bunlardan biriydi. Ahmet Burak Emel bir diğeri. Hakan Eken ise bir diğeri.

Tabii danışmanlık, nasihat, ışık derken fazla da abartmamak lazım. Sözü Muazzez İlmiye Çığ’a bırakalım: Sümer tabletlerinde “Bu gençlik nereye gidiyor?” yazısını gördüğümden beri, gençleri sorgulamıyorum.

Dünya tarihinde yalnızca bir avuç insan devir açıp devir kapamaya muktedir olabildi. Ama devir açıp devir kapayan bir şey daha var ki, çok daha kudretli: Zaman. Zaman, Y ve Z jenerasyonunun zamanı.

Noktayı Benjamin Franklin koysun: Değişmeye devam etmediğiniz an, bittiğinizin resmidir!

Barış Yalın Uzunlu-HBR

Görüntülenme: 1132

İlgili Etiketler:

Mustafa AKPINAR: PARAN KADAR GÜÇLÜ, SİSTEMİNİZ KADAR VARSINIZ

Dört Büyükler’deki işten çıkarmalar bitmemiş olabilir

Okumaya devam et

Ali Coşkun

30 HAZİRAN: AY SONU UYARILARI

Yayınlanma:

23 saat önce

30/06/2025

Yazan:

Ali Coşkun

Bugün ay sonu olup firmaların finansal sorumluluklarını eksiksiz yerine getirmesi gereken çok önemli bir gündür. Ayrıca yılın ikinci bilanço dönemidir.

Aşağıdaki hususlara azami dikkat edilmesi, firmanızın kredi notu ve bankalarla olan itibarınızın korunması açısından büyük önem taşımaktadır.

Bugüne özel firmaların yapması gerekenler;

1. Banka Borçlarının Kontrolü ve Ödemesi

Çalıştığınız tüm bankalarla sabah erkenden irtibata geçerek; kredi taksitleri, komisyonlar, BCH, KMH, Ek hesap, devre faizleri gibi ödenmesi gereken bir borç olup olmadığını mutlaka yazılı (e-posta) veya sözlü olarak teyit ediniz.

Varsa bu borçlar gün içinde acilen ödenmelidir.

Para transferi gerçekleştirilmiş olsa dahi saat 17.00’den önce banka hesapları kontrol edilmeli, sistemin bu borçları otomatik tahsil edip etmediği bizzat teyit edilmelidir. Sistemsel gecikmeler yaşanabilmektedir.

2. DBS Komisyonları (Doğrudan Borçlandırma Sistemi)

Bazı bankalarda DBS komisyonları manuel olarak tahsil edilmektedir.

Bu nedenle yalnızca para transferi yapmak yeterli olmayabilir.

İlgili komisyonların tahsil edilip edilmediği saat 17.00’den önce mutlaka kontrol edilmelidir.

3. Takas Çek Ödemeleri

Bugün bankalarda yoğunluk yaşanabileceğinden, takas çek ödemeleri son dakikaya bırakılmamalıdır.

Sistemsel problemler ya da personel hataları nedeniyle çek takası gecikebilir.

Takas saatinin 1 dakika geçilmesi bile çeklerin karşılıksız yazılmasına neden olabilir.

4. KMH (Kredili Mevduat Hesabı) Eksi Bakiyeler

KMH hesapları eksi bakiyede ise mutlaka artıya geçirilmelidir.

Bazı bankalarda bu hesapların sadece dışardan EFT ile kapatılması gerekmektedir.

Hesaptaki mevcut bakiye ile kapatılan durumlarda bile Merkez Bankası’na gecikme bildirimi yapılabilmektedir.

Her ay gecikmeli tahakkuk ödemeleri, firmanın Kredi Notunu olumsuz etkiler.

3.500 TL’lik bir tahakkuk kaydı dahi bazı firmaların kredi kullanamamasına neden olmuştur.

Bazen bu tür ödenmeyen borçların nedenini firmalara sorduğumuzda “ banka bize bilgi vermedi “ şeklinde bildirimler alıyoruz.

Bankaların bu tür borçlar ile ilgili olarak firmalara bildirim zorunluluğu bulunmamaktadır.

Ancak bu tür borçları mesela takasta çeki olduğunu firmalara yazılı veya sözlü olarak bildiren banka şubeleri de bulunmaktadır.

5. Merkez Bankası Memzuç Kayıtları

Bugün yapılmayan her ödeme, 30.06.2025 tarihli gecikmiş tahakkuk, temerrüt veya ödenmemiş kredi taksidi olarak Merkez Bankası kayıtlarına geçebilir.

Bu durum firmanızın finansal itibarını ve rating notunu ciddi şekilde düşürebilir.

Sonuç olarak; Ay sonu işlemleri ihmal edilmemeli, tüm banka hareketleri mesai bitiminden önce birebir takip edilmelidir.

Küçük görünen meblağlar uzun vadede büyük sorunlara yol açabilir.

Finansal disiplini sürdüren firmalar, güçlü banka ilişkileri ve yüksek rating ile her zaman bir adım öndedir.

Ay sonunda yapılan bir ihmal güvenilirliği sarsabilir.

Firmaların bugünü sorunsuz bir şekilde geçirmelerini diliyorum.

Görüntülenme: 8070

Okumaya devam et

GÜNCEL

Tüzel Kişilerde Mutlak Butlan

Yayınlanma:

23 saat önce

30/06/2025

Yazan:

BankaVitrini

Tüzel Kişilerde Mutlak Butlan: Şirket, Dernek, Vakıf ve Siyasi Partiler Açısından Hukuki Geçersizlik

Hukuk düzeninde bazı işlemler, baştan itibaren geçersiz sayılır. Bu tür işlemler “mutlak butlan” (yokluk) kavramı ile açıklanır. Türk hukuk sisteminde; şirketler, dernekler, vakıflar ve siyasi partiler gibi tüzel kişiler açısından da bu geçersizlik ciddi sonuçlar doğurur.

Mutlak Butlan Nedir?

Mutlak butlan; hukuka, kamu düzenine, ahlaka veya emredici şekil kurallarına aykırı bir hukuki işlemin başlangıçtan itibaren hükümsüz olması halidir. Bu işlemler sanki hiç yapılmamış gibi değerlendirilir. Mutlak butlan hâlinde:

Herkes geçersizliği ileri sürebilir.
Mahkemeler re’sen (kendiliğinden) dikkate alır.
Zamanaşımı söz konusu değildir.
Hukuki sonuç doğurmaz.

1. Şirketlerde Mutlak Butlan

Ticaret hayatında şirketler üzerinden gerçekleştirilen bazı işlemler, hukuki şekil şartlarına ve kanuni kurallara aykırıysa mutlak butlan gündeme gelir.

Örnekler:

Geçersiz Kuruluş: Asgari sermaye şartını taşımayan bir anonim şirketin kurulması.
Kanuna Aykırı Amaç: Yasa dışı işler (örneğin kaçakçılık) için kurulan şirketler.
Şekil Eksikliği: Genel kurul toplantısı, zorunlu çağrı ve nisap şartları olmadan yapılırsa alınan kararlar geçersizdir.

2. Derneklerde Mutlak Butlan

Dernekler Kanunu’na göre, bir derneğin hem kuruluş hem de faaliyet süreçlerinde kamu düzeni ve yasalara uygunluk esastır. Aksi hâlde mutlak butlan söz konusu olur.

Örnekler:

Kanunsuz Kuruluş: Dernek tüzüğü, yürürlükteki yasalara aykırıysa (örneğin yasadışı örgüt propagandası içeriyorsa).
Geçersiz Genel Kurul: Üyelerin haberi olmadan yapılan toplantıda alınan kararlar hükümsüzdür.
Amaç Ahlaka Aykırı: Toplumda nefret, ayrımcılık, ırkçılık gibi ahlaka aykırı fikirleri yayan dernekler geçersiz sayılır.

3. Vakıflarda Mutlak Butlan

Vakıflar, kuruluşlarında sıkı şekil şartlarına tabidir. Bu şartlara uyulmaması hâlinde vakıf tüzel kişiliği oluşmaz.

Örnekler:

Resmî Senet Eksikliği: Noter huzurunda düzenlenmeyen vakıf senedi geçersizdir.
Mal Varlığı Devri Yoksa: Kurucu tarafından belirtilen taşınmazın vakfa devri yapılmamışsa kuruluş yok hükmündedir.
Kamu Düzenine Aykırı Amaç: Terör finansmanı veya ayrımcı amaç güden vakıflar geçersizdir.

4. Siyasi Partilerde Mutlak Butlan

Siyasi partiler, Anayasa’ya ve Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olarak faaliyet yürütmek zorundadır. Anayasa Mahkemesi, bu konuda nihai denetim merciidir.

Örnekler:

Anayasa’ya Aykırılık: Laiklik, insan hakları, devletin bütünlüğü gibi ilkelere aykırı partiler kapatılır ve işlemleri mutlak butlanla geçersiz sayılır.
Usulsüz Kurultay: Parti tüzüğüne aykırı yapılan seçimler geçersizdir.
Tüzük ve Program İhlalleri: Toplumsal barışa tehdit oluşturan ifadeler taşıyan programlar yok hükmündedir.

Tüzel Kişilerde Hukuki Ciddiyet Şart

Mutlak butlan, yalnızca bireysel sözleşmelerde değil; kurumların varlığını ve işlemlerini de doğrudan etkileyen bir hükümsüzlük türüdür. Şirketler, dernekler, vakıflar ve siyasi partiler; kuruluş ve faaliyet süreçlerinde şekil, içerik ve amaç yönünden hukuka uygun davranmadıklarında, yaptıkları işlemler geçersiz sayılır. Bu durum, hem kamu düzeninin korunması hem de hukuki güvenliğin sağlanması açısından kritik öneme sahiptir.

Görüntülenme: 11749

Okumaya devam et

Erol Taşdelen

ZENGİNLİK İLLÜZYONU: Gerçek Zenginlik mi, Borçla Alınmış Bir Hayal mi?

Yayınlanma:

1 gün önce

30/06/2025

Yazan:

Erol Taşdelen

Günümüzde birçok birey, şirket ve hatta ülke; sahip olduğundan çok daha fazla zenginmiş gibi davranıyor. Lüks arabalar, büyük evler, gösterişli tatiller ve sosyal medyada sergilenen “refah dolu” hayatlar… Ancak tüm bu görüntülerin arkasında çoğu zaman borçla finanse edilen bir tüketim yatıyor.

Bu duruma ekonomi literatüründe “Zenginlik İllüzyonu” adı veriliyor. Yani kişi ya da kurumlar gerçek zenginlik yerine, borçla veya geçici gelirlerle sürdürülen bir refah algısı içinde yaşıyorlar.

BİREYSEL DÜZEYDE ZENGİNLİK İLLÜZYONU

Nasıl oluşur?

Kredi kartıyla yapılan lüks harcamalar
Taksitle alınan araba, ev, tatil vb.
Sosyal medyada sergilenen “lüks yaşam” gösterileri

Gerçek: Sahip olunan varlık değil, borçla finanse edilmiş bir tüketimdir.

Kredi kartıyla alınan pahalı telefonlar, taksitle gidilen lüks tatiller ve gösteriş için yapılan harcamalar… Tüm bu tüketim örnekleri, zenginlik illüzyonunun bireysel düzeydeki tezahürüdür. Kişi, aslında gelecek gelirini bugünden harcamakta, ama kendini “zengin” hissetmektedir.

ŞİRKETLERDE ZENGİNLİK İLLÜZYONU

Nasıl oluşur?

Sürekli borçlanarak yapılan yatırımlar
Gerçekleşmemiş kârlar üzerinden yapılan büyüme planları
Finansal tablolarda şişirilmiş varlıklar

Gerçek: Firmanın nakit akışı sorunlu olabilir, ancak dışarıdan “büyüyen ve zenginleşen şirket” algısı yaratılır.

Bazı firmalar; sürekli kredi kullanarak yatırım yapmakta, borçla büyümektedir. Finansal tablolarda görülen “kâr” çoğu zaman nakit akışıyla desteklenmeyen hayali bir kârdır. Böyle firmalar dışarıdan güçlü görünse de içeride ciddi risk taşır.

DEVLETLERDE ZENGİNLİK İLLÜZYONU

Nasıl oluşur?

Aşırı borçlanmayla finanse edilen büyük altyapı projeleri
Yapay şekilde düşük faizle genişleyen ekonomi
Kısa vadeli döviz girişleriyle büyüyen cari açık

Gerçek: Ekonominin temelleri zayıftır ama halk kendini refah içinde hisseder. Bu, genellikle krizle sonuçlanır (örneğin 2001 Türkiye krizi, 2008 ABD mortgage krizi).

Makroekonomik düzeyde, bazı devletler büyük projeler yaparak vatandaşlarına “refah” algısı yaratır. Ancak bu projelerin finansmanı borçla sağlanıyorsa ve üretim-tasarruf dengesi bozulmuşsa, bu durum sadece geçici bir illüzyondur. Ekonomik kriz kaçınılmaz hale gelir.

Zenginlik İllüzyonunun Nedenleri

Tüketim kültürü ve reklamlar
Sosyal medya ve gösteriş toplumu
Finansal okuryazarlık eksikliği
Yatırım yerine tüketimin teşvik edilmesi
Kısa vadeli politikalar

ZENGİNLİK İLLÜZYONUNUN SONUÇLARI VE ZARARLARI

Gerçek olmayan refah, tasarrufları azaltır.
Aşırı borçlanma ekonomiyi kırılgan hale getirir.
Kriz anlarında bu illüzyon bir anda dağılır.
Sosyal huzursuzluk ve gelir adaletsizliği artar.

GÖSTERİŞ DEĞİL GERÇEK ZENGİNLİK

Gerçek zenginlik; üretim, tasarruf ve sürdürülebilir gelir artışıyla mümkündür. Tüketim ve borçla sürdürülen bir yaşam tarzı, sadece zenginlik illüzyonu yaratır. Bu yanılsamadan kurtulmak için finansal bilinçlenme ve sadeleşme şarttır. Zenginlik illüzyonu, finansal gerçeklerden kopmuş bir algı oyunudur. Ekonomide sürdürülebilir refah; gerçek gelir artışı, üretim gücü ve tasarruf ile olur, borç ve gösterişle değil.

Erol TAŞDELEN-Ekonomist

Görüntülenme: 7752

Okumaya devam et