Türkiye’de 30 yıldır “Faizsiz konut ve arabada sistemi” adı ile faaliyet gösteren firmaların yasal dayanağı olmadığı ortaya çıkması ile birlikte yasal düzenlemeler 2021’de yapılarak yürürlüğe girdi.

TBMM Genel Kurulu’nda, tasarruf finansman şirketlerinin denetim altına alınmasını da içeren düzenleme kabul edilerek yasalaştı.

Yasaya göre, tasarruf finansman şirketlerinin asgari sermaye tutarı 100 milyon lira olacak. Müşteri, tasarruf finansman sözleşmesi imzalanmasını takip eden 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin cayma hakkına sahip olacak.

Bu kapsamda katılım bedeli dahil tüm tasarruf geri ödenecek. Müşteri, tasarruf finansman sözleşmesinin tasarruf dönemi bitimine kadar sözleşmede fesih hakkına sahip olacak. Bu çerçevede ise katılım bedeli şirkette kalacak, müşterinin diğer tasarrufları geri ödenecek.

Ağır yaptırım

Milliyet’ten Bahar Atakan’ın haberine göre gerekli izinleri olmadan tasarruf finansman faaliyetlerinde bulunanlar 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası alacak.

Zimmetine para geçiren tasarruf finansman şirketi yönetim kurulu başkan ve üyelerine de 6 yıldan 12 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası verilebilecek.

Cayma hakkını kullanan müşteriye, organizasyon ücreti dahil, aldığı tutarın tamamını 14 gün içinde iade etmeyen, fesih hakkını kullanan müşteriye, belirlenen süre içinde toplam birikim tutarını vermeyen şirketlerin sorumluları, altı aydan iki yıla kadar hapis ve 500 güne kadar adli para cezasına çarptırılacak.

Tasarruf finansman şirketleri yalnızca yurt içindeki konut, çatılı iş yeri veya taşıt ediniminden doğan borçları finanse edebilecek.

Bu şirketler tasfiyeleri halinde tasarruf sahiplerine ödenmek üzere, tahsil ettikleri organizasyon ücretlerinin binde beşini gelir hesaplarından ayırmak zorunda olacak. Şirketin fon havuzundaki paralar amacı dışında kullanılamayacak ve haczedilemeyecek.

Devlet garantisi yok

Yasanın TBMM Genel Kurulu’ndaki görüşmelerinde, CHP İstanbul Milletvekili Zeynel Özen’in, devlet söz konusu firmalara kefil olup olmayacağına ilişkin soruyu yanıtlayan TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Mustafa Elitaş, “Tasarruf finansman şirketlerinin yaptıkları faaliyetlerden dolayı devlet garantisi söz konusu değil” dedi.

Halen sistemdeki müşteri sayısının 373 bin 615 olduğunu belirten Elitaş, bu kişiler ayrılmak istedikleri takdirde BDDK vasıtasıyla onların hak ve menfaatlerinin en iyi şekilde korunacağını ifade etti.

Hürriyet’ten Bülent Sarıoğlu’nun haberine göre firmaların Türkiye genelinde 760 şubesi bulunuyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre bu sistemde şu ana kadar 100 bin 454 vatandaşa toplam 4 milyar 500 milyon lira değerinde taşınmaz veya araç teslimatı yapıldı.

Tasfiye güvencesi

Şirketler, faizsiz esaslara göre faaliyet gösterecekler ve tasfiyeleri halinde tasarruf sahiplerine ödenmek üzere organizasyon ücretlerinin binde 5’ini ayıracaklar. BDDK, bu oranı firma bazında üç katına çıkarabilecek.

Cayma ve sözleşme fesih hakkına aykırı işlem yapılması halinde, 62 bin 500 liradan az olmamak üzere işlem tutarının 5 katına kadar, sözleşmeye aykırı işlem yapılması halinde ise 25 bin liradan 50 bin liraya kadar para cezası uygulanacak.

Erişim engeli
BDDK’nın talebiyle dava açılması halinde mahkemece iş yerlerinin faaliyetleri ve reklamları durdurulacak, ilanları toplatılacak. BDDK, internetten içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı verilebilecek. BDDK, izinsiz faaliyette bulunan firmaları tasfiye edecek.

18 yıla kadar hapis
Şirketin uğradığı zarar da tazmin edilecek. Suçun, zimmeti perdeleyen hileli davranışlarla işlenmesi halinde cezalar 12 yıldan 18 yıla kadar hapis ve 20 bin güne kadar adli para cezasına yükselecek. İzni iptal edilen şirket ortaklarının fonu menfaatlerine kullanmaları zimmet kabul edilecek.

Bu durumda 10 yıldan 20 yıla kadar hapis, para ve tazmin cezası uygulanacak. Şirketler, yasa yürürlüğe girdikten sonra 6 ay içinde ödenmiş sermaye tutarını 50 milyon liraya çıkaracaklar. Sermayelerini arttırmayan firmaların faaliyet izinleri iptal edilecek.

‘Saadet zinciri olmasın diye’
TBMM Sanayi Komisyonu Başkanı Mustafa Elitaş, yaklaşık 40 yıldır devam eden sistemin son 3 yılda cazip hale gelmesi üzerine yasal düzenlemenin gerekli olduğunu vurguladı. Elitaş şunları söyledi: “2019 ve 2020 yılında kurulmuş 25 firmanın bir saadet zincirini beraberinde getirmemesi, bu sektörün disipline edilebilmesi için kanun teklifini ortaya koyduk. 1991 ve 2017 arasında bu kadar olağanüstü şikayet yok.

Şikayetlerin bir kısmı teslimatın geciktirildiği, organizasyon ücretlerinin iade edilmediğiyle ilgili. Yani buradaki şikayetler sözleşmeden kaynaklanan durumdan ortaya çıkıyor. Sistemde bulunan 373 bin vatandaşımızın kalpleri müsterih olarak herhangi bir sıkıntıyla karşılaşmayacaklarını, ayrılmak istedikleri takdirde BDDK vasıtasıyla hak ve menfaatlerinin en iyi şekilde korunacağını ifade etmek istiyorum.

Sisteme girmek ihtiyari, sistemden çıkmanın da kişinin kendi talebi doğrultusunda olabilmesi hala devam ediyor. Sisteme gelen kişi 3 ay sonra, 6 ay sonra, 1 yıl sonra hatta 3 yıl sonra da çıkma ihtiyacı hasıl olduğu takdirde sistemden çıkabiliyor.”