2025’in İlk Yarısında 1 Milyon Kişi Takibe Düştü!

Türkiye’de bireysel kredi kartı kullanımı her geçen gün artarken, bu borçların geri ödenmesinde yaşanan sorunlar ekonominin kırılgan noktalarından biri haline geliyor. 2025 yılının ilk yarısına ait veriler, bireysel borçluluk krizinin giderek derinleştiğini ortaya koyuyor.

Kredi Kartı Borcu 2 Trilyon TL’yi Aştı

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ve Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi verilerine göre, 2025 yılı başından itibaren bireysel kredi kartı borçları 2,068 trilyon TL seviyesine ulaştı. Bu rakam, geçen yıla göre %15,2’lik bir artış anlamına geliyor.

Yalnızca kredi kartları değil, ihtiyaç kredileri de dahil edildiğinde bireysel borç yükü daha da ağırlaşıyor. Bu durum, Türkiye’de tüketici finansmanına olan bağımlılığın ne denli yüksek olduğunu gösteriyor.

Takipteki Borçlar 95 Milyar TL’yi buldu

Kredi kartı borçlarının 95 milyar TL’lik kısmı ise yasal takibe alınmış durumda. Bu, toplam kart borcunun yaklaşık %4’üne denk geliyor. Takibe düşen borçlar genellikle üç dönem üst üste asgari ödeme yapılmaması sonucu kartın kullanım dışı bırakılması ve haciz süreçlerinin başlamasıyla gündeme geliyor.

2025’te Takibe Düşen Kişi Sayısı 1 Milyonu Aştı

Risk Merkezi’nin yayımladığı verilere göre:

• Şubat 2025’te sadece kredi kartı borcunu ödeyemeyen 167.163 kişi yasal takibe alındı.

• Aynı dönemde bireysel kredi borcunu ödeyemeyen kişi sayısı 149.924 oldu.

• Ocak-Mayıs 2025 döneminde toplamda 1.039.000 kişi, bireysel kredi veya kart borcunu ödeyemediği için yasal takibe düştü.

Bu rakam, son yılların en yüksek seviyesi olarak kayıtlara geçti. Özellikle asgari ücretli ve orta gelir grubundaki tüketicilerin artan faiz ve enflasyon karşısında ödeme güçlüğü yaşadığı belirtiliyor.

Borç Sarmalından Çıkış Mümkün mü?

Ekonomistler, borçlu bireylerin ödeme yapamadığı durumlarda ilk adım olarak banka ile iletişime geçerek yapılandırma seçeneklerini değerlendirmesi gerektiğini belirtiyor. BDDK’nın son düzenlemeleri, kredi kartı ve ihtiyaç kredilerinde yapılandırma süresini bazı durumlarda 36 aya kadar uzatabiliyor.

Ancak bu yapılandırmaların, gelir artışı olmadan uzun vadede çözüm sunamayacağı ve borçluluğu sadece ötelediği görüşü de ağırlık kazanıyor.

Uyarılar

Türkiye’de hanehalkının borçluluk oranı artarken, kredi kartı borçları ödeme krizine dönüşmüş durumda. Bu kriz;

• Haciz,

• Kredi notu düşüşü,

• Yeni kredi kullanımına engel gibi çok sayıda riski beraberinde getiriyor.

Borçlarını ödeyemeyen tüketiciler için daha kalıcı çözümler; gelir artırıcı politikalar, borç yönetimi eğitimleri ve kamusal farkındalık kampanyalarıyla desteklenmeli.

1990’larda benzer sosyo-ekonomik sorunlarla karşı karşıya olan iki ülke: Türkiye ve Polonya. Biri sosyalist planlı ekonomiden serbest piyasa ekonomisine geçerken, diğeri kronik enflasyon, siyasi istikrarsızlık ve dış borç sorunlarıyla boğuşuyordu. Bugün ise 37 milyon nüfuslu Polonya, kişi başı gelirini hızla artırmış, AB içinde güvenli yatırım limanı haline gelmiş durumda. Türkiye ise son 10 yılda büyüme sorunları, yüksek enflasyon ve kur krizleriyle gündemde.

Bu makalede, Polonya’nın ekonomik başarı öyküsü, Türkiye ile karşılaştırmalı olarak 8 temel başlıkta analiz edilim.

1. Reform Zamanlaması ve Kararlılığı

2. AB Üyeliği ve Kurumsal Uyum

Yorum: Polonya, AB üyeliğini sadece ekonomik değil, kurumsal bir sıçrama tahtası olarak kullandı. Türkiye ise bu fırsatı jeopolitik krizler ve iç siyaset nedeniyle değerlendiremedi.

3. Sanayileşme ve İhracat Modeli

Yorum: Polonya, Almanya’nın üretim üssü olurken; Türkiye daha bağımsız ama kırılgan ve düşük marjlı sektörlere sıkıştı.

4. Makroekonomik İstikrar

Yorum: Polonya’da merkez bankası siyasi müdahaleye kapalıdır. Türkiye’de ise para politikası bağımsızlığı büyük ölçüde zedelenmiştir.

5. Yatırım Ortamı ve Hukuki Güvence

Yorum: Polonya, doğrudan yabancı yatırımları sanayiye yönlendirdi. Türkiye’de ise yatırım profili spekülatif ve kırılgan.

6. İşgücü ve Eğitim

Yorum: Polonya, genç nüfusunu Avrupa standardında eğitti ve beyin göçünü tersine çevirdi. Türkiye ise beyin göçüyle nitelikli işgücünü kaybediyor.

7. Lojistik ve Altyapı

Yorum: Polonya, lojistikte AB içinde güçlü konumda. Türkiye ise stratejik konum avantajını yeterince katma değere çeviremedi.

8. Kriz Yönetimi ve Siyasal İstikrar

Yorum: Polonya krizleri ekonomik önceliklerle yönetti, Türkiye ise siyasi reflekslerle yönetmek zorunda kaldı.

Genel Değerlendirme

Türkiye İçin Dersler

Polonya’nın başarısı şansa ya da yalnızca dış yardımlara değil; kararlılık, kurumsallık, hukuki güvenlik ve sanayileşmeye odaklanma gibi rasyonel adımlara dayanmaktadır. Polonya, radikal yapısal reformları, dış destekleri akıllıca kullanması, AB ile entegrasyonu ve üretim gücünü artıran sanayileşme politikaları sayesinde istikrarlı ve kapsayıcı bir büyüme yakaladı.

Türkiye için çıkarılabilecek başlıca dersler:

• Yapısal reformları siyasi maliyet korkusu olmadan hayata geçirmek,

• AB ile entegrasyonu siyasi değil, kalkınma perspektifinden değerlendirmek,

• Bağımsız kurumları yeniden inşa etmek,

• Katma değerli sanayi ve nitelikli eğitime odaklanmak,

• Finansal istikrarı popülizme feda etmemek.

Sürdürülebilirlik İçin Yeni Dönem Başlıyor: 16 Temmuz 2025 Tarihli Kurul Kararı Ne Anlama Geliyor?

Türkiye’de çevresel, sosyal ve kurumsal sürdürülebilirlik ilkeleri doğrultusunda atılan adımlara bir yenisi daha eklendi. 16 Temmuz 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Kurul Kararı, şirketlerin sürdürülebilirlik performanslarını daha şeffaf, ölçülebilir ve hesap verebilir hale getirmeye yönelik önemli bir düzenleme içeriyor. Bu karar, yalnızca çevreyle ilgili değil; aynı zamanda şirketlerin sosyal sorumlulukları, yönetişim uygulamaları ve paydaşlarla kurdukları ilişkilere kadar geniş bir çerçeveyi kapsıyor.

Kararın Özeti

Kurul Kararı ile birlikte:

• Sürdürülebilirlik raporlama yükümlülüğü genişletildi.

• Finansal olmayan bilgiler de yıllık raporlara dahil edilecek.

• Çevresel etki analizleri, artık yatırım kararlarında zorunlu olacak.

• Kurumsal yönetim ilkeleriyle uyum, düzenli olarak denetlenecek.

Neden Bu Karar Önemli?

Bu karar, Türkiye’nin yeşil ekonomi ve çevresel sosyal yönetişim (ESG) hedefleriyle tam uyumlu. Özellikle Avrupa Birliği’nin Yeşil Mutabakat ve Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM) gibi uygulamaları kapsamında, Türk şirketlerinin rekabet gücünü koruması ve ihracatta sürdürülebilirlik engeline takılmaması için bu adımlar kritik.

Kimleri Etkileyecek?

• BIST 100’de yer alan büyük şirketler,

• Bankalar ve finansal kuruluşlar,

• Organize sanayi bölgelerinde faaliyet gösteren üretici firmalar,

• Kamu iştirakli şirketler ve enerji sektörü oyuncuları,

• İhracat ağırlıklı çalışan tüm firmalar…

Bu kurumlar artık sadece mali performanslarıyla değil, karbon ayak izleri, çalışan hakları, çevresel risk yönetimi ve toplumsal katkılarıyla da ölçülecekler.

Ne Gibi Yükümlülükler Getiriliyor?

Regülasyonun Ekonomiye Katkısı

Bu karar, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmayı kolaylaştırırken, şirketlerin uluslararası finansmana erişimini de artıracak. Özellikle yeşil tahvil ve sürdürülebilirlik odaklı krediler gibi yeni finansman kaynaklarına ulaşmak isteyen firmalar için bu raporlamalar birer referans niteliği taşıyacak.

Sürdürülebilirlik Raporlamasına Tabi Olma Kriterleri (Yıllara Göre)

📌 Önemli Notlar:

• En az iki eşik kriteri (aktif büyüklüğü, net satış, çalışan sayısı) sağlayan firmalar, belirtilen yıllarda değerlendirmeye alınır.

• %20 veya daha fazla düşüş olması durumunda, bir sonraki dönemde kapsam dışı kalınabilir.

• Zorunlu kapsamdan çıkan firmalar her yıl yeniden değerlendirmeye tabi olur.

• Kriterlerden herhangi ikisini karşılamak, ilgili yıl için sürdürülebilirlik raporlaması yükümlülüğünü doğurur.

Beklentiler ve Öneriler

1. Kurumsal kapasite artırılmalı: Şirketler, ESG departmanları oluşturmalı.

2. Dijital altyapı güçlendirilmeli: Veri toplama ve analiz için teknoloji yatırımları şart.

3. Eğitim ve danışmanlık alınmalı: Uyum süreci profesyonel destekle yürütülmeli.

16 Temmuz 2025 tarihli Kurul Kararı, sadece bir yasal düzenleme değil; aynı zamanda şirketlerin “yarının ekonomisi”ne hazırlanması için bir davettir. Bu dönüşüm, şeffaflık, hesap verebilirlik ve çevresel sorumluluk temelinde ilerledikçe, hem firmalar hem ülke ekonomisi daha dirençli hale gelecektir.

Erol TAŞDELEN – Ekonomist

Resmi Gazete: SURDURURLEBILIRLIK RG 16 07 2025