Eylül ayında ECB (Avrupa Merkez Bankası) ve FED (Amerika Merkez Bankası) faiz indirecek.

Yani yılın son çeyreğinden itibaren küresel piyasalarda risk algısı azalmaya başlacak. muhtemelen 2025 ilk çeyrekte küresel faiz oranları %’ lere kadar inecek, Türkiye’nin CDS’ i 300 baz puan olsa reel sektör ve hazine döviz bazında % 5-5,5’lar ile borçlanabilecek ve yüksek TL faizi karşısında nefes almaya başlayacak.

TL faizi Kasım- Aralık’ tan sonra kademeli düşse bile yabancı yatırımcı için hala cezbedici olacak, hele bir de yapısal reformlar yapılır, sıkı maliye politikası uygulanırsa sıcak paranın yanı sıra doğrudan yabancı yatırım da gelebilir, özetle şartlar stabilize olabilir.

Küresel ekonomik ve finansal konjonktürü iyi okumalı, bu son fırsatı kaçırmamalıyız.

Unutmayalım ki, fırsatları hazırlıklı olanlar yakalarlar..

Onur ÇELİK-CFO/SMM

Kritik gün geldi ve çattı. ABD’de son iki günde açıklanan istihdama yönelik veriler ardından piyasalar bugün KKTC saati ile 15:30’da açıklanacak ve ekonominin gidişatı hakkında en sağlıklı bilgiyi verdiğine inanılan tarım dışı istihdam verisine kilitlenmiş durumda. Hafta içi açıklanan iş fırsatları (JOLTS) verisinin Temmuz ayında son 3,5 yılın en düşük seviyesine gerilemesi ardından dün açıklanan ADP özel sektör istihdamının da beklentinin oldukça altında kalması, işgücü piyasasının ivme kaybettiği yönünde işaretleri arttırırken, bugün açıklanacak verinin de önemini daha da artırdı.

FED Başkanı Powell’ın iş gücünde daha fazla zayıflamayı istemedikleri yönünde Jackson Hole toplantısında yaptığı kritik konuşma sonrası piyasalar 18 Eylül olağan FOMC toplantısına yönelik faiz indirimi beklentisine girereken, bu sabah itibariyle piyasalar -son dönemde zayıf gelen iş ilanları ve özel sektördeki düşük iş artışları sonrası- FED’in faiz oranında 50 baz puan indirme olasılığını %43’ye çıkardı.

Reuters anketine göre, bugün açıklanacak tarım dışı istihdam raporunda 165 bin yeni iş artışı ve işsizlik oranının %4,2’ye gerilemesi bekleniyor. Piyasa beklentisinin altında kalacak bir gerçekleşme, faiz indirim beklentilerinin montanını artırmak suretiyle dolar zayıflığını artırabileceğini düşünüyoruz. 50 baz puanlık bir indirimden ziyade, FED’in düzenli (25 baz puan) bir faiz indirim patikasına soyunma ihtimaline bizlerin daha çok şans tanıdığını hazır yeri gelmişken söylemiş olalım.

Kritik istihdam kararı öncesi piyasalar son günlerde olduğu üzere yön bulmakta dün de zorlandı. Altının ons fiyatı 2,470 – 2,530 dolar aralığında salınmaya devam ettiği haftanın son işlem gününe 2,520 dolar seviyesinin kıyısından başlarken, küçük kardeş gümüş ise henüz arzu ettiğimiz performansın uzağında 29 dolar seviyesine yakın işlem görmeye devam ediyor. Direnişin parası bitcoin aradığı itici kuvveti hâlen daha bulamazken, Brent cinsi ham petrol haftanın kaybedeni olarak (%11 düşüş) ön plana çıkıyor. Petrol fiyatlarındaki sert düşüş karşısında OPEC, üretim artışı kararını iptal etse de, petrolün ‘kafasını’ yukarı kaldıramadığını not edelim. FED’in faiz indirim sürecine soyunmasına geri sayım devam ederken, altının içinde bulunduğumuz dönemin ruhuna uygun olarak ışıldamaya devam edeceğini; daha da büyük resimde, zayıf dolar temasının korunacağını düşünmeye devam ediyoruz.

ABD ekonomisindeki faiz indirimlerinin boyutunu ve hızını belirleyecek kritik veri öncesinde ABD borsaları geceyi yine ufak ‘sıyrıklarla’ atlatırken, dolar, ABD istihdam verilerinin açıklanmasını bekleyen yatırımcılar nedeniyle zayıf seyrini korumaya devam ediyor. Geçen hafta uzun bir düşüş sürecinden sonra kâr alma ya da soluk alma ihtiyacı ile düşüş serüvenine ara veren doların piyasa kuru olan DXY, bu hafta yeniden değer kaybederek 101 seviyesine kadar geriledi. DXY’nin zemin kaybetmesi ile EURUSD paritesi yeniden 1,1120 seviyesine toparlanırken, kraliyet aslanı 1,32 seviyesine  dayandı. Japon Yeni, Kara Pazartesi dolar karşısında kaydettiği sert kazanımları bu hafta yeniden hatırlarken, büyük resimde 2024 yılın en değerli seviyesine geldiğini de not edelim. Yen’in değer kazanmasına paralel bu sabah Asya borsalarının da dar bir bantta hareket ettiğini görüyoruz. Gösterge endeks Tokyo borsası Nikkei225 haftayı %5,5 düşüşle tamamlamaya aday görünüyor. Güçlü Yen, carry trade olarak adlandırılan ucuz parayı borçlan yüksek getirili paralara yatırım yapma stratejisini baltalayarak risk iştahını da azaltıyor. Yen güçlendikçe, carry trade işlemlerinin kapanması piyasaların moralini bozuyor.

Türkiye cephesinde ise dün her Perşembe olduğu üzere TCMB ve BDDK’nın haftalık verilerini yakından takip ettik. Yurtiçi yerleşiklerin DTH artışı 30 Ağustos ile biten haftada parite etkisinden arındırılmamış seriye göre 1,3 milyar dolar azalmış. Böylelikle, yurtiçi yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin DTH’ları 6 hafta sonra azalış kaydetti. Öte yandan, BDDK verisine göre, KKM cephesinde 1,6 milyar TL daha azalış yaşanırken, dolar cinsi anapara 47 milyar doların altına geriledi. KKM’den çıkış tam bir senedir kesintisiz bir şekilde devam ediyor. KKM’nin toplam mevduat havuzu içerisindeki payı %9’a yaklaşırken, TL mevduatın payı ise %52-%53 bandında salınmaya devam ediyor. TCMB’nin brüt döviz ve altın rezervleri 1 milyar dolar azalarak 149,4 milyar dolar düzeyine gerilerken, swap va kamu dövizleri hâriç net rezervler ise +8 milyar dolar seviyesine geriledi. Dün de belirttiğimiz üzere, zirve seviye 2 Ağustos tarihinde +21 milyar dolar seviyesi ile görülmüştü. Sn. Bakan Şimşek’in istifa dedikoduları, artan altın talebi ve beraberinde son 1 aydır oldukça volatil bir seyir izleyen küresel piyasalar TCMB’ye rezerv kaybettirdi.

Dün gözler uzun bir süredir takip edilen Orta Vadeli Program (OVP) çevrildi. Mevcut politikaların kararlılıkla sürdürüleceği yönünde mesaj ile enflasyonla mücadele kapsamında sıkı para politikasına ilave mali disiplin ve yapısal reformların devrede olacağının altını çizdi. OVP’ye göre 2024 yıl sonu TÜFE enflasyon beklentisi %41,5 seviyesine, 2025 sonu ise %17,5 seviyesine revize edildi. 2026 yılı için tek haneli enflasyon hedefinin korunduğunu gördük. OVP hesaplamasında kullanılan ortalama USDTRY tahminleri 2024 yılı için 33,20, 2025 için 42,00, 2026 için 44,40, 2027 için 46,90 oldu. Baz alınan döviz kurları, ekonomi yönetiminin TL’deki değerlenmeden pek de rahatsız olmadığını gösterdi.

Saat 15:30’da açıklanacak ABD istihdam raporu önem arz etse de, bizim için gece geç saatlerde açıklanacak kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in Türkiye ile ilgili kararı öncesinde haftanın bitmeyeceğini peşinen not edelim. Kurumun not güncelleyebileceğini düşünüyoruz. Hatırlatma yapmak gerekirse, Kurum Türkiye’yi B+ ile notlarken görünüm ise pozitifte duruyor. Pozitif görünüm, genellikle bir sonraki adımın da not artırımı olarak düşünülmesi için önemli bir işaret olarak kabul ediliyor.

Emre Değirmencioğlu

Küresel mali piyasalar, FED’in neredeyse iki yılı aşkın bir zaman dilimi ardından ilk kez faiz indirimi için toplanacağı kritik 18 Eylül toplantısına geri sayarken, volatilitenin de dönem dönem yükseldiğine tanıklık ediyoruz. Ayın ikinci gününü bu minvalde sert satışların gölgesinde tamamlayan küresel mali piyasalar, dünkü günü ise adeta yara sarma ile geçirdi. Elle tutulur somut bir neden ya da gelişmenin olmadığı Salı gecesi yaşanan sert satışlarda, hisse senetleri, kıymetli madenler, kripto paralar derken likidasyon eğilimin (ne var ne yok sat) egemen olduğunu ve güvenli liman ihtiyacının ise arttığını görmüştük.

Mesela yapay zekânın ağır siklet şirketi Nvidia, geniş çaplı bir piyasa satışından nasibini alarak %10 düştüğü ve piyasa değerinde şimdiye kadarki en derin tek günlük düşüşü kaydettiği günün ertesi gününe yine pek de iyimser bir başlangıç yapamayarak %1,7 daha geriledi. Altın bir önceki hafta 2,530 dolar seviyesini test ederek tüm zamanların zirve seviyesin yoklaması ardından dün sabah saatlerinde piyasa stresine paralel 2,470 dolar seviyesine kadar gerilemesi ardından günü 2,500 dolar seviyesine toplamayı başardı. Daha geniş çaplı bir satış dalgası, Brent cinsi ham petrolün vadeli kontratlarının fiyatlarının bir haftadan biraz fazla bir süre içinde %10’dan daha fazla düşerek sene başından bu yana en düşük seviyeyi test etmesine neden oldu. Örnekler çoğaltılabilecek olsa da volatilitenin neden yaşandığına yönelik net bir cevabımız olmasa da, hisse senetlerinde lokomotif görevi üstlenen teknoloji şirket fiyatlarında balon oluştuğu endişesi ve Japon Yeninde devam eden değerlenmenin yatırımcıların morali bozduğunu düşünüyoruz.

Türk mali piyasaları da dün yurt dışı piyasalara paralel bir seyir izledi. Bir önceki gün açıklanan ve moralleri bozan enflasyon verisi ardından TCMB’nin net yabancı para pozisyonunun da 4,8 milyar dolar azaldığını gösteren analitik bilanço verileri (son dönemde en büyük günlük bozulma) moral bozukluğunu biraz daha tırmandırdı. Büyük resmi hatırlamak gerekirse: yerel seçimler sonrası, 1 Nisan tarihinde, -74,6 milyar dolar seviyesine kötüleşen TCMB’nin swap ve kamu dövizleri hâriç net rezervleri, 2 Ağustos tarihinde, TL’ye yönelik ilginin artması ile +20,8 milyar dolar seviyesine yükselmesi ardından son haftalarda TL ve TL cinsi varlıklara olan ilgi eksikliği ya da TL’deki reel değerlenme senaryosunun azalması ile döviz cephesinde artan talebin de yardımı ile +7,8 milyar dolar seviyesine kadar kötüleşti. Söz konusu dönemde, Sn. Bakan Şimşek istifa dedikodularının TCMB’ye rezerv kaybettirdiğini görürken, son dönemlerde artan yurt dışı kaynaklı adını tam olarak koyamadığımız likidasyon veya piyasa volatilitesinin de TL’yi olumsuz yönde etkilediğini görüyoruz. Yabancı yatırımcılar, artan piyasa stresi ve likidasyon eğilimi ile ne var ne yok ‘sat tuşuna’ basarken, TL lehine açtıkları pozisyonları da pekâlâ azaltabiliyorlar. TCMB’nin rezerv kaybının hızlanması ile, sene başı, sene sonu bilanço çalışma kuru olarak belirlediğimiz psikolojik USDTRY 40 seviyesinin her ne kadar çok uzağında olsak da, 37-38 seviyelerinin makul olduğunu düşünmeye devam ediyoruz!

Yeni ayın ilk iş gününe enflasyonun düşeceği ve TCMB’nin faiz indirimlerini geciktirmeyeceği beklentisi ile oldukça iyimser bir başlangıç yapan Türk mali piyasaları, gerek TCMB’nin rezerv pozisyonundaki bozulma, gerekse de enflasyon eğiliminin hâlen daha güçlü seyretmesinin yanı sıra küresel arenada bir önceki gün yaşanan oldukça sert satışların da gölgesinde dün gün boyu gerginlik bir ruh hâli ile işlem gördü. Hisse senetleri kapanışa doğru kayıplarının bir kısmını telafi ederken, ana endekste düşüş %0,4 ile sınırlı kaldı. Hatta bankacılık endeksinin günü %0,5 oranında yükselişle tamamladığını da not edelim. USDTRY kuru sabah saatlerinde, gergin havanın da yardımı ile, 34,10 seviyesinin kapısını bir kez daha çalsa da, kamu otoritesinin de desteği ile günü 34,00 seviyesinin diplerinde tamamladı.

Belki de olumsuz havanın yumuşamasına ABD’de dün açıklanan iş fırsatları (JOLTS) verisinin Temmuz ayında son 3,5 yılın en düşük seviyesine gerilemesi ve işgücü piyasasının ivme kaybettiğine işaret etmesini de payının olduğunu iddia edebiliriz. JOLTS verisinin yanı sıra, bugün açıklanacak haftalık işsizlik maaşı başvuruları, yarın ise ekonominin gidişatı hakkında en sağlıklı bilgiyi verdiğine inanılan tarım dışı istihdam verisi, FED’in işgücü piyasasına odaklanması göz önüne alındığında, iki hafta sonra beklenen faiz indiriminin düzenli mi (25 baz puan) yoksa daha büyük mü olacağına karar verebileceğini düşünüyoruz. Bu sabah itibariyle 18 Eylül FED toplantısına yönelik 25 baz puan indirime %55, 50 baz puan indirime ise %45 ihtimal tanınıyor.

Haber akışında Rusya’nın ev sahipliğinde 22-24 Ekim tarihlerinde Kazan’da düzenlenecek 16. BRICS Zirvesi’ne Türkiye’nin katılımı gündemde. Rus yetkili Uşakov’un açıklamasına göre, Sn. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın zirveye katılma davetini kabul ettiği belirtiliyor. Eğer Türkiye BRICS’e katılırsa, örgütteki ilk NATO ülkesi olacak. 2006 yılında Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin tarafından kurulan ve 2010’da Güney Afrika’nın katılımıyla genişleyen BRICS, üye ülkeler arasında ekonomik ve kültürel işbirliğini güçlendirmeyi hedefliyor. 2023’te yapılan zirvede Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin de katılmasıyla genişleyen BRICS, dünya nüfusunun yaklaşık %45’ini temsil eden önemli bir ekonomik güç olarak dikkat çekiyor. Dün Mısır lideri Sisi’nin Türkiye ziyaretinin de ön plana çıktığını not edelim.

ABD borsaları, bir önceki gün kaydettiği sert satışlar ardından dün geceyi küçük ‘sıyrıklarla’ atlattı. Yeni gün başlangıcında, pasifiğin diğer ucunda, Asya borsalarının, sert satışların ardından yine kırmızı rengin hâkim olduğu bir günü tamamlamaya çalıştığını görüyoruz. ABD ekonomisine dair endişeler doları zayıflatıp Japon Yenini yükseltmesi de kazanımları sınırladı. Japonya’nın göster endeksi Nikkei225, ihracat odakli ekonomisi nedeniyle, Yenin değerlenmesine paralel %0,4 düşerek son üç haftanın en düşük seviyesine gerilerken, teknoloji ağırlıklı Tayvan borsası %1,5 artışla ön plana çıktı. ABD borsalarının vadeli işlemlerinde bu sabah yine küçük de olsa eksilerin göze çarptığını not edelim.

Piyasaların gündeminde her hafta Perşembe günü olduğu üzere BDDK ve TCMB’nin haftalık bültenleri bulunuyor. ABD’de haftalık işsizlik maaşı başvurularının yanı sıra, ADP özel sektör istihdamı, hizmetler PMI ve ISM verileri, Almanya’da ise sanayi siparişleri ve Euro bölgesi perakende satışlar takip edilebilir.

KKTC Enflasyon

KKTC İstatistik Kurumu tarafından açıklanan enflasyon verisine göre, Ağustos ayında TÜFE %3,28 artış kaydederken, yıllık enflasyon baz etkisinin de yardımı ile %64,75 seviyesine kadar gerileyerek son 15 ayın en düşük seviyesine geldi. Yılın ilk sekiz ayında birikimli enflasyon %42,17 oldu. Enflasyonun eğiliminin hâlen daha yüksek olduğunu görüyoruz. Son bir yıllık zaman diliminde ortalama enflasyon %84’e yakın olarak gerçekleşti. Vatandaşın hissettiği ya da sokağın enflasyonunun çok daha yüksek olduğunun da altını çizmek gerekiyor. Ayrıca, geçen senenin Temmuz ve Ağustos aylarında kaydedilen %9’u üzerinde aylık gerçekleşmelerin de geride kalması ardından, baz etkisinin yardımının yılın geriye kalan kısmında daha da azalacağını not edelim.

TCMB net döviz pozisyonunda yaşanan günlük değişim

Emre Değirmencioğlu