Hammadde sıkıntısı nedeniyle zor günler yaşayan sanayici kurdaki hızlı artış ile birlikte aşırı oynaklıktan da etkilendi. Fiyat tutturamama endişesiyle bazı sektörlerde piyasaya ürün verilemedi. Faiz artışının yanı sıra kurdaki yükselişin de maliyetleri yukarı çekeceğine işaret eden sektör temsilcileri, “satılan ürünü yerine koymak zor olacak” değerlendirmesini yaptı. Merkez Bankası Başkanı değişikliğinin ardından, piyasalar haftaya sert hareketlerle başladı. Önceki gece hacimsiz piyasada 8,45’leri gören dolar/TL, dün bankalararası işlemlerin başlamasıyla bir ara 7,80’in altına kadar geriledi. Kurda yaşanan aşırı volatilite, sanayicide de paniğe yol açtı. Uzun süredir hammaddede fiyat ve tedarikte sıkıntı nedeni ile zor günler yaşayan sektör temsilcileri, fiyat tutturma endişesi nedeni ile piyasaya ürün vermekten imtina eder duruma geldi.

Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Hadi Karasu, kurdaki seviyenin ihracatçı için her ne kadar olumlu bir gelişme gibi görünse de sağlıklı ve genel geçer ekonomik kriterlere bağlı olarak gelişmediği için sıkıntıya yol açtığını anlattı. Karasu, “Yüksek tansiyon ya da şeker gibi bir tavan bir taban yapıyor. Roller coaster gibi. Vücut nasıl buna dayanamazsa sanayici de dayanamaz. Böyle bir ortamda fiyat tutturma ve rekabetçi olma gibi bir şansınız yok. Biz rekabetçi döviz kuru olsun isteriz, bunu tercih ederiz ama rekabetçi döviz kurunun tanımı uluslararası iktisat kurallarına göre bellidir. Bu durum şeker ya da yüksek tansiyon gibi bir hale geldi. Bu durum üreticilerin iç piyasaya ürün vermesine engel olacaktır. Fiyat tutturmakta zorluk yaşayan sanayici ürün veremeyecek duruma geldi. iç piyasaya çalışan arkadaşlarımız yerine ürün koyamayacak” diye konuştu.

İhracatçı böyle artışa karşı

Kurun ihracata etkisini değerlendiren İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği Başkanı Ahmet Öksüz de, ihracatçı bir sektör olarak dövize endeksli ödemeler yapıldığı için kısa vadede ihracatta bir sıkıntı yaşanmayacağını anlattı. İç piyasaya yönelik endişelerini dile getiren Öksüz, “Her ne kadar kurdaki artış ihracata olumlu yansısa da kurun bu şekilde artması çok sağlıklı bir durum değil. Kur ciddi bir faiz yükü ile bu seviyeye geldi. Bu bizim de çok istediğimiz bir durum değil. Rekabetçi kur aslında buralar ama faiz artırımı ile beraber olduğu için iyi olmadı” açıklamasında bulundu.

Alıcı-satıcı ilişkisi bozuldu

Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Başkanı Yavuz Eroğlu da hammadde tedarikinde yaşanan problemlerle başlayan sürecin, kur farkı ile tavan yaptığını belirtti. Eroğlu, “Sektörümüzdeki hammadde fiyatları dolar bazında gerçekleşiyor. Yaşanan artışlar da yüzde 150’yi geçti. Hammaddenin fiyatının bitmiş ürüne etkisi yüzde 90 civarında. Üreticilerimiz, marketlerle senelik sözleşme yapıyor. Bu yüzde 90’lık maliyet artışını fiyatlara yansıtsalar marketler kabul etmiyor. Alıcılar ve satıcılar arasında fiyat rekabeti bozulmuş durumda” dedi.

İstikrar için stabil kur

İklimlendirme Sanayi İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Şanal, müşterilerin ani kur dalgalanmasından dolayı ürünlerini bu günlerde almakta imtina ettiğini doğruladı. Birkaç gün içinde yüzde 10’u aşan dalgalanma sonrası bu durumun gayet normal olduğunu dile getiren Şanal, “Müşteriler yüklü alımlar yapmak istemez. Kurda sürekli iniş çıkışların olması ticaretteki ahenk ve düzeni bozuyor. Son iki ay içinde sürekli dalgalanmalar oldu, kurun stabil olması ticari hayatta istikrarı getirir. Bu haftayı müşteriler bekleyip kura göre hareket ederek geçirecek. Şu anda ben de alıcı olduğum hammadde konusunda bugün almak istemem. Genel formatta bu durum tüm sektörler için geçerli. Sektörde alış ve satışlarda bu hafta için bir durağanlık söz konusu olacak. Kurun normal bir dengede stabil kaldığını hissedince fiyatta da güven oluşacak. Bu doğrultuda sektörde bir hareketlenme olacaktır” değerlendirmesinde bulundu.

Sektörlerin dengeleri bozuldu

Yüksek kurun ihracat için ise olumlu bir gelişme olduğuna dikkat çeken Şanal, “Ancak istikrarın olmadığı bir kurda düzenli ticaretin yapılması mümkün değil. İstikrarlı bir artış olabilir, sektör ona göre planları yapar. Sürekli bir çıkış iniş grafiği bizim sektörde olduğu gibi tüm sektörlerin dengelerini bozar” dedi.

Mobilya Sanayi İşadamları Derneği Başkanı Nuri Gürcan da döviz kurlarındaki oynaklığın ürün tedarikinde sıkıntıya yol açacağını anlattı. Gürcan, “Döviz kurlarının oynaklığından dolayı özellikle hammaddeciler birkaç gün sipariş almayabilirler. Birkaç gün içerisinde sistem rayına oturur. Satış yaparlar” diye konuştu.

Kimse fiyat vermek istemiyor

Hammadde konusunda uzun süredir sıkıntı yaşayan bir başka sektör de zücaciye… Bu dönemde stok yapan üreticilerin bulunduğunu anlatan Zücaciyeciler Derneği (ZÜCDER) Başkanı Mesut Öksüz, “Günü birlik dönenlerin hammaddeye ulaşması mümkün değil. Şu an bu şirketler doların belirsizliği yüzünden fiyat vermek istemiyorlar. Dünyada da üretimde bir azalma var. Hammaddeye ulaşmak çok zordu, daha da zor duruma geldi. Bir iki hafta içerisinde sorun çözülür” açıklamasında bulundu.

Gümrüklü Antrepo İşletmeciler Derneği Başkanı Cavit Değirmenci gelişmenin gümrüklere de yansıdığını söyledi. Değirmenci, “Antrepoya ürün girişleri oluyor ancak kurdan dolayı çıkış sıfıra yakın. Belirsizliğin üzerindeki sis perdesinin aralanması bekleniyor” açıklamasında bulundu. Belirsizlik piyasayı kilitliyor.

Belirsizlik piyasayı kilitliyor

İstanbul Ticaret Odası Kimyevi Madde Komitesi Başkanı Nafiz Güngör, sektörde hammaddenin önemli bir kısmının dövize endeksli olduğunu ve uzun süredir de bu alanda hem fiyat hem de erişimde sıkıntı yaşadıklarını belirtti. Güngör, “Firmalar, kurdaki hareketlilik yüzünden şu an sipariş almak istemiyor. Ama bu bize göre birkaç gün sürer sonra açılır. Ya zam yaparlar ya da başka bir çözüm bulurlar. Firmalar ayrıca yurtdışından mal da almıyorlar. Belirsizlik piyasaları kilitliyor” diye konuştu.

İş dünyası temsilcileri: Önce güven

Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı Davut Çetin: Ekonomi genellikle uzlaşmayla yönetilmeli

“Naci Ağbal’ın Merkez Bankası Başkanlığına atanmasıyla ekonomiye güven geldi diye seviniyorduk. Ağbal’ın bir gece yarısı görevden alınmasıyla yine güvensizlik yaratıldı. Ekonominin temeli güvendir. Güven yeniden bozuldu. Zaten pandemi var. Hammadde sıkıntısı yaşıyoruz. Döviz de bu hale gelince daha büyük sıkıntı yaratacak. Siyaset biraz ekonomiyi sakinlikle ve uzlaşmayla yönetmeli. Ekonomi gerginlikle yönetilmemeli. Döviz artışı her şeyi alt üst edecek.”

Denizli Genç İş İnsanları Derneği Başkanı Hakan Urhan: Geçmişte yapılan yanlışların sonucu

“Ekonomi yönetiminde istikrarlı ve uzun vadeli yaklaşımla atılacak adımlara ihtiyaç duyulan bir dönemde, Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal’ın göreve geldikten sadece 4 ay sonra görevden alınması, makro ekonomik istikrar konusundaki endişelerimizi artırmıştır. Ekonomi yönetimindeki kısa vadeli görevlendirmeler, ülkemiz risk primini arttırmakta ve piyasa faizlerini daha da yukarı itmektedir. Hali hazırda Merkez Bankası net rezervlerinin ekside olması bu endişelerimizi daha da arttırmaktadır. Faizlerin yüksek seyrinin büyüme için kaynak ihtiyacı duyan müteşebbisler açısından olumsuz olduğu muhakkaktır. Ancak; yüksek faizin enflasyona yol açan sebep olmadığı, bilakis geçmiş dönemlerdeki ekonomi ve yatırım politikalarında yapılan yanlışların bir sonucu olduğu unutulmamalıdır.”

Aydın Sanayi Odası Başkanı Mehmet Yunus Şahin: Kurda hareketlilik sıkıntıya neden oluyor

“Döviz kurundaki hareketlilik girdi maliyetlerinde artışa, dolayısıyla yurtiçi ve dışı pazarlarda öngörülebilir fiyat oluşturma konusunda sıkıntılara neden olmaktadır. Aydın, geçtiğimiz yıl 771 milyon dolar ihracat, 200 milyon dolar ithalat yaptı. Rakamlara baktığımızda net ihracatçı bir kent ve sanayi görünümü söz konusu. Ancak, Aydın sanayisi bu üretimi yaparken ithal girdi kullanıyor. Dolayısıyla öngörülebilir bir fiyatlandırma için dövizde istikrar temenni ediyoruz.”

Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru: Kurların yükselmesi tarımı zorda bırakıyor

“Kurların yükselmesi tarımda girdi maliyetlerinin yükselmesine neden olduğu için üreticiyi de zor durumda bırakıyor. Zirai ilaç, gübre, hayvancılıkta yem hammaddelerinin yarısı ithal ediliyor. Kur yükseldiğinde girdi maliyetleri anormal artıyor. Bu nedenle hiçbir zaman kurların yükselmesini arzu etmiyoruz.”

Otomotivciler bine yakın aracı gümrükten çekti

Kurdaki artış, otomotivde ithal markaları harekete geçirdi. Birçok marka kurdaki artışın süreceği endişesi ile gümrüklerde bekleyen araçları çekti. Bazı markaların sabah saatlerinde bine yakın aracı gümrükten çektiği aktarıldı. Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) Başkanı Murat Şahsuvaroğlu, kur artışının otomobil fiyatlarına hemen yansıdığını ve satışları olumsuz etkilediğini hatırlatarak, “Özellikle sabah saatlerinde kurdaki artışla sektörde gümrüklerden araç çekildi. Ancak akşama doğru panik azaldı. Kurdaki artışın bu hızda devam etmeyeceğini umuyoruz” dedi. Sektör temsilcileri, kur artışının ilk etapta sıfır, ardından ikinci el otomobil fiyatlarını yukarı çekeceğini belirtti. Kur artışının düşük ÖTV matrahına giren araç sayısını da azaltacağını belirten yetkililer, bu durumun son dönemde rekor seviyelerde olan otomobil satışlarını da frenleyeceğini söylüyor.

Dünya