GÜNDEM

Türk Lirası: Keşfedilmemiş sularda seyreden bir para birimi

Yayınlanma:

4 yıl önce

30/09/2021

Yazan:

Son haftalarda dile getirdiğimiz endişelerin pek çoğu hayat bulmaya başladı. Bundan sonrası için sadece temkinlilik dozunu artırmada fayda olduğunu söyleyerek bugünkü bültenmizi pek de uzatmayacağız.

Hatırlarsanız, dün bültenimizin ana konusu, küresel arenada yaşanan tedarik krizi idi. Bu noktada çip kıtlığından gıda fiyatlarına, hatta Avrupa ve Çin’de yaşanan enerji krizine kadar geniş bir pencereden konuyu ele almış, küresel mali piyasalarda bunun yansımasının merkez bankalarının da gördüğü kadar geçici olmadığını, enflasyonun ve beraberinde yaşanan stagflasyon krizini derinlemesine işlemiştik.

Mesale, son günlerde peş peşe konuşan önde gelen merkez bankası başkanları, enflasyonun geçici olduğunu yinelerken, yaşanan tedarik krizinin etkilerinin her geçen gün piyasalarda kuvvetli bir şekilde sürmesi, enflasyonun sanıldığı kadar geçici değil ‘kalıcı’ olabileceği kaygısını perçinliyor.

Dün bu bağlamda, piyasanın tepkisi oldukça sert oldu. ABD dolarının piyasa kuru olan (sepet) DXY son 1 yılın en yüksek değerini ulaşarak uzun bir süredir yatay ve dinlenen seyrine son verdi (bakınız grafik).

Kıymetli madenlerdeki görünümden hoşlanmadığımızı haftalardır paylaşıyoruz. Aşağıdaki grafikten de görülebileceği üzere, dün gümüşün ons fiyatı bir günde %4 düştü. Okurlarımız hatırlayacaktır, sene başı büyük bir umutla aldığımız gümüş pozisyonumuzdan Haziran ayında 28 dolar seviyesinden çıkarak enerji sektörüne geçiş yapmıştık.

Enerji sektöründe yaşanan sıkıntıları günlerdir bültenimizde paylaşıyoruz. Hafta içinde, Brent cinsi petrolün varil fiyatı 80,8 dolar seviyesine yükselerek son 3 senenin; doğalgazın ise son 7,5 senenin zirvesini test ettiğini paylaşmıştık. Dünyada yaşanan tedarik zorlukları bir tarafta, Avrupa’da artan gaz fiyatlarının stoklarla birlikte tarihi düşük seviyelerde olmasının da gölgesinde, enerji krizinin Euro Bölgesi’ndeki ekonomik toparlanmanın gücüyle ilgili endişeleri artırması ile dün ortak para birimi EURO dolar karşısında 14 ayın en düşük seviyesine geriledi. Sterlin, benzer bir şekilde, işlevsiz kalan akaryakıt istasyonlarına paralel ve doların değer kazanmasına boyun eğerek dün 1,34 seviyelerinin diplerine kadar gerileyerek senenin en düşük seviyesini test etti.

Bu gelişmeleri normal bir durum olarak okumak veya adlandırmak pek de kolay değil. Elbette, içeride de bunun yansıması pek hoş olmadı. TCMB’nin zamansız ve beklenenden daha fazla yapmış olduğu faiz indirimi, hatta devamının da yolda olduğu endişesine paralel günlerdir Başkan Ağbal’ın görevinden alınması ardından test edilen 8,88 zirvesini aşmaya çalışan USDTRY, dün gece saatlerinde 8,9490 seviyesini test ederek yeni bir rekor daha imza attı. Geminin keşfedilmemiş sularda seyretmeye devam etmesini, bu kadar sıkıntılı (küresel) bir dönemde olası görüyoruz. Basit bir anlatımla, risklerin yukarı yönlü olduğunu düşünüyoruz.

Yatırımcılar, flight to quality -riskli pozisyonlardan uzaklaşıp kaliteye kaçışı- çerçevesinde ABD Doları’na güvenli liman edası ile sarılmaya devam etmesi durumunda, 10 yıllık tahvillerin yukarıda %1,80 seviyesine kadar ilerleme kaydedeceğini düşünüyoruz. Bunun da DXY cephesinde karşılığı 96 seviyelerine denk geliyor.

Dün Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rusya Devlet Başkanı Putin ile dün 3 saat süren görüşmesi sonrası herhangi bir basın toplantısı da düzenlenmedi; henüz somut bir haber ya da açıklama da göremedik. S-400 konusu, Suriye / İdlip konusu ve doğalgaz fiyatlarının ön planda olduğunu düşünüyoruz.

Küresel mali piyasalardaki olumsuz havaya paralel, bir önceki gün sert gerileyen ABD borsaları, dün geceyi önemli bir değişim kaydetmeden tamamladı. Risk iştahındaki azalma ve doların bu yılın en değerli seviyesine yükselmesi sonrası, piyasa oyuncuları, oyunu, orta saha hatta defans ağırlıklı bir yerde kurmaya çalıştıklarını gözlemliyoruz.

ABD borsalarının yatay seyrine paralel bu sabah Asya piyasalarında hava kararsız. Kore ve Japonya borsaları hafif gerilerken, diğer bölgelerde hafif çaplı yükselişler görüyoruz. Mali piyasaların gündeminde bugün içeride dış ticaret verileri ve PPK toplantı özetleri ve her Perşembe olduğu üzere haftalık para ve banka istatistikleri takip edilebilir. Dışarıda ise veri takvimi kalabalık. Ayın son gününde, Almanya işsizlik ve TÜFE enflasyonu, İngiltere büyüme, ABD’de ise büyüme, işsizlik maaşı başvuruları ve Chicago PMI verisi takip edilebilir.

Volatilitenin yüksek olduğu ve risklerin arttığı bir dönemden geçiyoruz. Temkinli ve tedbirli olmaya devam etmekte fayda görüyoruz.

İKTİSATBANK

Görüntülenme: 1113

İlgili Etiketler:

Murat Yetkin : 12 maddede Erdoğan-Putin görüşmesinin şifreleri

Sayıştay : Merkez Bankası, makam yetkisi bulunmayan 39 personele Audi A6 ve A4 kiralamış

Okumaya devam et

Ali Coşkun

30 HAZİRAN: AY SONU UYARILARI

Yayınlanma:

1 gün önce

30/06/2025

Yazan:

Ali Coşkun

Bugün ay sonu olup firmaların finansal sorumluluklarını eksiksiz yerine getirmesi gereken çok önemli bir gündür. Ayrıca yılın ikinci bilanço dönemidir.

Aşağıdaki hususlara azami dikkat edilmesi, firmanızın kredi notu ve bankalarla olan itibarınızın korunması açısından büyük önem taşımaktadır.

Bugüne özel firmaların yapması gerekenler;

1. Banka Borçlarının Kontrolü ve Ödemesi

Çalıştığınız tüm bankalarla sabah erkenden irtibata geçerek; kredi taksitleri, komisyonlar, BCH, KMH, Ek hesap, devre faizleri gibi ödenmesi gereken bir borç olup olmadığını mutlaka yazılı (e-posta) veya sözlü olarak teyit ediniz.

Varsa bu borçlar gün içinde acilen ödenmelidir.

Para transferi gerçekleştirilmiş olsa dahi saat 17.00’den önce banka hesapları kontrol edilmeli, sistemin bu borçları otomatik tahsil edip etmediği bizzat teyit edilmelidir. Sistemsel gecikmeler yaşanabilmektedir.

2. DBS Komisyonları (Doğrudan Borçlandırma Sistemi)

Bazı bankalarda DBS komisyonları manuel olarak tahsil edilmektedir.

Bu nedenle yalnızca para transferi yapmak yeterli olmayabilir.

İlgili komisyonların tahsil edilip edilmediği saat 17.00’den önce mutlaka kontrol edilmelidir.

3. Takas Çek Ödemeleri

Bugün bankalarda yoğunluk yaşanabileceğinden, takas çek ödemeleri son dakikaya bırakılmamalıdır.

Sistemsel problemler ya da personel hataları nedeniyle çek takası gecikebilir.

Takas saatinin 1 dakika geçilmesi bile çeklerin karşılıksız yazılmasına neden olabilir.

4. KMH (Kredili Mevduat Hesabı) Eksi Bakiyeler

KMH hesapları eksi bakiyede ise mutlaka artıya geçirilmelidir.

Bazı bankalarda bu hesapların sadece dışardan EFT ile kapatılması gerekmektedir.

Hesaptaki mevcut bakiye ile kapatılan durumlarda bile Merkez Bankası’na gecikme bildirimi yapılabilmektedir.

Her ay gecikmeli tahakkuk ödemeleri, firmanın Kredi Notunu olumsuz etkiler.

3.500 TL’lik bir tahakkuk kaydı dahi bazı firmaların kredi kullanamamasına neden olmuştur.

Bazen bu tür ödenmeyen borçların nedenini firmalara sorduğumuzda “ banka bize bilgi vermedi “ şeklinde bildirimler alıyoruz.

Bankaların bu tür borçlar ile ilgili olarak firmalara bildirim zorunluluğu bulunmamaktadır.

Ancak bu tür borçları mesela takasta çeki olduğunu firmalara yazılı veya sözlü olarak bildiren banka şubeleri de bulunmaktadır.

5. Merkez Bankası Memzuç Kayıtları

Bugün yapılmayan her ödeme, 30.06.2025 tarihli gecikmiş tahakkuk, temerrüt veya ödenmemiş kredi taksidi olarak Merkez Bankası kayıtlarına geçebilir.

Bu durum firmanızın finansal itibarını ve rating notunu ciddi şekilde düşürebilir.

Sonuç olarak; Ay sonu işlemleri ihmal edilmemeli, tüm banka hareketleri mesai bitiminden önce birebir takip edilmelidir.

Küçük görünen meblağlar uzun vadede büyük sorunlara yol açabilir.

Finansal disiplini sürdüren firmalar, güçlü banka ilişkileri ve yüksek rating ile her zaman bir adım öndedir.

Ay sonunda yapılan bir ihmal güvenilirliği sarsabilir.

Firmaların bugünü sorunsuz bir şekilde geçirmelerini diliyorum.

Görüntülenme: 8094

Okumaya devam et

GÜNCEL

Tüzel Kişilerde Mutlak Butlan

Yayınlanma:

1 gün önce

30/06/2025

Yazan:

BankaVitrini

Tüzel Kişilerde Mutlak Butlan: Şirket, Dernek, Vakıf ve Siyasi Partiler Açısından Hukuki Geçersizlik

Hukuk düzeninde bazı işlemler, baştan itibaren geçersiz sayılır. Bu tür işlemler “mutlak butlan” (yokluk) kavramı ile açıklanır. Türk hukuk sisteminde; şirketler, dernekler, vakıflar ve siyasi partiler gibi tüzel kişiler açısından da bu geçersizlik ciddi sonuçlar doğurur.

Mutlak Butlan Nedir?

Mutlak butlan; hukuka, kamu düzenine, ahlaka veya emredici şekil kurallarına aykırı bir hukuki işlemin başlangıçtan itibaren hükümsüz olması halidir. Bu işlemler sanki hiç yapılmamış gibi değerlendirilir. Mutlak butlan hâlinde:

Herkes geçersizliği ileri sürebilir.
Mahkemeler re’sen (kendiliğinden) dikkate alır.
Zamanaşımı söz konusu değildir.
Hukuki sonuç doğurmaz.

1. Şirketlerde Mutlak Butlan

Ticaret hayatında şirketler üzerinden gerçekleştirilen bazı işlemler, hukuki şekil şartlarına ve kanuni kurallara aykırıysa mutlak butlan gündeme gelir.

Örnekler:

Geçersiz Kuruluş: Asgari sermaye şartını taşımayan bir anonim şirketin kurulması.
Kanuna Aykırı Amaç: Yasa dışı işler (örneğin kaçakçılık) için kurulan şirketler.
Şekil Eksikliği: Genel kurul toplantısı, zorunlu çağrı ve nisap şartları olmadan yapılırsa alınan kararlar geçersizdir.

2. Derneklerde Mutlak Butlan

Dernekler Kanunu’na göre, bir derneğin hem kuruluş hem de faaliyet süreçlerinde kamu düzeni ve yasalara uygunluk esastır. Aksi hâlde mutlak butlan söz konusu olur.

Örnekler:

Kanunsuz Kuruluş: Dernek tüzüğü, yürürlükteki yasalara aykırıysa (örneğin yasadışı örgüt propagandası içeriyorsa).
Geçersiz Genel Kurul: Üyelerin haberi olmadan yapılan toplantıda alınan kararlar hükümsüzdür.
Amaç Ahlaka Aykırı: Toplumda nefret, ayrımcılık, ırkçılık gibi ahlaka aykırı fikirleri yayan dernekler geçersiz sayılır.

3. Vakıflarda Mutlak Butlan

Vakıflar, kuruluşlarında sıkı şekil şartlarına tabidir. Bu şartlara uyulmaması hâlinde vakıf tüzel kişiliği oluşmaz.

Örnekler:

Resmî Senet Eksikliği: Noter huzurunda düzenlenmeyen vakıf senedi geçersizdir.
Mal Varlığı Devri Yoksa: Kurucu tarafından belirtilen taşınmazın vakfa devri yapılmamışsa kuruluş yok hükmündedir.
Kamu Düzenine Aykırı Amaç: Terör finansmanı veya ayrımcı amaç güden vakıflar geçersizdir.

4. Siyasi Partilerde Mutlak Butlan

Siyasi partiler, Anayasa’ya ve Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olarak faaliyet yürütmek zorundadır. Anayasa Mahkemesi, bu konuda nihai denetim merciidir.

Örnekler:

Anayasa’ya Aykırılık: Laiklik, insan hakları, devletin bütünlüğü gibi ilkelere aykırı partiler kapatılır ve işlemleri mutlak butlanla geçersiz sayılır.
Usulsüz Kurultay: Parti tüzüğüne aykırı yapılan seçimler geçersizdir.
Tüzük ve Program İhlalleri: Toplumsal barışa tehdit oluşturan ifadeler taşıyan programlar yok hükmündedir.

Tüzel Kişilerde Hukuki Ciddiyet Şart

Mutlak butlan, yalnızca bireysel sözleşmelerde değil; kurumların varlığını ve işlemlerini de doğrudan etkileyen bir hükümsüzlük türüdür. Şirketler, dernekler, vakıflar ve siyasi partiler; kuruluş ve faaliyet süreçlerinde şekil, içerik ve amaç yönünden hukuka uygun davranmadıklarında, yaptıkları işlemler geçersiz sayılır. Bu durum, hem kamu düzeninin korunması hem de hukuki güvenliğin sağlanması açısından kritik öneme sahiptir.

Görüntülenme: 11758

Okumaya devam et

Erol Taşdelen

ZENGİNLİK İLLÜZYONU: Gerçek Zenginlik mi, Borçla Alınmış Bir Hayal mi?

Yayınlanma:

1 gün önce

30/06/2025

Yazan:

Erol Taşdelen

Günümüzde birçok birey, şirket ve hatta ülke; sahip olduğundan çok daha fazla zenginmiş gibi davranıyor. Lüks arabalar, büyük evler, gösterişli tatiller ve sosyal medyada sergilenen “refah dolu” hayatlar… Ancak tüm bu görüntülerin arkasında çoğu zaman borçla finanse edilen bir tüketim yatıyor.

Bu duruma ekonomi literatüründe “Zenginlik İllüzyonu” adı veriliyor. Yani kişi ya da kurumlar gerçek zenginlik yerine, borçla veya geçici gelirlerle sürdürülen bir refah algısı içinde yaşıyorlar.

BİREYSEL DÜZEYDE ZENGİNLİK İLLÜZYONU

Nasıl oluşur?

Kredi kartıyla yapılan lüks harcamalar
Taksitle alınan araba, ev, tatil vb.
Sosyal medyada sergilenen “lüks yaşam” gösterileri

Gerçek: Sahip olunan varlık değil, borçla finanse edilmiş bir tüketimdir.

Kredi kartıyla alınan pahalı telefonlar, taksitle gidilen lüks tatiller ve gösteriş için yapılan harcamalar… Tüm bu tüketim örnekleri, zenginlik illüzyonunun bireysel düzeydeki tezahürüdür. Kişi, aslında gelecek gelirini bugünden harcamakta, ama kendini “zengin” hissetmektedir.

ŞİRKETLERDE ZENGİNLİK İLLÜZYONU

Nasıl oluşur?

Sürekli borçlanarak yapılan yatırımlar
Gerçekleşmemiş kârlar üzerinden yapılan büyüme planları
Finansal tablolarda şişirilmiş varlıklar

Gerçek: Firmanın nakit akışı sorunlu olabilir, ancak dışarıdan “büyüyen ve zenginleşen şirket” algısı yaratılır.

Bazı firmalar; sürekli kredi kullanarak yatırım yapmakta, borçla büyümektedir. Finansal tablolarda görülen “kâr” çoğu zaman nakit akışıyla desteklenmeyen hayali bir kârdır. Böyle firmalar dışarıdan güçlü görünse de içeride ciddi risk taşır.

DEVLETLERDE ZENGİNLİK İLLÜZYONU

Nasıl oluşur?

Aşırı borçlanmayla finanse edilen büyük altyapı projeleri
Yapay şekilde düşük faizle genişleyen ekonomi
Kısa vadeli döviz girişleriyle büyüyen cari açık

Gerçek: Ekonominin temelleri zayıftır ama halk kendini refah içinde hisseder. Bu, genellikle krizle sonuçlanır (örneğin 2001 Türkiye krizi, 2008 ABD mortgage krizi).

Makroekonomik düzeyde, bazı devletler büyük projeler yaparak vatandaşlarına “refah” algısı yaratır. Ancak bu projelerin finansmanı borçla sağlanıyorsa ve üretim-tasarruf dengesi bozulmuşsa, bu durum sadece geçici bir illüzyondur. Ekonomik kriz kaçınılmaz hale gelir.

Zenginlik İllüzyonunun Nedenleri

Tüketim kültürü ve reklamlar
Sosyal medya ve gösteriş toplumu
Finansal okuryazarlık eksikliği
Yatırım yerine tüketimin teşvik edilmesi
Kısa vadeli politikalar

ZENGİNLİK İLLÜZYONUNUN SONUÇLARI VE ZARARLARI

Gerçek olmayan refah, tasarrufları azaltır.
Aşırı borçlanma ekonomiyi kırılgan hale getirir.
Kriz anlarında bu illüzyon bir anda dağılır.
Sosyal huzursuzluk ve gelir adaletsizliği artar.

GÖSTERİŞ DEĞİL GERÇEK ZENGİNLİK

Gerçek zenginlik; üretim, tasarruf ve sürdürülebilir gelir artışıyla mümkündür. Tüketim ve borçla sürdürülen bir yaşam tarzı, sadece zenginlik illüzyonu yaratır. Bu yanılsamadan kurtulmak için finansal bilinçlenme ve sadeleşme şarttır. Zenginlik illüzyonu, finansal gerçeklerden kopmuş bir algı oyunudur. Ekonomide sürdürülebilir refah; gerçek gelir artışı, üretim gücü ve tasarruf ile olur, borç ve gösterişle değil.

Erol TAŞDELEN-Ekonomist

Görüntülenme: 7766

Okumaya devam et