Kredi isteyen firmanın bilanço ve gelir tablosu bankanın sistemine yüklenir. Bankacılık tabiriyle bu bilanço ve gelir tablosuna, ham Bilanço – Gelir Tablosu denilir.
Eskiden manuel yapılan aktarma ve tenzil işlemleri şimdi bazı bankalarda sistem tarafından otomatik olarak yapılmaktadır. Sistem tarafından yapılmayan bu işlemler ise personel tarafından manuel yapılır.
Nedir bu aktarma – tenzil işlemleri derseniz bilanço ve gelir tablosunda yapılan düzenlemelerdir. Bu düzenlemeler neticesinde ham bilanço ve gelir tablosu, gerçek duruma getirilmiş olur.

Tenzil işlemlerine ait bazı örnekler ;

* Yüksek kasa bakiyesi, karşılık ayrılmayan şüpheli alacaklar, yıllar itibariyle donuk ticari alacaklar, ortaklardan alacaklar, fiktif stoklar, maddi olmayan duran varlıklar ( leasing yatırımları ve değerli lisans hakları hariç ) karşılıklı olarak özkaynaklardan tenzil edilir. Grup firmalarının birbirlerine olan karşılıklı borç ve alacakları ilgili hesaplardan karşılıklı düşülür.
* Gelir tablosunda ise grup firmalarına olan grup içi satışlar, yurt içi satışlar ve satılan malın maliyetinden karşılıklı tenzil edilir. Grup firmalarının iştirak tutarları da grubun özkaynaklarından düşülür.
Aktarma işlemlerine ait bazı örnekler;
* *Vadesi itibariyle kısa vadeli hesaplarda izlenen 1 yıldan uzun vadeli alacakların uzun vadeli alacaklara alınması, aynı şekilde kısa vadede izlenen 1 yıldan uzun vadeli banka kredileri, leasing ve ticari borçların uzun vadeye alınması, uzun vadede yer alan ancak bir yıl içinde ödenmesi gereken banka kredi, leasing ve ticari borçların kısa vadeli hesaplara alınması, yıllar itibariyle devam eden kısa vadeli ortaklara borçların uzun vadeli ortaklara borçlar hesabına alınması, ters bakiye veren alıcı, satıcı ve avans hesaplarının ilgili hesaplara karşılıklı ilave edilmesi sayılabilir.
** Bilançodaki nakdi banka kredileri riski ile Memzuç’daki nakdi banka kredileri uyumsuz ise mesela memzuç’daki nakdi kredi riski daha yüksek ise bu fark stoklara ve banka kredileri hesaplarına ilave edilir.

Sektörel değişiklikler, firma özelinde yapılan muhasebe kayıtları nedeniyle bu aktarma ve tenzil işlemleri daha da artabilmektedir. Borsaya kote firmaların hisse değeri farklı değerlendirilmektedir. Leasing, faktoring firmalarının bilançoları özellikli bilançolardan bazılarıdır.
Bilanço ve gelir tablosundaki tüm hesaplar tek tek kontrol edilerek aktarma ve tenzil işlemleri sonuçlandırılır. Son bir tuşa basıldıktan sonra firmanın Raiting Notu sistem tarafından otomatik olarak belirlenir.
Bir firmanın kredi alabilmesi için Raiting notunun istenilen seviyelerde olması gerekmektedir. Bazı kamu bankalarında bu durum geçerli değildir. Firmanın Raiting notu düşük olsa bile kredi alabilmektedir.
Raiting notunun ne anlama geldiğinin açıklaması ise bir sonraki yazımın konusu olacaktır…

Kefalet Kredi Koşulları nedir?

Bankalardan kredi alabilmek veya maddi teminat (çek-ipotek) vermeksizin sadece kefalet karşılığı kredi kullanabilmesi için iyi bir Rating notuna sahip olunması gerekmektedir.

Elbette istisnaları vardır. Her iyi not istenilen krediyi almayı garantilemediği gibi her düşük not firmanın kredi alamayacağı anlamına gelmez. Mesela firma yatırım ( makine-fabrika- bina inşaası) aşamasında olabilir. İnşaat taahhüdü sektöründe faaliyet gösterebilir. Yıllara sari işler yapabilir.

Bu sektörlerde işin özelliği gereği borçluluk artarken o dönemlerde gelir elde etmeyebilir. Bu tür firmaların rating notu düşük diye kredi bulamayacağı anlamına gelmez. Her firmayı kendi özelinde ve sektörünün özelliği dikkate alınarak değerlendirmek gerekir. İnşaat taahhüt işleri yapan bir firmanın bilançosu çok farklı, maden sektöründe faaliyet gösteren bir firmanın bilançosu daha farklı, finans sektöründeki bir firmanın bilançosu çok daha farklı değerlendirilir.

Asıl konumuz olan firmanın iyi bir rating notuna sahip olabilmesi için mali tablolarında istenilen özellikler aşağıda özetle yazılmıştır. Her biri teknik konular olup detayları mali tahlil kitaplarından okunabilir. Bu maddeler rating notunu oluşturan objektif değerlendirmeleridir. Notun oluşmasında ağırlıklı pay bilanço-gelir tablosundaki rakamlar ve bu rakamlardan hesaplanan rasyolardır;

1. Cari oranın en az 1.5 olması
2. Likidite oranının en az 1 olması
3. Net işletme sermayesinin pozitif olması
4. Stok devir hızının yüksek olması
5. Alacak devir hızının yüksek olması
6. Borç ödeme vadesinin yüksek olması
7. Duran varlıkların, orta ve uzun vadeli yabancı kaynaklar ile özvarlıklarla finanse edilmesi
8. Ticari alacakların kalitesi ve müşteri profili. Alacakların dağınık olması, bir müşteriden olan alacağın payı %30-40’ı geçmemelidir.
9. Borçlanma oranının maksimum özkaynakların 4 katı olması. En az %40 Özkaynak-%60 Yabancı Kaynaklar dengesi sağlanmalıdır. Özkaynakların daha yüksek olması lehte bir durumdur.
10. Ödenmiş sermayenin yüksek olması. Özkaynaklar bilançoda en çok önem verilen bir bölümdür. Çoğu zaman ciro ve iş hacmine göre ödenmiş sermaye tutarı çok düşüktür. Sermaye, kar yedekleri, geçmiş yıllar karı toplamı çok daha yüksek olabilir. Hepsi özkaynak kalemi altında yer alır. Ancak bazı bankalarda ödenmiş sermayenin yüksek olması rating notunu daha fazla olumlu etkilemektedir.
11. Yatırımların 1 yıl ve üzeri vadeli kaynaklarla finanse edilmesi. Makul finansman gideri.
12. Yıllar itibariyle ciroda reel artış olması ve ticari faaliyetlerini karlılıkta sürdürmesi. Asıl ticari faaliyetlerinden kar elde etmesi.
13. EBİTTA’nın yüksek olması. En çok değerlendirmesi yapılan rakamlardan biridir.
14. Uygun kredi türü ve doğru döviz cinsinden kredi kullanılmalıdır. Spot ve taksitli krediler gibi.
15. Aktife kayıtlı gayrimenkul olması
16. Memzuç doluluk oranı %65’i geçmemelidir. Yani kredi riski, toplam kredi limitinin %65’i olmalıdır. Bu nedenle kredi kullanılmasada yeni limitler oluşturulmalıdır…

Ali ÇOŞKUN–Mali Analist, Emekli Banka Müdürü, Finans Danışmanı, Konkordato Komiseri