Türkiye’de ihracatçı firmalar, doğası gereği döviz gelirine sahiptir. Bu firmaların döviz pozisyonları güçlü olduğu için genellikle yabancı para (YP) cinsinden borçlanmaları daha rasyonel görünür.

Ancak son dönemde piyasada gözlemlenen bazı uygulamalar, bu ekonomik rasyonaliteyle çelişmektedir.

Döviz geliri olan firmaların Türk lirası (TL) cinsinden kredi kullanması ve döviz geliri olmayan firmaların YP krediye yönelmesi finansal yönetim açısından önemli riskler taşımaktadır.

Özellikle döviz geliri olan firmaların, “ kur artacak ” beklentisiyle yüksek faizli TL kredi kullanmaları, kısa vadede mantıklı gibi görünse de uzun vadede ciddi maliyet doğurabilir.

TL faiz oranları %55-60 seviyelerindeyken aynı firmaların döviz bazlı kredi kullanması halinde karşılaşacakları maliyet çok daha düşük olabilir.

ABD Merkez Bankası faizleri %4.5 civarındadır. Bu durumda teorik bir yaklaşımda kredi hesabı yapılırken sadece yerli faiz değil, global faiz de hesaba katılmalıdır.

Yani kredi maliyeti analizi yapılırken ABD faizi + Türkiye risk primi ya da TL faizi karşılaştırılmalıdır.

Bir örnek ile açıklarsak :

ABD’de dolar faizi %4.5, Türkiye’de TL kredi faizi %55 ise ve kurun yıllık artış beklentisi %30 civarındaysa, döviz cinsinden borçlanmak daha ucuzdur.

Çünkü bu durumda TL ile borçlanan bir firma yıllık %55 faiz öderken, dövizle borçlanan firma %4.5 faiz + %30 kur artışı (toplam %34.5) ile borçlanmış olur. Aradaki %21.5 fark doğrudan finansman maliyetidir.

Elbette kurun gelecekte nasıl hareket edeceği kesin olarak öngörülemez. Ancak bu belirsizliği yönetmek için firmaların finansal modelleme ve senaryo analizleri yapmaları gerekir. Kredi stratejisi, sadece faiz oranlarına değil aynı zamanda döviz kuru beklentisine, firmanın doğal korumasına (hedging), nakit akış yapısına ve bilanço yapısına göre belirlenmelidir.

Bazı firmalar, “ kur artışı TL faizden daha yüksek olacak ” öngörüsüyle hareket ederek TL kredi kullanmaktadır. Ancak bu tercih, kurun beklenenin altında artması durumunda firmaya zarar yazdırır. Aynı şekilde, döviz geliri olmayan bir firmanın dövizle borçlanması ve kurun artması, hem faiz hem kur farkı nedeniyle firmanın mali tablosunu bozabilir.

Sonuç olarak, ihracatçı firmalar için en doğru yaklaşım, döviz gelirine karşılık döviz cinsi borçlanmak ve böylece kur riskini doğal olarak dengelemektir.

Kredi maliyeti hesaplanırken “ sadece faiz ” değil, “ toplam finansman yükü ” dikkate alınmalıdır.

ABD faizleri + kur artışı beklentisi toplamı, TL faizinden düşük kalıyorsa dövizle borçlanmak daha avantajlıdır. Ancak bu denge sürekli değiştiği için finans yöneticilerinin düzenli analiz yapması ve gelişmeleri yakından takip etmesi gerekir.

Finansal kararlar, sadece bugünün faiz oranlarına değil geleceğin kur dalgalanmalarına da yön vermelidir.

Doğru strateji, riski yönetmek ve her adımda kazanç sağlamak için her iki unsuru dengelemektir.

Ali ÇOŞKUN-Finans Danışmanı
0 530 787 84 39
bankeralicos@gmail.com

Borsaya kote firmaların mali tabloları açıklanıyor. Sektör devlerinin kâr beklentilerinin aksine birçok şirket ciddi zararlar açıkladı ve bu durum piyasada büyük bir şaşkınlık yarattı. Oysa ekonomik tablo uzun zamandır bu zararların habercisiydi.

Türkiye ekonomisi uzun bir süredir çok katmanlı bir krizle karşı karşıya. Yüksek maliyet, yüksek faiz, yüksek enflasyon.

Kur, enflasyon oranında artmıyor. Bu durum KOBİ ölçekli ihracatçı firmaları çok zor durumda bırakıyor. Çünkü bu firmalar giderlerini yüksek enflasyonla, yüksek faizle, satışlarını ise durağan ya da az artan döviz kuruyla sürdürüyor.

Büyük firmalar, finansal kaldıraç ve geçmişten gelen özsermaye gücüyle bir süre daha ayakta kalabiliyor. Ama bu kalıcı bir çözüm değil sadece zaman kazanıyorlar. Firmalarında nefesleri kesilmeye başladı.

Yatırımlar tamamen durmuş durumda. Ekonomide önünü göremeyen hiçbir firma orta veya uzun vadeli yatırım yapma riskini alamıyor. Bu da doğal olarak üretim kapasitesinin genişlememesi, istihdamın artmaması ve rekabet gücünün azalması anlamına geliyor. Yani zincirleme bir verimsizlik ve küçülme süreci içindeyiz.

Maliyetlerdeki artış ise başlı başına bir kriz nedeni. Enerji, hammadde, işçilik ve finansman maliyetleri tüm zamanların en yüksek seviyelerinde.

Ancak firmaların bu artan maliyetleri fiyatlarına yansıtacak bir talep ortamı da yok. Tüketici harcamaları düşüyor, siparişler azalıyor. Sonuç olarak firmalar ya çok düşük kârlarla çalışıyor ya da zararına satış yaparak sadece ayakta kalmaya çalışıyor.

Reel ciro artışları neredeyse yok. Görünürdeki ciro artışları tamamen enflasyondan kaynaklanıyor. Miktar bazlı satışlara baktığımızda birçok sektörde ciddi bir düşüş söz konusu. Bu da işletmelerin faaliyet kârlarını eritiyor ve bilançolara zarar olarak yansıyor.

Kredi maliyetleri ise adeta tefeci faizi seviyesinde. Üstelik bu kadar yüksek faiz oranlarına rağmen krediye erişim neredeyse imkânsız. Bankalar temkinli, kaynak maliyetleri yüksek, kredi vermek istemiyorlar. Bu da nakit akışı sıkıntısı çeken firmalar için finansal darboğazı daha da derinleştiriyor.

Toplumun genelinde hâkim olan gelecek kaygısı, ekonomi için en tehlikeli ruh halidir. Tüketici harcamıyor, yatırımcı yatırım yapmıyor, firma sahibi risk almıyor. Bu psikoloji, ekonomik büyümenin ve iyileşmenin önündeki en büyük engel haline gelmiş durumda.

Ve unutmayalım: Ekonomi belirsizliği sevmez. Belirsizlik, paranın ve sermayenin kaçmasına, iç piyasada güvenin sarsılmasına neden olur.

Hal böyleyken açıklanan mali zararlar kimseyi şaşırtmamalı. Ekonominin her göstergesi bu sonuçları zaten önceden haber veriyordu. Sürpriz olan firmaların zarar açıklaması değil, bu zararlara hâlâ şaşıranların olmasıdır.

Şeffaflıkla, analizle, gerçeklerle yüzleşmeden, sadece temennilerle ekonomi yönetilemez. Ekonomik tablo ortada olup mesele bu tabloyu doğru okuyabilmektir.

Bir ülkenin bilançosu bozulurken sadece rakamlar değil umutlar da ekside kalır.

Ali ÇOŞKUN-Finans Danışmanı
0 530 787 84 39
bankeralicos@gmail.com

Firma ziyaretlerimde ve çalışanlarla olan görüşmelerimde en çok dile getirilen şikayetlerin başında gelmektedir.

Şirketlerin büyük bir kısmında verimliliği düşüren, çalışan motivasyonunu zedeleyen şirketin uzun vadeli başarısını tehdit eden temel problemlerden biri “şirket içi iletişimsizlik”tir.

İletişim sadece bilgi alışverişi değil aynı zamanda anlayış, empati, yönlendirme ve işbirliği demektir. Ancak birçok şirkette bu temel işlev yeterince sağlanamamaktadır.

İletişimsizlik, öncelikle kurum kültüründeki eksikliklerden kaynaklanır. Geleneksel yapıdaki firmalarda hiyerarşi çok katıdır ve üst kademe ile alt kademe arasında ciddi bir mesafe vardır. Bu durum çalışanların fikirlerini özgürce ifade etmesini zorlaştırır.

Çoğu zaman çalışanlar yöneticileriyle açıkça konuşmaktan çekinir, eleştiri ve önerilerini paylaşmaz. Bu da hem bireysel gelişimi hem de şirket içi yenilikçi fikirlerin ortaya çıkmasını engeller.

Bir diğer önemli sorun kurum içi iletişim kanallarının yetersizliğidir.

Şirketlerde e-posta, toplantı ya da duyuru panoları gibi araçlar kullanılmasına rağmen bu kanallar çoğu zaman etkin bir şekilde işletilmez. Bilgi yanlış veya eksik iletilir, farklı departmanlar arasında kopukluklar oluşur.

Özellikle üretim, finans ve satış gibi birbirine bağlı birimlerde yaşanan iletişim problemleri, operasyonel hatalara ve zaman kaybına neden olur.

İletişimsizlik aynı zamanda motivasyon kaybına da yol açar. Çalışanlar kendilerini değerli hissetmediklerinde işlerine olan bağlılıkları azalır. Yöneticiler çalışanlarına geri bildirim vermediğinde ya da onları sadece bir üretim aracı olarak gördüğünde, çalışanların kurum aidiyeti zayıflar. Bu da yüksek personel sirkülasyonu ve düşük performans olarak geri döner.

Liderlik eksikliği de iletişimsizlik probleminin temel nedenlerinden biridir. İyi bir lider sadece görev dağıtan değil aynı zamanda takımının ihtiyaçlarını anlayan, empati kurabilen ve açık iletişimi teşvik eden kişidir.

Ancak pek çok yöneticinin liderlik yerine otoriter bir yönetim tarzını benimsediği görülmektedir. Bu da çalışanların içe kapanmasına ve potansiyellerini ortaya koyamamalarına sebep olur.

Bu sorunların çözümü için öncelikle açık ve şeffaf bir iletişim kültürü oluşturulmalıdır. Tüm çalışanlara söz hakkı tanınmalı, geri bildirim mekanizmaları etkinleştirilmelidir.

Konusu ve saati baştan belli olmak üzere düzenli iç iletişim toplantıları, ortak dijital platformlar ve çalışan memnuniyet anketleri bu süreçte fayda sağlar. Aynı zamanda yöneticilere iletişim becerileri kazandıran eğitimler verilmeli, çalışanların fikirlerini özgürce ifade edebileceği güvenli ortamlar yaratılmalıdır.

Şirket içi iletişim sadece bir tercih değil sürdürülebilir başarı için zorunluluktur. Firmalar bu alanda dönüşüm gerçekleştirdikçe hem çalışan memnuniyeti hem de şirket performansı ciddi anlamda artacaktır.

Bir şirkette en büyük sessizlik, kimsenin konuşmadığı değil kimsenin gerçekten dinlenmediği andır…

Ali ÇOŞKUN-Finans Danışmanı
0 530 787 84 39
bankeralicos@gmail.com