Yıllardır sahada olan, binlerce firmayı yerinde ziyaret etmiş biri olarak ve son 4,5 yıllık özel sektör tecrübemin süzgecinden geçirdiğim gözlemlerimle net olarak ifade edebilirim ki:
Türkiye’de şirketlerin ticari ömürleri genellikle 15 ila 25 yıl arasında kalıyor. Bu süreden sonra ya büyüyemiyor, ya küçülüyor, ya da tamamen yok oluyorlar.

Artık bir firmanın ekonomik sıkıntıya girmesi, konkordato ilan etmesi veya iflas etmesi beni hiç şaşırtmıyor. Çünkü bu gidişatın arkasında çok yaygın ama aynı zamanda göz ardı edilen yapısal eksiklikler var.

Konu oldukça kapsamlı. Daha önce bu alanlarda pek çok yazı kaleme aldım, örnekler sundum, analizler yaptım. Ancak bu yazıda meselenin özünü özetle ortaya koymak istiyorum:

Krize Giden Yolun İşaretleri

Bir şirket eğer;

• Kurumsallaşmaya

• Liyakata

• Bilgiye ve tecrübeye

• Şirket içi eğitime

• Sağlıklı iç ve dış iletişime

• Değişime ayak uydurmaya

• Gerçek profesyonelliğe

• Ticari ahlâka

• Ekip ruhuna

• Ve en önemlisi, personeline gereken önemi vermezse…

Bu şirketin krize girmesi, konkordato ilan etmesi hatta iflasa sürüklenmesi kaçınılmazdır.

Uzun Ömürlü Şirketlerin Ortak Sırrı

Başarılı ve uzun ömürlü firmaları incelediğinizde görürsünüz ki bu şirketlerin ayakta kalma gücü sadece maddi sermayelerinde değil;

• Kurumsal kültürlerinde,

• Sağlam kadrolarında,

• Ve en önemlisi doğru zihniyetlerinde saklıdır.

Sermaye, bir şirketi doğurabilir.
Ama onu yaşatacak olan şey; zihniyet, kadro ve kültür birlikteliğidir.

Türkiye’de özel sektörün gelişimi için artık klasik “aile şirketi” yapısından çıkıp sürdürülebilir, kurumsal, liyakat esaslı ve insan odaklı bir anlayışa geçilmesi gerekiyor.

Yoksa şirketlerin 15-20 yılda tükenip gitmesi “tesadüf” değil, bir sistem sorunudur.

“Zihniyeti değişmeyen şirketin geleceği olamaz.”

Ali ÇOŞKUN-Finans Danışmanı
0 530 787 84 39
[email protected]

Bir çok şirkette hâkim olan bir anlayış var. Sipariş varsa satış vardır, satış varsa büyüme vardır, büyüme varsa işler yolundadır. Bu durum umut verici görünse de arka plandaki finansal gerçekler çoğu zaman ihmal ediliyor. Özellikle büyümenin tamamen banka kredileriyle finanse edildiği şirketlerde bu durum ilerleyen dönemlerde ciddi sorunlara yol açıyor.

Bilançoların %70’i banka borçlarından oluşmaktadır.Şirketlerin çoğu kısa vadeli banka kredileriyle günlük operasyonlarını döndürmeye, uzun vadeli yatırımları ise işletme sermayesiyle karşılamaya çalışıyor. Bu yapısal sorun, finansmana erişimin iyice kısıtlandığı, bugünkü gibi yüksek faizli bir ortamda daha da riskli hale geliyor.

Bugün TL faiz oranları basitte %55 – 60’lara dayanmış durumdadır. Bileşiği ise tefeci faizlerine gelmektedir. Bu faiz oranlarıyla mevcut kredi borçlarının çevrilmesi, ödenmesi neredeyse imkânsız hale gelmiştir.

Peki, neden şirketler bu kadar fazla banka kredisi kullanıyor?

Çünkü çoğu patron için kredi bir tür “ öz sermaye ” gibi görülüyor. Oysa bu en büyük ve en tehlikeli yanılgılardan biridir.

Kredi, bir finansman aracıdır. Örneğin tedarikçiden alınan vadeli mal gibi bir gün ödenmesi gereken bir borçtur. Sermaye değildir. Ortakların koyduğu, özkaynak hiç değildir.

Kredi riski, şirkete değil bankaya aittir sanılıyor ama durum tam tersidir.

Üstelik bu kredi bağımlılığı, iş dünyasında “büyüme tutkusu” ile birleşince daha da tehlikeli hale geliyor. Patron sipariş almanın heyecanıyla yeni yatırımlara koşuyor, üretim kapasitesini artırıyor, yeni makineler alıyor ama bu harcamaların tamamı krediyle finanse ediliyor.

Satışlar artsa da kârlılık aynı oranda artmıyor. Çünkü artan faiz yükü,nakit çıkışlarını eritiyor. Firma büyüdükçe özkaynağı zayıflıyor, borç/özsermaye oranı bozuluyor ve finansal yapı kırılgan hale geliyor.

Bugün konkordato ilan eden firmaların çoğu “büyüme dönemlerinde” kontrolsüz borçlanan firmalardır. İşler iyi giderken alınan kredilerin geri ödemesi, ekonomi yavaşladığında ya da faizler bugünkü gibi yükseldiğinde imkânsız hale gelir. Aslında ortada bir krizden çok kötü yönetilen bir finansman yapısı vardır.

Büyüme ciro ile ölçülmemelidir. Karlılık, nakit akışı, özkaynak karlılığı, borç çevirme oranı gibi göstergelerde önemlidir. Aksi halde bilançosu hormonlu şişmiş, borç yükü altında ezilen firmalarla dolu bir ekonomik yapı oluşur.

Ve bunun en temel sebebi şudur:

Kredinin, özkaynak olmadığı gerçeğinin farkında olunmamasıdır.
Patronlar artık şunu net bir şekilde anlamalı ;
Kredi bir borçtur. Bir gün geri ödenmek zorundadır. Kâr etmeyen, nakit sağlamayan bir yapının borçla büyümesi sürdürülebilir değildir.
Bu yolun sonu konkordatodur, iflastır.
Finansal disiplini olmayan bir büyüme çöküşün habercisidir.
İş dünyasının yaşaması için “krediye değil, kârlılığa” odaklanan bir zihniyet değişimi şarttır.
Özkaynak olmadan büyümek temelsiz bina yapmaya benzer. İlk sarsıntıda yıkılır.

Ali ÇOŞKUN-Finans Danışmanı
0 530 787 84 39
[email protected]

Her şirket değerlidir. Ama bazıları yalnızca bilanço rakamlarından ibaret değildir. O firmalar sabahın ilk ışığında bacasından duman yükselten, çarkları döndüren, üretimiyle hem ailesine hem ülkesine umut olan imalatçılardır. İhracat yaparlar, döviz kazandırırlar, gençlere iş, sanayiye can verirler. Fakat ne yazık ki bu toprakların gerçek değerleri birer birer aramızdan ayrılıyor. Sessiz, yorgun ve kırgın.

Son yıllarda izlenen ekonomi politikaları, üretimle var olan firmaları zora soktu. Kur baskısı, ihracatçıyı rekabetten düşürdü. Faiz artışları krediye ulaşımı zorlaştırdı. İç pazarda talep daraldı, dış pazarda fiyat tutturmak imkânsız hale geldi. Bankalar kredi musluklarını kapattı, firmalar finansmana ulaşamaz oldu. Vadeli satışlar arttı ama tahsilatlar gecikti. Alacaklar dondu, çekler yazıldı, makineler sustu. Her kapanan atölye, her duran tezgâh aslında bizim geleceğimizden eksilen birer hayaldi.

Bu sadece bir ekonomik kriz değil bir insanlık, bir üretim ve emek krizidir. Bir fabrikanın kapısı kapandığında, bir işçi yalnız işini değil gururunu, umudunu, evinin sıcaklığını kaybeder. Bir ihracatçı teslimat yapamazsa yalnızca sipariş değil itibar, güven ve istikrar da kaybolur. Ve biz sadece bir firma değil bir millet olarak güç kaybederiz.

Ekonomide alınan her kararın sahada bir karşılığı vardır. Masada çizilen her grafik, bir fabrikanın ya kapanmasına ya da yeniden doğmasına neden olabilir. Bugün krediye ulaşamayan, kur desteği görmeyen, teşvikten faydalanamayan üretici, yarın yatırım yapamaz. Bugün istihdamı sürdüremeyen sanayici, yarın iflas eder. Ve biz yarını, bugünden kaybederiz.

Üreten insan her sabah umutla uyanır. Makinesinin başına geçer, vardiyasını tamamlar, borcunu hesap eder. Ama artık umut kalmadı. Çünkü üretim cezası ağır, desteği az bir çaba haline geldi. Hiçbir üretici borçla dönen bir sistemde uzun süre ayakta kalamaz. Ne yazık ki tam da bu yüzden iflaslar artıyor. Her gün yeni bir kapı kapanıyor.

Oysa bu firmalar bizim değerimizdi. Çocuklarımız bu firmalarda çalışacak, geleceğimizi kuracaktı. Ama bugün hepsi birer hüzün hikâyesine dönüşüyor. Çünkü ekonomi politikası, reel sektörü görmüyor. Karar alıcılar, sahada yaşanan yangını uzaktan izliyor.

Artık kaybedecek zaman kalmadı. Üretimi merkeze alan, ihracatçıyı destekleyen, KOBİ’yi yaşatan, sanayiciyi onurlandıran politikalar şart.

Bankalar yeniden finansmanın kaynağı olmalı, kamu kaynakları üretime yönelmeli. Kur politikası, ihracatçının nefes almasını sağlamalı. Aksi halde bu çöküş hızlanacak. Ve ülke sadece ekonomik değil sosyal, psikolojik ve stratejik olarak da yara alacak.

Bir ülke üretmeden yaşayamaz. İmalatçı giderse ithalat artar. İhracatçı susarsa, borç başlar. Sanayi durursa, istihdam biter. Ve biz yalnızca fakirleşmeyiz, geleceğimizi yitiririz.

Kur artar, faiz yükselir, maliyet katlanır ama kimse sormaz.

Bu topraklarda en çok üretenler en az duyulanlardır.

Ve bu yalnızlık, bir fabrikanın değil, bir ülkenin sessiz kaybıdıdır.

Ali ÇOŞKUN-Finans Danışmanı
0 530 787 84 39
[email protected]