RÖPORTAJLAR
Gizli Bahçe’nin Sırrı
Kendimizi ev ortamında hissettiğimiz; 90’lı yılların gençliği tercihlerinden ve Z kuşağının kullanmaya devam ettiği nadir mekanlardan. Gizli bahçe .ekiciliğinin gizemini hala koruyor.
Nevizade’nin tam ortasında 90’ların ilk yarısında açılan ve tabelası bile olmayan bir mekan, kulaktan kulağa yayılarak öyle bir hale gelmişti ki, 90’ların sonuna doğru kapıdan içeri girebilmek için epey bir süre kuyrukta beklemeniz gerekebiliyordu. Binanın dokusuna uygun koltuk ve kanepeleriyle ev hissi veren bir yerdi. İyi müzik dinlemek isteyenleri bir araya getiriyordu. Mekanın sahibi Nilgün Ercan, bu şehirde kolay kolay yapılamayan bir şeyi yaptı ve bu mekanı 23 yıl boyunca tarzından hiç taviz vermeden ayakta tuttu, tutmaya devam ediyor. Gizli Bahçe’nin müdavim kitlesi azalmıyor, yeni jenerasyonlar bu kitleye ekleniyor. Bir akşamüstü o meşhur koltuklarda oturup karşılıklı kahve içerken, “Gece hayatını hala çok seviyorum. İtilmiş hayatlar vardır gece hayatında, bu gerçeği hiçbir zaman inkar etmem ama mutlu bir itilmişlik oldu benim için,” diyor Ercan. Beyoğlu, Nevizade artık 90’lara göre bambaşka bir yer olsa ve bazı değişimler ona acı verse de her şeyi olumlu tarafından görmeye çalışıp geçmişten bugüne neler yaşadığını anlatıyor.
İstanbul’da bir mekanın bu kadar uzun ömürlü olması, müdavim kitlesini kaybetmemesi az görülen bir şey. Nedir bunun sırrı?Samimiyet. İnsanların işini severek yapması. Ve iyi müzik. Bunlar herhalde etkili olmuştur insanların üzerinde. Burada meyve sandıklarının üzerinde de oturuyor olabilirdik. Koltuklar önemli değil bence. Mekanı ifade eden en önemli şey müzik. İyi müzik.Sizin müzikle ilişkiniz nasıl başladı? Kim etkiledi sizi?Babam. Çok iyi müzik dinlerdi. Klasik caz, klasik müzik, opera… Onları dinleyerek büyüdüm.Anne tarafı?Daha ziyade Türk sanat müziği, halk müziği. Neşet Ertaşları falan çok sonraları, 18-20 yaşlarımda keşfettim. Baba tarafından daha çok beslendim. Gençliğimde free jazz grubuna dahil olmuştum. Ornette Coleman’ın bizi dinlemişliği var hatta.A nasıl oldu o?Açıkhava’ya gelmişti, bütün günü beraber geçirdik. Sabah kahvaltısıyla başladık, Kapalıçarşı’nın orada bir saksofon tamircisi vardı, ona kadar gittik, soundcheck sırasında da beraberdik. Bizim kasete kaydedilmiş prova kayıtlarımız vardı. Fırsat bulup onlardan birkaçını dinlettik, beğendi. Hatta New York’a davet etti bizi ama gidemedik tabii. Böyle bir free jazz macerası olmuştu işte, Türkiye’de hiç kimse free jazz dinlemezken hem de. Hala dinlemiyorlar ya (gülüyor).
Bu işlere nasıl girdiniz?Bu işlere beni bir arkadaşım itti, ‘Sen yaparsın,’ diye. Ben aslında müzik yapmak istiyordum. İdol Bar diye bir yer vardı Bolahenk Sokak’ta. İlk işim o. John Coltrane geceleri yapardık. Zen mesela Boğaziçi Üniversitesi konserinden sonra ikinci konserini bizim orada yapmıştır. Şiir geceleri düzenlerdik. Birkaç mekan işlettikten sonra bir yer aramaya başladım. Şurada bir meyhane vardı, bir gün oraya oturduk dinlenmek, bir bira içmek için. Kafamızı bir kaldırdık, ‘kiralık’ yazıyor. Mal sahibi de tanıdığım biri çıktı, kiraladım bu katı. Alt katta konfeksiyon atölyesi vardı, onun altında terzi Yorgo Usta gömlek dikiyordu karısıyla, çok tatlılardı. Üst katta bir aile yaşıyordu. Ailenin yanında bir odada Arnavut bir amca kalıyordu. En üst katı birkaç çocuk tutmuştu. Sonra Küçük İskender’e kiraladılar o evi. O da yaşadı bir süre burada. Zaman içinde çıkanların yerlerini kiraladım. Şu an üst kat ofisim, onun üstü depo. Alt kat da bar ama yoğunluk olmadığı için orayı açmıyoruz.
İlk bu sokağa geldiğinizde nasıl bir yerdi burası?Üç-dört tane meyhane vardı sadece. Onlar da giriş katlarındaydı, üst katlar yoktu. Ben gelip üçüncü kata bir yer açınca herkes deli gözüyle baktı bana.Hatırlıyorum da 90’larda buradan, “Koltuklu kanepeli bar,” diye bahsedilirdi. Pek görülmeyen bir şeydi bu.Evet rahatıma düşkün bir insanım. Seviyorum bu koltukları, evlat bunlar yani (gülüyor). Eskicilerden topladım hepsini. Şu duvardaki resimler, fotoğraflar evimden getirip asmış olduğum şeyler. Bazılarını da arkadaşlarım hediye etti. Burası rahat bir yerdir, kimse kimseyi rahatsız etmez. Bir kadın tek başına gelip eğlenebilir çünkü kimse dönüp bakmaz. Herkes birbiriyle samimidir, bilmeyen hala çok gelmez. Gelse bile iyot gibi açığa çıkar. Uyum sağlayamayan gider kendi isteğiyle zaten.Müdavim kitlenizi hiç kaybetmediğinizi biliyorum ama son bir yıldır iyice popülerleştiğini görüyorum Gizli Bahçe’nin, doğru mu?Doğru. Bir kere kulüp kalmadı. Wake Up Call vardı, o da yok şimdi. Minimüzikhol dışında pek kulüp yok. İnsanlar buraya geliyor.
Sabaha kadar da hıncahınç dolu oluyor.‘Hadi gidin,’ diyorum gitmiyorlar (gülüyor).“Başka bir yerde daha açayım,” demediniz mi hiç?Nasıl gideceğim, kaça bölüneceğim? Olmaz, o başka bir yer olur. Herkesin kişiliğine göre oluşan mekanlar bunlar, zincire pek inanmıyorum. O kadar da para peşinde koşan insanlar olamadık biz hiç. Sevemedik parayı herhalde.Siz vakit bulup bir yerlere gidebiliyor musunuz?Buradan pek ayrılamıyorum. Çok yer de kalmadı. Eskiden Dogzstar’a giderdik. Bizim çocukların açtığı bir yer orası, elimde büyüdü keratalar (gülüyor). Peyote’ye arada giderdik, sağolsunlar onlar da hala varlar. Buralarda bu gibi mekanların olması beni çok mutlu ediyor tabii.
Neredeyse 25 senedir buradasınız. Ve tabii büyük bir değişime de şahit oldunuz.Maalesef (gülüyor).Böyle dediğinize göre çok iyiye gitmiyor her şey?Kötüye gidiyor. Çünkü kolay para kazanmanın yolu keşfedilmiş vaziyette. Birahaneler var, maç seyrettiriyorlar insanlara. Bu bir kültür işi ama Türkiye’de dönüşüyor bu kültür yavaş yavaş. Bizim gençliğimizde, sizin gençliğinizde çok güzel mekanlar vardı. Oralara gidip kitap okurdu insanlar, sanat çevreleri tartışmalar yapardı, şiir akşamları düzenlenirdi, kısa film gösterimleri yapılırdı. Bir sürü şey vardı beslenebileceğimiz. AKM vardı en önemlisi. O yok şimdi. Benim çocukluğum, gençliğim orada geçti. Şimdi çok acayip yerlerden çok acayip kültürler gelmeye başladı Beyoğlu’na. Burası kaosa dönüştü galiba. Her şey alışveriş için planlanmış programlanmış gibi. Küçük esnafı seviyorum, o da kalmadı. Ekonomik sıkıntı bastırınca kar amacı güden hareketlere giriyorlar insanlar mecburen. Benim gibi inatçı insanlar da, ekonomiden bihaber, burada durmaya devam ediyorlar işte.
AKM vardı en önemlisi. O yok şimdi. Benim çocukluğum, gençliğim orada geçti. Şimdi çok acayip yerlerden çok acayip kültürler gelmeye başladı Beyoğlu’na. Burası kaosa dönüştü galiba. Her şey alışveriş için planlanmış programlanmış gibi.Nilgün ErcanGece yaşamının insanı en çok zorlayan tarafı nedir?Burada olay çıkmaz. Ama bin yılın başı da olsa bazen çıkıyor. O zaman da sabahlara kadar o insanlarla uğraşmak zorunda kalıyorsun. En mutlu gününde de bu başına gelebiliyor, en kötü gününde de. Sahne alır gibi burada insanları idare etmek durumundasınız. Keyifli olduğun zaman o seni bozmaz belki de, çok zor ya da acılı bir gününde bozabilir. Bu zorlayabiliyor. Ama genelde çok sabırlı olduğumuza inanıyorum.Garip istekleri olan oluyor mu?Var tabii canım. Serdar Ortaç isteyen olmuştu bir kere. Çalıyorum, adam geldi, ‘Serdar Ortaç çalsana,’ dedi. ‘Tamam,’ dedim, ‘birazdan çalacağım, sen geç otur biraz.’
Müdavimlerle artık dost gibisiniz herhalde değil mi?Tabii, birbirimizin evine gidip geliyoruz. Pazar kahvaltıları oluyor. Bir sürü insanı kardeşim gibi görüyorum. Ölene kadar dostluğumuzun devam edeceği insanlar var.Kaç jenerasyon oldu artık?Üç, dördüncü geliyor. Arkadaşlarımızın çocukları geliyor. Burayı açtığımda yeni doğan şimdi üniversitede okuyor, burada eğleniyor. Yeğenlerim mesela. Onlar kucağımdaydı burayı açtığımda, şimdi karşılıklı dans ediyoruz. Çok güzel bir his.
Benim hayatıma çok şey kattı Gizli Bahçe. Çok insan tanıdım burada. O insanlardan çok şey öğrendim, hala öğreniyorum gençlerden. Müthiş DJ’ler var yeni nesilde. Birbirimize iyi şeyler verdik, hala da vermeye devam ediyoruz.Nilgün ErcanNiye Gizli Bahçe buranın adı?Buraya ilk kez girdiğimde yıkık vaziyetteydi. Tam şurada, bahçeye çıkılan yerde eski kapılar vardı ama bir şeylerle örtülmüş. O kapıları zorladım, bir açtım mor salkımlar çıktı karşıma. ‘Aa gizli bir bahçe var burada,’ dedim. Oradan kaldı adı. Çok masalsı bir yere açılıyordu, mis gibi kokuyordu o salkımlar. ‘Tamam,’ dedim, ‘burası!’ Bütün arkadaşlarım bana deli gözüyle baktılar ama her zaman yanımda oldular, hiç bırakmadılar. Benim hayatıma çok şey kattı Gizli Bahçe. Çok insan tanıdım burada. O insanlardan çok şey öğrendim, hala öğreniyorum gençlerden. Müthiş DJ’ler var yeni nesilde. Birbirimize iyi şeyler verdik, hala da vermeye devam ediyoruz. Gençlere her zaman inanıyorum. İyi şeyler düşünelim, iyi şeyler yapalım. Bizim üzerimize düşen bu. Sonunda bir güzellikler doğar etrafımızda. Ben inanıyorum.
Melis Danişmend – redbull.com/tr
EKONOMİ
Prof. Dr. BORATAV: Yerel seçim sonuçlarını değerlendirdi
Prof. Dr. Korkut BORATAV, BİRGÜN gazetesine 31 Mart yerel seçimlerini değelendiren bri röportaj yaptı: Mevcut reçete durgunlaşma ve küçülme içeriyor. Erdoğan’ın temsil ettiği Saray iktidarı, bu reçeteyi içeren dört yıl boyunca sabretmeyi becerebilecek mi?
GÜNCEL
Ortadoğu’da yeni cepheler mi açılacak: Konu İRAN!
İsrail ile İran arasında ipler gerildi, Ortadoğu’da tansiyon giderek yükseliyor. Lübnan’daki Hizbullah İsrail’e füze yağdırdı. ABD Başkanı, İran’a gözdağı vermeyi sürdürüyor. Savaşın bölgeye yayılması mı isteniyor? Sözcü’den İpek Özbey’in Ortadoğu ve İran uzmanı Arif Keskin ile röportajı bir çok soruya açıklık getiriyor…
■ Çok merak edilen o soruyla başlayalım, İsrail-İran savaşını olası görüyor musunuz?
İran yönetimi İsrail’e yanıt vermek istiyor, kararlı olduğu gözüküyor. Ancak önemli olan bu yanıtın nasıl olduğu 1979’dan günümüze İran’ın güvenlik ve askeri doktrini ABD ve İsrail ile doğrudan çatışmadan kaçınmaktır. Geldiğimiz nokta İran açısından zor, karmaşık, çelişkili ve tehlikeli bir süreç. İran istemediği bir süreci tetikleyebilir. İran’ın yanıtı da bu karmaşık ölçüt ve kıstaslar içinde olacak gibi gözüküyor. İran, İsrail ve ABD ile doğrudan çatışmayı başlatmayacak bir eylem biçimi üzerinde çalışıyor ve içinde olduğumuz gerginliğin savaşa dönüşmesini istemiyor. Nitekim İsrail’e vermesi muhtemel karşılığı uzattıkça uzatıyor sürekli.
■ İran, ABD ve İsrail ile doğrudan çatışmadan kaçınıyor, neden?
Bunun çeşitli sebepleri var. Öncelikle Irak’la sekiz yıl süren savaş deneyimi olan İran, savaşın ne kadar yıkıcı olduğunu biliyor. Ortadoğu’dan Kafkasya’ya uzanan geniş coğrafyada birçok komşusuyla aktif problemi olan İran’ın muhtemel bir savaşta kendi çevresinde neyle karşılaşacağını tahmin etmesi de kolay değil. Ortadoğu ülkeleri İran’la ilişkilerini iyileştirmek isteseler de muhtemel bir çatışmada İran aleyhinde saf tutma ihtimalleri yüksek. Ciddi ekonomik sorunlar nedeniyle İran’ın büyük bir savaşı göğüslemesi mümkün değil. İran kamuoyunun önemli bir bölümü Filistin-İsrail konusunda İran rejiminin yanında yer almıyor. İsrail ve ABD ile doğrudan çatışmanın İslam Cumhuriyeti rejiminin bekası açısından nasıl sonuçları olacağı da meçhul. Saddam Hüseyin’in Kuveyt işgali ve ardından yaşananlar önemli bir tecrübedir İran yönetimi açısından. AB’nin bazı ülkelerinin İsrail ve ABD’yi İran konusunda destekleyeceğini biliyor.
■ ABD neden ateşe benzin döküyor?
ABD, İran ile doğrudan çatışmak istemiyor şimdilik. ABD, başkanlık seçimine hazırlanıyor. Böyle bir dönemde İran ile çatışmak başkanlık seçimlerini etkileyebilir. Ayrıca ABD’nin önceliği Çin ve Rusya. Rusya-Ukrayna çatışması fiili olarak devam ediyor. ABD’nin önceliği Rusya-Ukrayna savaşı. İran ile çatışmak Ukrayna’yı gözden çıkarma ihtimalini doğurabilir. ABD, bunu istemiyor. Ancak İran’ın İsrail’e saldırması durumunda İsrail’i destekleyeceği açık. Bu desteğin çeşitli nedenleri var. ABD’nin Ortadoğu siyasetinin temel taşlarından biri İsrail’in varlığı ve güvenliği. İsrail ile ilişkilerin niteliği ABD ile ilişkilerin çerçevesini belirliyor. Nitekim İsrail ile kötü ilişkileri olan bir ülkenin ABD ile iyi ilişki kurması düşük ihtimal. Ancak bu son krizde ABD, İsrail’e desteğini İran’a karşı bir caydırıcı faktör olarak görüyor. İran yönetimi ABD’nin İsrail’i desteklemediğini düşünürse İsrail’e yönelik etkin saldırı düzenleyebilir. ABD yönetimi son krizde yaptıklarını savaşı kışkırtma değil, önleme olarak tanımlıyor. ABD’nin İsrail’i destekleme kararlılığı İran’ın tavrını etkilediği açık. Bu destek İran’ın eylem alanı nı sınırlandırıyor. Bu durum İran yönetiminde ABD karşıtlığını da körüklüyor. İran yetkililerine göre bütün gelişmelerine sorumlusu ABD’dir. Onlara göre ABD, İsrail’i sınırlandırmak yerine İran’ı engelliyor. Nitekim İran yönetimi konsolosluğa saldırının hemen ardından yayımladığı bildiride ABD’yi eleştirdi ve sorumlu gördü.
■ Bu gerginlik bölgede neye sebep olur? Savaşı yayma planı var mı?
Bu gerginlik savaşa dönüşmediği taktirde hem İran’ı hem İsrail’i besliyor. İran-İsrail gerginliği Netanyahu ve İsrail’i rahatlatıyor. İsrail-Filisin çatışmasının mahiyetini, aktörlerini ve seyrini değiştiriyor. Köşeye sıkışmış İsrail’in elini güçlendiriyor. ABD ve Avrupa kamuoyunda eleştirilen İsrail yeniden korunması gereken mağdura dönüşüyor. İsrail’in ABD ve AB ilişkilerini derinleştiriyor, güçlendiriyor. Gazze’de yaşanalar gölgede kalıyor. İran-İsrail gerginliği Arap devletlerinin Filistin sorunundaki yabancılaşmasını derinleştiriyor. Nitekim İran’ın saldırma ihtimalinin, ABD-İsrail ilişkisini yeni bir evreye taşıdığı görülüyor. İsrail’e radikalleşme olanağı sunuyor. İran da bu krizden yararlanıyor.
■ Nasıl yararlanıyor?
İran, kendisine yakın grupların ABD ve İsrail karşı aktifleşmesini sağlıyor. Bölgedeki İsrail karşıtlığının farkında olan İran, bunu bölgeye nüfuz aracı olarak kullanıyor. Bu açıdan bakıldığında İsrail ile çatışması, İran’a önemli bir fırsat sunuyor. Bir taraftan Sünni Arap sokaklarına nüfuz edebiliyor, diğer taraftan da kendi taraftarlarının seferberliği için yeni bir siyasal, psikolojik ve ideolojik ortam var. İran’ın yükselen İsrail karşıtlığının bayraktarlığına soyunmasını ve kendisini İsrail düşmanlığıyla özdeşleştirmeye kalkışmasını, onun İslam dünyasındaki liderlik arzusunun farklı bir tezahürü olarak da görmek gerekir. Irak’tan Yemen’e kadar uzanan yelpazede İran’a yakın grupların hareketleri, Suudi Arabistan başta olmak üzere tüm Sünni Arap devletlerinin politik hareketliğini ipotek altına alıyor. Çelişkili görünse de, İran rejiminin saldırgan dış politikayı kendisini Batılılara kabul ettirmenin bir yolu olarak da seçtiği açık. Ayrıca bu süreç İran rejiminin etkinliğinin özünü oluşturan Şii mezhebinin ideolojikleştirilmesi için yeni imkân ve koşullar yaratıyor. İran ile İsrail karşılıklı olarak bu gerginlikten yaralansalar da bölgede çeşitli riskleri tetikliyor.
■ O riskleri konuşalım…
Öncelikle 7 Ekim Hamas saldırısıyla başlayan son Gazze çatışmadı bölgemizde bir dönüm noktası olmadı. Ortadoğu’da taşları yerinden oynatmadı aslında. Mısır’dan Ürdün’e kadar uzanan hatta devleler iç istikrarlarını korudu. İsrail-Filisin çatışması herhangi bir ülkede bir halk ayaklanmasına sebebiyet vermedi. İran bunu istiyordu. Hizbullah, Husiler ve Iraklı milisler Gazze çatışmasına sadece sınırlı bir şekilde müdahil oldular. İsrail-HAMAS çatışması bölgeselleşmedi. İran-İsrail çatışması her şey altüst edebilir. Irak’tan Yemen’e kadar bölgenin istikrarsızlaşmasının zemini oluşturuyor. Lübnan, Yemen ve Irak yeni bir çatışmanın içine itiliyor. Bu çatışma bütün bölge devletlerini kendine içine çekebilecek riskleri barındırıyor.
İsrail, Suriye’nin başkenti Şam’da bulunan İran Büyükelçiliği’ni 1 Nisan’da vurdu. Yıkılan binada üst düzey 5 İranlı asker öldü. Tahran yönetimi, saldırı sonrasında “intikam” yeminleri etti.
DOKUNURSANIZ BÖLGEYİ YAKARIM!
■“İran, ne Irak’a benzer ne Suriye’ye…” Böyle bir görüş var. Katılır mısınız?
İran’ın Suriye ve Irak’tan farklı bir ülke oluşu tezi doğrudur. Çünkü İran, Irak’tan Yemen’e kadar kendine yakın örgütlere sahip. İran’ın bunu kurma yeteneğini mezhepsel indirmecilikten kaçınarak yorumlamak gerekiyor. İran rejiminin 1979’dan günümüze yayılmaya dönük kararlı bir politik irade ortaya koyduğu gözüküyor. İran’ın çatışmayı bölgeselleştirme potansiyelli olduğu açık ki bölgedeki varlık nedeni de bu aslında. 1979’dan sonra bu nedenle Ortadoğu’da yayıldı. İran’ın Ortadoğu siyasetinde mottosu belli: ‘‘Bana dokunursanız, bölgeyi yakarım.’’ İran, kendini korumanın yolunu Ortadoğu’da örgütlenme olarak görüyor. Tahran’ı korumanın yolu Bağdat, Şam ve Beyrut’ta etkinlikten geçer. 1979’dan beri bu stratejiyle hareket eden İran ile çatışmak için bölgede geniş çaplı gerginliği göze almak gerekiyor. Irak ve Suriye’de bu özellikler yoktu. İran ayrıca coğrafi olarak çok geniş, işgal etmesi mümkün görünmüyor.
■ Rusya ve Çin olası bir savaş durumunda nasıl pozisyon alır?
İran-İsrail gerginliği bir taraftan Çin’i ciddi şekilde zorluyor. Çin açısından özellikle savaş ihtimali çok riskli. Gerginliğin yükselmesi Basra Körfezi ve Kızıl Deniz’deki ticareti tehlikeye atıyor. Bu da Çin’in enerji, taşımacılık dahil tüm ticaretini zorlaştırıyor. Ayrıca Ortadoğu siyasetini zora sokuyor. Diğer taraftan ise ABD’nin Çin’e olan ihtiyacını artırıyor. Nitekim ABD, Çin’den İran üzerindeki etkisi kullanmak istiyor. Üstelik İran, ABD’nin enerjisini emiyor, Çin ve Rusya üzerinde yoğunlaşmasını engelliyor. İranlı bazı analizciler Rusya’nın durumunu biraz farklı yorumluyor. İran-İsrail gerginliğinin tırmanması Rusya lehinedir. ABD, İran ile çatıştığı bir dönemde Ukrayna’daki savaşa olan desteğini azaltabilir.
■ Somut bir örnek verebilir misiniz?
Tabii. Suriye hava sahasını Rusya kontrol ediyor. Rusya, Suriye’de İranlıları bombalayan İsrail uçaklarını durdurmuyor, bilgisini bile vermiyor. Rusya ve Çin, ABD’nin İran’la muhtemel savaşını istemezler. Ancak bu durum İran’ı askeri olarak destekleyecekleri anlamına gelmez. İran, İsrail ve ABD ile muhtemel savaşta Çin ve Rusya’nın desteğine güvenemez.
TÜRKİYE İLE KARŞI KARŞIYA GELMEK İSTEMEZ
■Türkiye ile İran karşı karşıya kalabilir mi?
İran-İsrail gerginliğinde İran ile Türkiye’nin karşı karşıya gelmesi koşullara bağlı. Öncelikle Türkiye’nin hava sahasını kapatıp kapatmayacağı önemli. Diğer taraftan da İran, Türkiye topraklarında eylem yapmadığı ve Azerbaycan’a karşı saldırıya geçmediği sürece İran ile Türkiye’nin karşı karşıya gelmesi düşük bir ihtimal. İran’ın, ABD ve İsrail ile gerginleştiği bir dönemde Türkiye’ye karşı cephe açması lehine olmaz ve böyle bir dönemde Türkiye’nin İran karşıtı tarafa geçmesini, İran karşıtı cephenin genişlemesini istemez. Türkiye’nin İran’a karşı zarar verme imkânı yüksek. İran da bunu biliyor. Ayrıca Türkiye kamuoyu son Gazze çatışması nedeniyle İsrail’e karşı. İran, Türkiye kamuoyunun kendi aleyhinde seferber olmasını istemez. Türkiye’nin İran karşıtı cepheye geçmesi Azerbaycan ve bazı Arap ülkelerin duruşunu da etkiler. İran’ın muhtemel bir savaşa girmesi Türkiye açısından göç, terör, radikalizmin güçlenmesi, mezhepsel çatışma, IŞİD ve El Kaide’nin aktifleşmesi, Lübnan ve Yemen gibi ülkelerde iç savaşın tetiklenmesinin yaratacağı bölgesel etkiler, kırılgan ekonominin iyileşme ihtimalinin yok oluşu, enerji fiyatının yükselmesi gibi çeşitli sorunlar doğurabilir.
ERDEMOĞLU Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu, ekonomide yaşanan sıkıntıları gözden geçirirken şu saptamaları yaptı:
* Ekonomide Ramazan ve bayramı tersten yaşadık. Önce bayram yaptık, arkasından Ramazan geldi.
* Enflasyon yükselirken düşük faizli kredi kullananlar çok büyük kârlar ettiler. Üstelik düşük faizli kredi kullananların bir bölümü işine de yatırmadı.
* İnsanlar kolaya alıştı, şimdi kemer sıkmaya başlayınca sudan çıkmış balık gibi hissediyorlar. Kemer sıkmaları da hiç kolay olmayacak.
* Ancak, tatlı tatlı yersen acısını sonradan çekersin.
Kamuda çalışan sayısındaki artışı irdeledi:
– 2002 yılında kamuda 2.5 milyon kişi çalışıyordu. Şimdi 6 milyona yakın kamu çalışanı var. Bu durum büyük kambur. Ya kamuda çalışan sayısını hızla azaltacaksın ya da maaşlarını düşük tutacaksın. Başka seçenek yok.
Emeklilerle ilgili dünya ile karşılaştırma yaptı:
– Dünyada birçok ülkede 4 çalışana karşı 1 emekli şeklinde bir denge var. Bizde 1.6-1.7 çalışana karşılık 1 emekli var. Bu, SGK için büyük yük. Sürdürülebilir bir durum değil.
Memleketi Adıyaman’da da (Besnili) büyük yıkım ve can kaybına yol açan, toplam 11 ili vuran 6 Şubat 2023 depremlerini düşündü:
– Depremden dolayı bütçede de büyük açık oluştu. Ayrıca, başta İstanbul olmak üzere Marmara Bölgesi’nde kentsel dönüşümün hızlanması da büyük yüke yol açacak.
Türkiye’deki genel anlayış aklına geldi:
– Birçok insanımızda “Bana dokunmayan yılan bin yaşasın” mantığı var…
Yaşanan ekonomik krizin gelir dağılımını çok bozduğunu dikkate aldı, çözüm yolu olarak aklından şu geçti:
– Bence bu dönemde “Servet Vergisi”ne ihtiyaç var.
Aklından geçen “Servet Vergisi” formülünü şöyle kurguladı:
– Varlığı 6 milyon liranın üzerinde olan herkesten yüzde 1 Servet Vergisi alınsın. Servet Vergisi kapsamına dahil olanların varlıklarının 6 milyon liralık kısmı da muafiyet kapsamına girsin.
Varlık hesaplamasına arsadan bina ve konuta, şirketten hisse senedi, tahvil, bankadaki paraya kadar her şeyin dahil edilmesi gerektiği üzerinde durdu:
– 6 milyon liranın üzerindeki varlıklardan alınacak Servet Vergisi, 24 ay veya 36 ay taksitle tahsil edilsin. Toplanacak kaynak 150 milyar doları bulur.
Kaynağın kullanımı için de şu planı öngördü:
– Toplanacak 150 milyar dolar bütçe dışında, şeffaf, denetime tabi ayrı bir fonda tutulsun. 50 milyar doları 6 Şubat depremi kapsamından 11 ilimize harcansın. 100 milyar dolar da başta İstanbul olmak üzere Marmara Bölgesi’nin kentsel dönüşümü için kullanılsın.
Geçen hafta Hakan Güldağ ile birlikte İbrahim Erdemoğlu’nun ofisine gittik, sohbet ettik. Erdemoğlu, Servet Vergisi konusunu “kişisel görüşüm” diyerek kendisi açtı:
– Yüzde 1 veya 2’lik Servet Vergisi kimseyi zorlamaz. 1 milyar dolarlık şirketi olan, yüzde 1’den 10 milyon doları 24 ayda rahatlıkla öder.
Ardından ekledi:
– Dar gelirlinin durumu ortada. Hepimiz aynı gemideyiz. Yüzde 1 Servet Vergisi ödeyelim, 150 milyar doların toplanmasını sağlayalım. Yalnız, kaynağın kullanımını teknik bir ekip yönetsin. Nereye harcandığını herkes rahatlıkla görebilsin.
Erdemoğlu ile sohbetten iki gün sonra Türkiye’nin önde gelen iş insanlarından biriyle görüşürken sorduk:
– Servet Vergisi gelmeli mi?
Yanıtı olumlu oldu:
– Böyle bir dönemde Servet Vergisi çözüm formüllerinden biri olabilir.
“Servet Vergisi”, ülkemizde her gündeme geldiğinde tepki, tedirginlik yaratıyor.
O nedenle AK Parti hükümetleri döneminde “Varlık Barışı” formülü birkaç kez uygulandı.
İş dünyasının önemli bir oyuncusundan gelen “Servet Vergisi’ne ihtiyaç var” çağrısı, bu konuda hükümetin elini rahatlatır mı?
Biz şikayet eden tarafta olmayız
HAKAN Güldağ, Erdemoğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu’na sordu:
– Seçim sonrasını nasıl görüyorsunuz?
Yanıtını altını çize çize şu cümlelerle verdi:
* Dövizde büyük bir dalgalanma beklemiyoruz.
* Turizmin iyi geçeceğini öngörüyoruz.
* Dış açık sıkılaştırma ile azalacak.
* İç pazarda da sıkılaştırma hissedilecek.
Kendi stratejisini paylaştı:
– Biz şikayet eden tarafta olmayız. Mevcut koşullarda en iyi helvayı yapmaya çalışırız.
Ardından ekledi:
– Bu yılın 6’ncı ayından sonra iflaslar artabilir…
1,5 milyar dolarlık PTA yatırımını 6’ncı ayda bitirmek istiyoruz
ERDEMOĞLU Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu’na grup bünyesindeki Sasa Polyester’in yatırımlarıyla ilgili son durumu sorduk, sıraladı:
* 1.5 milyar dolarlık PTA yatırımını 6’ncı ayda bitirmek için çalışıyoruz. Bir-iki aylık gecikme olabilir.
* 450 bin ton kapasiteli 550 milyon dolarlık elyaf yatırımı için inşaat devam ediyor. 2025’te faaliyete geçmesini planlıyoruz.
* 950 bin ton kapasiteli, 350 milyon dolara mal olacak “cips” yatırımı da sürüyor. Onun da 2025’te faaliyete geçmesini hedefliyoruz.
Söz konusu 3 yatırımın bedellerini topladı:
– Yani, Adana’da 2.4 milyar dolarlık yatırımımız sürüyor.
Yumurtalık’ta planladıkları yatırımı merak ettik, anlattı:
– Yumurtalık’ta 10 milyon metrekarelik yer almıştık. Yatırıma başlayabilmek için Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan onay bekliyoruz.
Sahtekarlık diz boyu, ‘DİR’ kalksın, ihracatçı vergisini ödeyip iade alsın
ERDEMOĞLU Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu, “Servet Vergisi” çağrısının ardından “Dahilde İşleme Rejimi” (DİR) konusunu çarpıcı sözlerle gündeme getirdi:
– DİR ile ithalat kalksın. Herkes vergisini ödesin. İhracatı yapan iadesini alsın. Çünkü, sahtekarlık diz boyu…
DİR ile ilgili süre uzatma taleplerinin yoğun olduğunu belirtti:
– DİR belgesiyle verilen sürede ihracatı yapamayan devamlı süre uzatımı talep ediyor. 3 belgesi olan 4’üncü, 5’inci belgeyi istiyor.
DİR ile ilgili de bir hesaplama yaptı:
– DİR uygulaması kaldırılırsa ilk yıl 30 milyar dolarlık vergi geliri oluşur. Bu gelir Eximbank’a aktarılsın. İhracatçıya ödediği vergi kadar kredi kullandırılsın.
DİR’in Türkiye’de üretim yapanları olumsuz etkilediğini vurguladı:
– Kumaş Hindistan’dan alınıyor, Mısır’da küçük bir işlem yapılıyor, Türkiye’ye getiriliyor. Aynı şekilde Bulgaristan da böyle dolambaçlı yollar için adres olarak kullanılıyor.
Dahilde İşleme Rejimi’nin kaldırılmasının yaratacağı etkiyi şöyle sıraladı:
* İçeride sanayi çalışır.
* İstihdam artar.
* İthalat cenneti olmaktan kurtuluruz.
* Döviz ihtiyacı azalır.
DİR konusuna noktayı şöyle koydu:
– Kısa vadede buna bağıran, tepki gösteren çok olur. Ancak, uzun vadede doğrusunun bu olduğu anlaşılır.
Sasa hisseleri 2015-2023 döneminde TL’de 405 kat, dolarda 37 kat yukarıda
ERDEMOĞLU Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu’na elinde Sasa Polyester hissesi bulunan yatırımcıları kızdıran açıklamasını anımsattım:
– 2022 yılı Kasım ayı sonlarında Hakan Güldağ ve Handan Sema Ceylan’la ziyaretinize geldiğimizde, “80 lira iken sattığımdan beri, ‘Sasa hisse fiyatı çok yüksek, alınmaz’ diyorum” demiştiniz. Ben de 30 Kasım 2022’de yazmıştım. Hisse sahipleri çok eleştirmişti.
Bunun üzerine Hakan Güldağ ve bana Sasa Polyester’i devraldıkları 30 Nisan 2015’ten 2023 yılı sonuna kadar hisselerin seyrini ortaya koyan TL ve dolar bazında iki tablo gönderdi.
TL tablosu şöyle:
* Sasa Polyester’i 30 Nisan 2015’te aldığımızda hisse değeri 0.09 TL idi.
* 31 Aralık 2015: Sasa hissesi 0.08 TL, yıllık TÜFE yüzde 3.9 idi. Hisse değeri yüzde 11 eksideydi
* 31 Aralık 2016: Sasa hissesi 0.18 TL, yıllık artış yüzde 125’ti. TÜFE yüzde 8.5’ti. Yani, hisse değeri 2 kat arttı.
* 31 Aralık 2017: Sasa hissesi 0.89 TL, yıllık artış yüzde 394’tü. TÜFE yüzde 11.9’du. Hisse değeri 30 Nisan 2015’e göre 10 kat artmıştı.
* 31 Aralık 2018: Sasa hissesi 0.93 TL, yıllık artış yüzde 4’tü. TÜFE yüzde 20.3’tü.
* 31 Aralık 2019: Sasa hissesi 1.25 TL, yıllık artış yüzde 34’tü. Yıllık TÜFE yüzde 11.8’di. Hisse değeri 2015’e göre 14 kat artmıştı.
* 31 Aralık 2020: Sasa hissesi 3.26 TL, yıllık artış yüzde 161’di. Yıllık TÜFE yüzde 14.6’ydı. Hisse 2015’ten buyana 36 kat artmıştı.
* 31 Aralık 2021: Sasa hissesi 11.49 TL, yıllık artış yüzde 252’ydi. TÜFE yüzde 36.1’di. Hisse artışı 2015’ten buyana 128 katı bulmuştu.
* 31 Aralık 2022: Sasa hissesi 47.83 TL, yıllık artış yüzde 316’ydı. TÜFE yüzde 64.3’tü. 2015’ten buyana hisse artışı 531 kata ulaşmıştı.
* 31 Aralık 2023: Sasa hissesi 36.44 TL, yüzde 24 düşüş söz konusuydu. Yıllık TÜFE yüzde 64.8’di. 2015’ten bu yana bakınca Sasa hissesi 405 kat yukarıdaydı.
Dolar bazında tablo da şöyle:
* Sasa Polyester’i 30 Nisan 2015’te aldığımızda hisse fiyatı 0.03 dolardı.
* 31 Aralık 2015: Sasa hissesi 0.03 dolar.
* 31 Aralık 2016: Sasa hissesi 0.05 dolar, yıllık artış yüzde 87 idi. 2015’ten buyana artış 2 kat oldu.
* 31 Aralık 2017: Sasa hissesi 0.24 dolar, yıllık artış yüzde 361’di. 2015’ten buyana artış 7 katı olmuştu.
* 31 Aralık 2018: Sasa hissesi 0.18 dolar, yıllık düşüş yüzde 25’ti. 2015’ten buyana artışı 5 kata inmişti.
* 31 Aralık 2019: Sasa hissesi 0.21 dolar, yıllık artış yüzde 19’du. 2015’ten buyana artış 6 kat olmuştu.
* 31 Aralık 2020: Sasa hissesi 0.44 dolar, yıllık artış yüzde 109’du. 2015’ten buyana artış 13 kata çıktı.
* 31 Aralık 2021: Sasa hissesi 0.86 dolar, yıllık artış yüzde 96’ydı. 2015’ten buyana artış 25 katı bulmuştu.
* 31 Aralık 2022: Sasa hissesi 2.55 dolar, yıllık artış yüzde 197’ydi. 2015’ten buyana artış 75 kata ulaşmıştı.
* 31 Aralık 2023: Sasa hissesi 1.24 lira, yüzde 52’lik gerileme oldu. 2015’ten bu yana artışı 37 katta kaldı.
Tabloları paylaştıktan sonra şu mesajı verdi:
– Sasa Polyester’i devraldığımız 30 Nisan 2015’ten buyana bakınca hisseler TL bazında 405 kat, dolar bazında da 37 kat yukarıda. Durum budur.
Ekonomim – Vahap MUNYAR
ABC News: İsrail İran’da bir tesisi füzelerle vurdu
GÖNÜLLÜ BANKACILARIN DERNEĞİ YÜREKLERİ ISITTI
DENİZBANK’TA İKİNCİ ERZAN VAKASI: YER ANTALYA!
Jeopolitik riskler hafiflerken, ‘yumuşak iniş’ ihtimali umudunu yitiriyor…
VakıfBank’tan uluslararası piyasalarda 550 milyon dolarlık ilave ana sermaye tahvil ihracı
Ziraat Bankası rekor sendikasyon kredisi aldı
Mevduat faizleri bir yılda %110 arttı
Fitch’ten Türk bankaları için ‘Kredi Kart risk’ uyarısı
Akbank, sürdürülebilirlik temalı sendikasyon kredisini rekor taleple yeniledi
Değerse’den Çanakkale üzüm yetiştiriciliğini canlandıracak yatırım modeli
DENİZBANK’TA İKİNCİ ERZAN VAKASI: YER ANTALYA!
VAKIFBANK EMEKLİ PROMOSYON’DA KESENİN AĞZINI AÇTI
VATANDAŞA KÖTÜ HABER: Borcu borçla kapatma donemi bitti
QNB Finansbank Emekli Promosyonunu artırdı
EMEKLİLER SİYASİLERE SESLERİNİ DUYURMAYA ÇALIŞIYOR
Poayis’e Hoşgeldiniz!
BANKA KİRALIK KASA ÜCRETLERİ 20 BİN LİRAYI GEÇTİ
Yüzde 65 faizle firmalar nasıl döner: İflaslar ve işsizlik patlar!
Her beş otelden üçüne bankalar el koyabilir
MAAŞINI HALKBANK’A GETİRENE 12 BİN LİRAYA KADAR PROMOSYON
- Bakan Şimşek'ten beyanname uyarısı: 400 bin kişi tespit edildi 18/04/2024
- Son dakika: Süper Loto çekilişi sonuçları belli oldu! 18 Nisan 2024 Süper Loto bilet sonucu sorgulama ekranı! 18/04/2024
- Şubat dönemi prim borcu ödeme tarihi uzatıldı 18/04/2024
- Kripto Para Terimleri Nelerdir? Kripto Para Terimleri Listesi Ve Anlamları... 18/04/2024
- Yarım Altın Kaç Gram? 1 Tane Yarım Altın Kaç Gram Ağırlığındadır? 18/04/2024
- Resmi Gazete'de bugün (19.04.2024) 18/04/2024
- SPK’dan 4 şirketin borçlanma aracı ihracı başvurusuna onay 18/04/2024
- Netflix’in abone sayısı yılın ilk çeyreğinde 37 milyon arttı 18/04/2024
- Fed yetkilisi faiz indiriminde aceleci değil 18/04/2024
- PLASFED/Karadeniz: 4.0 dönüşümde nicelik değil, nitelikli işgücüne ihtiyaç artıyor 18/04/2024
- AB rekabet gücünü artırmak istiyor 18/04/2024
-
GÜNDEM3 yıl önceSedat Peker’in bahsettiği otel: Günlüğü 106 bin TL
-
GÜNCEL12 ay önceZara Ve Mango’ya Üretim Yapın Tekstil Devi Konkordato Talep Etti
-
BANKA HABERLERİ11 ay önceTCMB Başkanı için ismi geçen GAYE ERKAN First Republic Bank’tan ayrılma süreci
-
BANKA HABERLERİ3 yıl önceAKBANK çöktü : Dijital Bankacılık sorumlusu GMY CİVELEK ortada yok!
-
BANKA HABERLERİ3 yıl önceHSBC terbiyesizliği : “Sabancı alana “AKBANK bedava”
-
BANKA ANALİZLERİ2 yıl önceYILIN İLK YARISINDA İŞBANK RAKİPSİZ LİDER AKBANK SONUNCU SIRADAN KURTULAMIYOR
-
GÜNDEM4 ay önceBankacılığı bırakıp eskortluk yapmaya başladı: Haftalık kazancı dudak uçuklattı
-
BANKA HABERLERİ3 yıl önceAKBANK : Tekaüt Sandığı Vakfı (Sandık) SGK devri için hazırlıklar tamam
-
BANKA HABERLERİ2 yıl önceAKBANK ÖZEL FİRMAYA 22.000 LİRA MAAŞ PROMOSYONU VERDİ
-
GÜNCEL1 yıl önceEskişehir’de zimmetine 9 milyon lira geçiren banka müdürü tutuklandı