Irak Merkez Bankası (CBI), döviz rezervlerinin İran’a yönelik yaptırımları delmek ve mali suç işlemek için kullanılmasını önlemek amacıyla, dolar cinsinden nakit çekmeyi ve işlem yapmayı yasaklayacağını duyurdu. Karar 1 Ocak’tan itibaren yürürlüğe girecek.
Ek olarak: CBI yetkilisi Mazen Ahmed, 2023 yılı sonundan önce bankalara dolar yatıran kişilerin gelecek yıl hâla bu fonları dolar olarak çekebileceklerini belirtiyor. Ancak 2024 yılında yatırılan dolarlar sadece resmi kur olan 1,320 dinar üzerinden yerel para birimi olarak kullanılabilecek.
Merkez Bankası’ndan daha sonra yapılan açıklamada, nakit dolar çekme yasağının sadece yurt dışından transfer alan hesaplar için geçerli olacağı belirtildi.
Neden önemli? Ahmed, bu hamlenin Irak’ın her yıl New York Merkez Bankası’ndan nakit olarak ithal ettiği 10 milyar doların yaklaşık %50’sinin yasadışı kullanımını engellemeyi amaçladığını söyledi.
Bu aynı zamanda, 2003’ten bu yana tüm petrol gelirleri ABD Merkez Bankası’na yatıran ve yerel banknotlar yerine doların tercih edildiği bir ekonomiyi dolarsızlaştırmaya yönelik bir çabanın da parçası. ABD bankalarında 100 milyar dolardan fazla rezervi bulunan ülke, ekonominin çökmemesi için büyük ölçüde ABD’li yetkililerin iyi niyetine güveniyor.
Geçtiğimiz hafta Wall Street Journal, ABD’li yetkililerin Eylül ayında Irak’a ülkenin petrol satış gelirlerinden fazladan 1 milyar dolarlık nakit aktarımını reddettiğini bildirdi. ABD, dolar kullanımını dizginleme ve İran’a yasadışı nakit akışını durdurma çabalarını gerekçe gösterdi.
Bir adım geriden: ABD, rehin tuttuğu 100 milyar dolardan fazla rezervle Irak ekonomisi ve bankacılık sistemi üzerinde önemli bir hakimiyete sahip. Temmuz ayında ABD Hazinesi, İran’a dolar transferini kolaylaştırmakla suçladığı on dört Iraklı özel bankaya yaptırım uyguladı. Bunun sonucunda Irak’taki 72 bankanın neredeyse üçte birinin dolar işlemlerini kolaylaştırması yasaklanmış oldu.
Ek olarak: 2022 yılında uygulamaya konan sıkı düzenlemelerle, dolar fonlarını transfer etmek isteyen banka müşterilerinin çevrimiçi bir platform üzerinden başvuruda bulunması ve transfer onaylanmadan önce nihai alıcılar hakkında ayrıntılı bilgi vermesi gerekiyor.
Son durum: Birçok yerel bankanın geçtiğimiz aylarda dolar cinsinden nakit çekimlerini sınırlandırması, piyasa döviz kurunun yükselişini derinleştirdi. Mazen Ahmed, bazı bankaların dolar sıkıntısı çektiğini çünkü birçok insanın finansal sisteme ilişkin tedirginlik hissiyle aynı anda dolar çekmeye çalıştığını, bazı bankaların da daha sonra dinar olarak geri ödenen dolar cinsinden kredi sağlamaları sebebiyle sıkıntı yaşadıklarını söyledi.
Dahası: Fed’den Irak’a nakit sevkiyatının durduğu yönündeki haberleri yalanlayan Ahmed, en son düzenli sevkiyatın Çarşamba günü yapıldığını belirtti.
Ahmed, CBI’ın yeni önlemlerin yürürlüğe girmesiyle dinarın daha fazla değer kaybedebileceğini beklediğini ancak bunun finansal sistemin resmileştirilmesinin kabul edilebilir bir yan etkisi olduğunu ekledi.