T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı 21.04.2025 tarihinde 2025 Mart ayı sonu itibariyle Merkezi Yönetim’in çeşitli parametrelere göre borç stoku verilerini yayınlamıştır. Yayınlanan veriler baz alınarak Merkezi Yönetim’in borç stokunun son 5 yıldaki seyri araştırılmıştır. Konuyla ilgili hazırladığımız tablolar aşağıda sunulmuştur.

TESPİTLERİMİZ

1- Toplam borç stoku 5 yılda %602 oranında artmıştır. Yıllar itibariyle artış oranı farklılık arz etmesine karşın ortalama yılda %120 oranında artış olmuştur. TCMB Gösterge Niteliğindeki Kurlara göre 2020 Mart ayı sonundaki toplam borç stoku 222,6 milyar USD iken, 2025 Mart sonu itibariyle bu tutar 272 milyar USD’ye yükselmiştir.
2- Yıllar itibariyle toplam stok içindeki TL stok tutarı azalırken son yılda artmıştır. Son dönemdeki TL stok oranı %45,6’dır.
3- İç borç stokunun toplam stok içindeki oranı yıllar itibariyle değişkenlik göstermiştir. Son dönemde bu oran %56’dır.
4- Toplam borç stoku içinde sabit faizli borçlar ağırlıktadır. Ancak süreçte sabit faizli borçlar ile TÜFE’ye endeksli borçların oranı düşerken değişken faizli borçların oranı artmıştır. Son dönemdeki toplam borç stokunun; %67,6’sı sabit faizli, %26,4’ü değişken faizli, %6,1’i TÜFE’ye endeksli borçlardan oluşmuştur.

SONUÇ: Son 5 yıllık dönem içinde Merkezi Yönetim’in toplam borç stoku 49,4 milyar USD artmıştır. Süreç içerisinde değişken faizli borçların oranı yükselmiştir.

Onur ÇELİK

JCR-ER kredi derecelendirme notu raporu alma zorunluluğu 17.04.2025 tarihli BDDK kararına göre 500 Milyon TL den 750 Milyon TL ye yükseltildi…

Firmalar, faaliyetlerini finanse etmek, yatırım yapmak, işletme sermayesi ihtiyacını karşılamak amacıyla sıklıkla bankalardan kredi kullanmaktadır. Kredileri, gerek kısa vadeli işletme kredileri gerekse uzun vadeli yatırım kredileri şeklinde olabilir. Ancak kredi kullanımı beraberinde önemli bir maliyet unsuru olan finansman giderlerini de getirmektedir.

Bu giderlerin muhasebeleştirilmesi, firmanın faaliyet yapısına, kredinin kullanım amacına ve muhasebe politikasına göre farklılık gösterebilir.

Finansman gideri; kullanılan krediye ilişkin faiz, komisyon, kur farkı ve benzeri maliyetleri kapsar.

Bu tür giderlerin sınıflandırılması ve doğru şekilde kaydedilmesi, hem vergi açısından hem de mali analizler açısından büyük önem taşır.

1. Finansman Giderinin Direkt Gider Yazılması (780/300-381)

Eğer kullanılan kredi işletmenin genel finansman ihtiyacını karşılamaya yönelikse faaliyet giderlerini finanse ediyorsa, finansman gideri oluştuğu dönemde doğrudan giderleştirilir.

Burada önemli olan giderin dönemsellik ilkesine göre doğru döneme kaydedilmesidir. Örneğin faiz tahakkuku yıl sonunda yapılmışsa bu gider ilgili yılın gelir tablosunda yer almalıdır.

2. Finansman Giderinin Stoklarda Aktifleştirilmesi (150-151-152/300 veya 381)

Üretim yapan firmalarda kredi genellikle hammadde alımı ya da stok finansmanı için kullanılır. Bu gibi durumlarda finansman gideri doğrudan satılacak malın maliyetiyle ilişkilendirilebilir. Bu yönteme maliyetleştirme denir.

Bu durumda finansman gideri, İlk Madde ve Malzeme, Yarı Mamuller ya da Mamuller hesaplarına dağıtılır.

Bu yöntem, özellikle stokların maliyetinin doğru hesaplanması gereken sektörlerde (inşaat, üretim) tercih edilir. Aynı zamanda stoklar satıldığında bu maliyetler SMM’i olarak gelir tablosuna yansır.

3. Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabına Atılması
(180-102, 780-180)

Bazen krediye ilişkin faiz gideri peşin olarak ödenebilir. Peşin ödemeler, muhasebenin dönemsellik ilkesi gereğince ödendiği dönemde değil ilgili oldukları dönemlerde giderleştirilmelidir.

Bu kayıt, her ay ilgili tutarın 780 no’lu hesaba aktarılması şeklinde düzenli olarak yapılır. Bu sayede giderler dönemine uygun olarak gelir tablosuna yansır.

4. Alternatif Uygulamalar

Bir fabrika binası yapımı için kredi kullanılmışsa ve faizler bina tamamlanıncaya kadar ödenmişse bu faizler bina maliyetine dahil edilebilir.

Kredinin kullanım amacı belli olmalı.
Faiz ve kur farkları gibi giderlerin dönemsel ayrımı dikkatle yapılmalı.
Maliyetleştirme yapılacaksa, giderlerin gerçekten stok ya da yatırım süreciyle ilişkili olduğu kanıtlanmalı.

Bankalar mali analizde finansman giderine büyük önem verirler. Toplam finansman giderini bilmek isterler.

Tamamı direkt gider yazılan finansman gideri, gelir tablosunda bellidir.

Makyajlama kapsamında 180-280’de yer alan kredi faizleri, özkaynaklardan karşılıklı düşülür.

Bankalar stoklara atılan finansman giderlerini nasıl görebilir?