Alman otomobil üreticisi Volkswagen’in tasarruf ve maliyet azaltma önlemleri kapsamında tarihinde ilk kez Almanya’daki fabrikalarını kapatmayı değerlendirmesi ve 30 yıllık istihdam koruma anlaşmasını erken sonlandırması Alman otomotiv sektöründe “deprem” etkisi oluşturdu.

Son yıllarda otomobil endüstrisinde çığır açan teknolojilerin Çin ve ABD’den gelmesi Avrupa kamuoyunda tartışma konusu olurken, Volkswagen’in son kararları bu tartışmaları artırdı.

Alman otomobil üreticileri, enflasyonist baskılar, yüksek enerji maliyetleri, Avrupa’daki yavaş ekonomik büyüme, yükselen aşırı sağ ve Çinli otomobil üreticilerinin yanı sıra Tesla’nın rekabetiyle karşı karşıya kaldı.

Elektrikli araçlara geçiş, Almanya’nın otomotiv sektörü için ülkede ve Avrupa Birliği (AB) nezdinde çeşitli düzenlemeler ve ham madde tedariki nedeniyle zorlu olmayı sürdürüyor. Sektör, batarya teknolojisine büyük yatırımlar yaparken, artan maliyetlerle boğuşmak zorunda kalıyor.

Volkswagen, geçen hafta yaklaşık 10 milyar Euro tasarruf ve maliyet azaltma önlemleri kapsamında 87 yıllık tarihinde ilk kez, yaklaşık 300 bin kişiye istihdam sağladığı Almanya’daki bazı fabrikalarını kapatmayı değerlendirdiğini açıkladı.

“Algılanan iflas dalgası”

ALMANYA’da gelen iflas başvuruları sunucun büyük bir iflas dalgasına dönüşmesi kaygısı yarattı. Halle’deki Leibniz Enstitüsü’nün (IWH) başkanı Reint Gropp gibi uzmanlar, mevcut yüksek kurumsal iflas sayısına rağmen “iflas dalgası” terimi konusunda temkinli: “İflas sayısının tekrar düşmesini beklemiyoruz. Ama bunun bir dalga olup olmadığını söyleyemem.”

İflas İdarecileri Derneği (VID) açıklaması: “En iyi ihtimalle, algılanan bir iflas dalgası görüyoruz. Mevcut artışa rağmen, kurumsal iflasların sayısı yalnızca Corona öncesi seviyelerde ve finansal krizin zirvelerinden çok uzak” dedi iflas yöneticisi VID Başkanı Christoph Niering.

Şu anda önemli ölçüde daha fazla iflas olmasına rağmen, rakamlar şu anda pandemi öncesine göre daha yüksek değil. Mart 2016’da Almanya’da 1099 şirket iflas başvurusunda bulunmuştu, 2023’de iflas sayısı 1077  ile 2016 seviyesine gelmiş durumda.

Devlet yardımları şirketleri ayakta tuttu

Şu anda Almanya’da hala bir iflas dalgası varmış gibi hissedilmesi, esas olarak pandemi sırasındaki iflas sayısının düşük olmasından kaynaklanıyor. Ağustos 2020’de, IWH’nin İflas Eğilimi‘ne göre, Almanya’da sadece 667 şirket iflas başvurusunda bulundu.

Nedeni: Pandemi sırasında, Almanya’da ekonomik olarak mücadele eden şirketler için iflas başvurusunda bulunma yükümlülüğünün askıya alınması gibi birçok devlet yardımı vardı. Normalde yasal olarak iflas başvurusunda bulunmak zorunda kalacak olan şirketler, belirli koşulları yerine getirmeleri halinde bu süre zarfında bunu yapmak zorunda değildi.

Bu arada, devlet yardımının süresi doldu. Ve Almanya’daki ekonomik durum değişti ve birçok şirket değişen koşullarla uğraşmak zorunda kaldı. Uzman Gropp, “Şu anda ekonomide eski teknolojilerden, eski enerji kaynaklarından, kirli enerjiden yeşil enerjiye doğru gelişme gibi büyük bir yapısal değişiklik görüyoruz” diyor. Tüm bunlar şirketleri zorluyor ve bazı iş modelleri artık rekabetçi değil.

İnşaat özellikle etkilendi

Bunun bir örneği, geçen yaz iflas başvurusunda bulunmak zorunda kalan gayrimenkul geliştiricisi Project‘tir. Şu anda tüm inşaat sektörü gibi, Proje de yüksek enerji fiyatlarından muzdaripti, ancak gayrimenkul geliştiricisi de yüksek faiz oranları ve arz darboğazlarından etkilendi.

Bu nedenle, inşaat sektöründeki özellikle çok sayıda şirket son zamanlarda iflas etti – örneğin Gerchgroup veya Euroboden gibi Project’e ek olarak. Genel olarak, inşaat sektöründeki 10.000 şirketten 81’i geçen yıl iflas başvurusunda bulundu ve bu, en sık etkilenen sektörlerin ortalamasından önemli ölçüde daha fazla. IWH’ye göre, 10.000 şirketten ortalama 60’ı iflas başvurusunda bulundu.

Emlak şirketi dağıldı

İflastan sonra, Project’in birçok şantiyesi durma noktasına geldi. Bina yıkıntılarını önlemek için, iflas yöneticisi Volker Böhm şirketi tasfiye eder. Ona göre, yeniden yapılandırmanın bir seçenek olmadığı açıktı: “Buradaki iflas işlemlerinin amacı, yalnızca alıcıların çıkarına, aynı zamanda fonlar aracılığıyla para yatıran yatırımcıların da çıkarına olabilir: gayrimenkul portföyünün mümkün olan en iyi şekilde kullanılması.”

Proje söz konusu olduğunda, bu, arazinin satıldığı anlamına gelir. Ve yapım aşamasında olan projeler devam edecek – en azından iflastan önce iflas eden geliştiriciden bir daire satın alan herkes için iyi haber.

İflas son çare değil

Bununla birlikte, gayrimenkul geliştiricisi Project örneğinde olduğu gibi, iflas işlemlerinin sunduğu tek yol değil. Bunun nedeni, iflas yasasının aynı zamanda kendi kendini yönetme ile kendini yeniden yapılandırma imkanı sunuluyor.

İflas yöneticisi Böhm bunu ikinci şans fikri olarak tanımlıyor: “İngiltere veya ABD’de bu ikinci şans fikri olağandır. İşe yaramazsa, girişimcinin ikinci bir şansı vardır. Borçlu idaresi ile ilerletmek istediğimiz şey bu.”

İflas hukuku, girişimcileri çok sayıda önlemle desteklemektedir. Örneğin Federal İş Bulma Kurumu, üç aya kadar olan personel masraflarını karşılar. Ayrıca kira sözleşmeleri için özel fesih hakkı, çalışanlar için ise özel fesih hakkı bulunmaktadır.

Görtz kendini yenilemeyi başardı

Volker Böhm’e göre, tüm bunlar şirketlerin küçülmelerine ve yeniden ana işlerine konsantre olmalarına yardımcı olabilir – ancak iflas başvurusunun zamanında yapılması şartıyla: “Erken gelirseniz, borçlu davasına girebilirsiniz. Ve bunun da işe yaradığı bir veya iki örnek var.”

Olumlu bir örnek, ayakkabı perakendecisi Görtz‘dür. Eylül 2022’de Hamburg merkezli ana şirket, sözde koruyucu kalkan başvurusunda bulundu. Bunu işten çıkarmalar ve şube kapatmaları izledi. Ancak Görtz yeni bir yatırımcı buldu ve geçen yıl Temmuz ayında iflas davasından ayrılmayı başardı. Şimdi şirketin yeniden yapılandırıldığı düşünülüyor.

Lilli-Marie Hiltscher

Wegovy zayıflama şırıngasının üreticisi Novo Nordisk, borsadaki diğer Avrupa şirketlerinden daha değerlidir. Danimarkalı ilaç şirketi, Fransız lüks eşya üreticisi LVMH’yi yaklaşık 428 milyar dolarlık piyasa değeri ile en üst sırada yer aldı. LVMH, Şubat 2021’den bu yana listeye girerek Avrupa’nın en değerli şirketi olmuştu.

Wegovy ilacı, iki yıl önce Novo Nordisk için ilk kez onaylandığından beri büyük bir başarı haline geldi. Almanya’da, zayıflama şırıngası Temmuz ayından beri mevcut. Buna ek olarak, Novo Nordisk Wegovy’yi ABD, Norveç ve Danimarka’da ve şimdi de İngiltere’de satıyor.

August Krogh’un karısı iyileşmekle kalmadı; 1923’te küçük Nordisk şirketi insülin üretmeye başladı, böylece diyabet yönetilebilir bir hastalık haline geldi.

Şirketin iki çalışanı Novo Terapeutisk Laboratorium şirketi ile kendi işlerini kurdu. Bu, iki rakibin aynı pazarda olduğu anlamına geliyordu. Her ikisi de aynı hedefleri takip etti, aynı tıp alanlarında araştırmalar yaptı.

Sosyal medyada çok ilgi

1960’ların başlarında Novo, dünyanın insülin ihtiyacının yarısını üretti. Nordisk, 1973 yılında dünyanın ilk büyüme hormonunu piyasaya sürdü – şirketin bugün kurulmuş bir ilaç şirketi olmasının temeli. 1989’da birleştiler. Bugüne kadar, insülin Grubun odak noktasıdır ve diyabet araştırması ana faaliyet alanıdır.

Ama sonra Wegovy piyasaya çıktı. Başlangıçta, yağdan arındırılmış şırınga Amerika Birleşik Devletleri’nde mevcuttu. 2021 yılında, Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından onaylandı – ve hemen sosyal medyada viral oldu. Birçok kilolu insanın hayali gerçek olmuş gibiydi. Herkes Wegovy’yi kendileri enjekte edenler hızla kilo veriyrodu.

Kendi kendine kullanım için iştah bastırıcı

Wegovy’nin aktif bileşeni semaglutid, diyabette kan şekerini düşürmek için birkaç yıl önce onaylanmıştı. Bununla Wegovy’nin iştahı azalttığı ve yedikten sonra tokluk hissini arttırdığı söylenir. Hazır enjeksiyon kalemleri ile haftalık olarak enjekte edilmekte. Bunu yapmayı bırakırsanız, diyetinizi buna göre ayarlamadığınız sürece tekrar kilo alırsınız, bu nedenle kullanmaya başlayanların geri bırakması çok zor.

Bir yandan, hedef gruplar vücut kitle indeksi (VKİ) 30 veya daha fazla olan kişiler ve aynı zamanda diyabet, yüksek tansiyon veya kardiyovasküler hastalıktan muzdarip olmaları durumunda VKİ’si 27 veya daha fazla olan kişiler hedef kitle konumunda. Yan etkiler arasında gastrointestinal rahatsızlığın yanı sıra baş dönmesi, baş ağrısı veya düşük tansiyon bulunuyor. Buna rağmen kullanımı her geçen gün artıyor.

Alman Endokrinoloji Derneği (DGE) e.V., Kasım 2022’de eylem şeklini doğrulamıştı: “Madde (…) kilo vermenize de yardımcı olabilir.” Semaglutide ayrıca diyabeti olmayan kişilerde yaklaşık yüzde 15’lik bir kilo azalmasına yol açar. “Şeker hastaları için onaylanan reçeteli enjeksiyonlar, diğer şeylerin yanı sıra iştahı engelleyen vücudun kendi hormonu GLP-1’e benzer bir etkiye sahiptir.”

Uzun vadeli etkisi bilinmiyor

Yaygın kullanımına karşılık eleştiri de var. DGE’nin Uygulamalı Endokrinoloji Bölümü sözcüsü Harald Schneider‘e göre, bu tehlikeli bir eğilim: “Endikasyonsuz kontrolsüz kullanım, bulantı ve kusma gibi riskler ve yan etkilerle ilişkilidir.” Pankreas ve safra kesesi hastalıkları da takip edebilir. “Hayvan denemeleri ayrıca belirli tiroid kanseri türleri için potansiyel olarak artmış bir risk buldu.” Buna ek olarak, Schneider’e göre uzun vadeli etkiler hakkında hiçbir şey bilinmiyor.

Tüm yan etkilere rağmen yüksek talep var. Danimarka ve ABD’deki ilk partiler kısa bir süre sonra tükendi. Novo Nordisk talebi karşılamayacak hale geldi. 2023 yazında yapılan bir klinik çalışma, başarıyı artırdı. Ayrıca, Wegovy kilo kaybı enjeksiyonunun, aşırı kilolu insanlarda kalp krizi ve felç gibi kardiyovasküler hastalık riskini yüzde 20’ye kadar azaltabileceği sonucuna varıyor. Bu, 17 yaş ve 45 üstü 600 denek üzerinde yapılan araştırmanın sonucuydu.

Danimarka için ekonomik destek

Sadece çalışmanın sonucu, Ağustos ayının başında hisse fiyatını yüzde 15 oranında artırdı. Tesla CEO’su Elon Musk veya Kim Kardashian gibi ünlülerin yağ enjeksiyonu konusunda hevesli olmaları, ilaca yönelik aceleyi yoğunlaştırdı. 2020’den bu yana, Danimarkalı şirketin hisse fiyatı üç katına çıktı.

Bu arada, Novo Nordisk’in piyasa değeri, Danimarka’nın tamamının 2022’de ekonomik çıktıda ürettiği toplamı (398 milyar dolar) aşıyor. İlaç üreticisi, Danimarka’nın bir bütün olarak yıl için büyüme tahminini yükselttiği devlet için o kadar yüksek vergi gelirleri elde ediyor: Danimarka ekonomisinin bu yıl yüzde 1,7 oranında büyümesi bekleniyor. Wegovy olmasaydı, Ekonomi Bakanlığı’na göre yüzde 0,3 oranında küçülecekti.

Novo Nordisk, diyabet ürünleri ve kilo verme ilaçları pazarında en çok satan üreticidir. Uzmanların tahminlerine göre, küresel pazar 130 ila 140 milyar dolarlık bir ciroya ulaşma potansiyeline sahip. ABD şirketi Eli Lilly, Danimarkalıların bu işteki en büyük rakibi. Eli Lilly ayrıca obezite tedavisi için diyabet ilacı Mounjaro’nun onayı için başvurdu.

Diğer ülkelerde planlanan satışlar

Şırınganın diğer ülkelere satışı planlanmaktadır – ancak üretim kapasitelerinin uzun süre yüksek talep için yeterli olmayacağı zaten açık.

Reçeteli ilaç pahalıdır. ABD’de, Wegovy dört hafta boyunca en yüksek doz için 1.350 dolarlık bir liste fiyatına sahipken, Almanya’da fiyat 302 avro civarında. Yasal sağlık sigortası şirketleri, kilo kaybı için herhangi bir ilacı geri ödemedikleri için masrafları karşılamamakta. Özel Sağlık Sigortaları Derneği ise doktorun ilacı endikasyona göre reçete etmesi halinde masrafların üstlenilmesinin mümkün olduğunu belirtmişti.

Sanayileşmiş ülkelerde obezite artıyor

Aşırı kilo ve obezite, özellikle sanayileşmiş ülkelerde, son yıllarda keskin bir şekilde arttı. Bu, kalp krizi, diyabet ve hatta belirli kanser türleri gibi ciddi hastalıkların riskini artırıyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, Avrupa’daki yetişkinlerin yarısından fazlası aşırı kilolu.

Eleştirmenler, Wegovy’nin satış başarısıyla, kitlelerin kilo kaybının şeker hastaları pahasına olabileceğinden korkuyorlar. Bu nedenle doktorlara, kilo verme ürününü sadece ciddi şekilde sağlık sorunu yaşayan hastalara reçete etmeleri talimatı verilir.