Türkiye’de kripto para piyasasını düzenlemek amacıyla yapılan ilk resmi düzenleme, Sermaye Piyasası Kurumu (SPK) tarafından yayımlandı. Resmî Gazete’de yayımlanan yeni düzenleme ile birlikte, Kripto hizmet sağlayıcılarının kuruluş ve faaliyet usullerinden sermaye yeterliliğine, iç denetim ve risk yönetimi kriterlerine kadar birçok yeni kural getirildi. Ayrıca, yatırımcıları korumak adına kaldıraçlı işlemler, türev ürünler ve kredi alımı yasaklanarak piyasanın daha güvenli ve şeffaf hale getirilmesi hedefleniyor. Bitcoin, yükselişe geçtiğinde SMS onay kodu bile göndermeyen Türkiye’de ki kimi Kripto borsaların yapılan bu düzenlemeye ne kadar uyacakları şimdiden merak konusu oldu.

Kripto şirketlerine yeni lisans ve sermaye yeterliliği şartı

Yeni düzenlemeye göre, Türkiye’de faaliyet göstermek isteyen Kripto hizmet sağlayıcılarının SPK’dan lisans alması gerekecek. Lisans almak için belirli sermaye yeterliliği şartlarının sağlanması zorunlu hale getirildi. Ayrıca, şirketlerin iç denetim mekanizmalarını güçlendirmesi ve risk yönetimi süreçlerini düzenli olarak raporlaması şart koşuldu. Bu adımların, yatırımcıların korunması ve piyasadaki güven ortamının sağlanması için önemli olduğu vurgulandı. Bu düzenlemeler küçük büyük yatırımcılar için oldukça faydalı. Her önüne gelen yerli veya yabancı sermayeli şirketler ‘Kripto Borsa’ hizmeti veremeyecek. Uzun yıllar önce yapılması gereken düzenlemeler 2025 yılında yapıldı. Bugüne kadar devlet denetiminde olmayan bu denetimsizliği kendi lehine çeviren birçok merdiven altı ‘Kripto Para Borsası’ binlerce insanı acımasızca mağdur etti. 1000 dolara aldıkları borsa web şablonu ve bir domain ile bunu yapmayı başaran kimi borsalar sırra kadem basmayı maalesef başardılar. Yıkılan yuvalar, buhar olan birikmişler ve intiharlar çok yaşandı bu ülkede. Kripto varlığı bir yatırım aracı olarak görmeyen ve adeta şans oyunu mantığı ile sektöre ilgi duyan ‘Kaybedenler’in ‘Kripto Varlık’ okuryazarlıklarının olmaması bu merdiven altı borsaların işine çok yaradı. Sosyal medya özellikle eski adı ile ‘Twitter’ üzerinden robot fenomenler icat eden bu borsalar binlerce insanı mağdur etmeyi başardılar. Bu düzenlemeler ile bu sorunların artık yaşanmamasını diliyoruz.

Kripto paraların kaldıraçlı işlemleri Yasaklandı

Aslında 2017 yılında Forex işlemlerine getirilen limit zorunluluğu ile Forex sektörü daralmıştı. Forex sektöründe işlem yapamayan bir çok yatırımcı veya grafik okuduğunu iddia eden kimi insanlar Kripto sektöre akın ettiler. Aralık 2017’de Bitcoin’in ilk defa 20.000 doları test etmesi ile piyasalara kitlelerin yoğun ilgisi olmuştu. Bu ilgiyi yatırımcıların mağduriyetine çevirmeyi bilenler binlerce insanı zarara uğratmayı başarmışlardı.

Yapılan yeni düzenleme kapsamında, yüksek risk taşıyan ve spekülatif hareketlere yol açabilen kaldıraçlı işlemler yasaklan yasaklanmasına ama özellikle Dubai ve Kolombiya merkezli Call Center’lar üzerinden ve Türkçe konuşanlar ile insanlar mağdur edilmeye devam ediliyor. Meta’ya ait sosyal platformlarda hala reklamları var ve maalesef engellenemiyor.

Bu karar, yatırımcıların büyük kayıplar yaşamasının önüne geçmek için alındı. Aynı zamanda, türev ürünlerin ve kredi ile Kripto varlık alımının da yasaklandığı duyuruldu. Bu adımın piyasada aşırı dalgalanmaların önüne geçer mi? Bireysel yatırımcıları koruyup koruyamayacağını bekleyip göreceğiz deyip klasik bir cümle kurmak oldukça kolay ama işin en can alıcı ve nihai sonuç getirecek en can alıcı noktası devlet mekanizmalarının ‘Denetim’ mekanizmasının işleyişine bağlıdır diyebiliriz.

Platformlar için listeleme komitesi zorunluluğu

Bundan sonra Türkiye’de faaliyet gösteren Kripto borsalarının listeleyecekleri kripto varlıklarını belirlemek için en az üç üyeden oluşan bir komite kurmaları gerekecek. Komite, listelenecek varlıkları belirlerken şeffaf ve güvenilir kriterlere dayanarak karar verecek. Böylece, dolandırıcılık riski taşıyan veya spekülatif amaçlarla piyasaya sürülen varlıkların engellenmesi amaçlanıyor. Buraya kadar herşey oldukça güzel.

Ama bu komite üyelerinin bağımsız kişilerden oluşması gerekiyor. ‘Kripto Borsaları’nın belirleyecekleri kişilerden oluşmaması lazım. Kripto Borsa şirketleri ile ilintili olmaları durumunda bahse konu düzenlemenin bir işe yarayamayacağını da söylemek zorundayım. Bu neye benziyor biliyor musunuz? Alışveriş yapan müşterilerin ‘Araba’ kazanmaları için çekiliş yapan herhangi bir AVM ya da marka neden şartlarından biri de marka veya AVM çalışanı, çalışanın yakını kurayı çekecek olan şirket ile ilintili olmaması şartı sizce neden aranıyor? Hile olmaması için bu şartlar her zaman var. Aynı durum burada da olmalı. Bağımsız denetçilerden oluşacak bir komisyon. Hatta konularında uzman olan bu komisyon üyelerinin birbirlerini tanımamaları da ve birbirlerine erişim yapacak iletişim bilgisine de sahip olmamaları gerekmektedir.

Üniversite sınavlarında sınav sorularını hazırlayan komisyon üyelerinin prosedürü burada da olmalı diye düşünüyorum. White Paper’larına baktığımızda ne anlattığını ve ne vaat ettiğini bilmediğimiz binlerce Altcoin en popüler borsalarda bir gecede karşımıza çıkıp kazanç vaat ediyor. Hatta hosting tabanlı Altcoinlerden bahsetmiyorum bile. Evet yanlış duymadınız. Blockchain ürünü olması gereken tüm Altcoinlerin kimisi hosting tabanlı.

Web sitelerinde sadece cüzdan kısmı Blockchain erişimine sahip. O da bu sahtekarlığı yapanların kişisel cüzdanlarından başka bir şey değil. Sitenin yönetim panelinde e-ticaret sitesinde ki bir ürünün fiyatını değiştirir gibi bahse konu Altcoin (!) kurucuları el ile birim fiyat değiştirip özellikle donanımlı olmayan eş dost tavsiyesi ile yol alan yatırımcıları dolandırmayı başarıyorlar.

İşte bu ve benzer ‘Double Speading’ (çift haracama) özelliğine bile sahip sahte coinler borsaların tahtalarında yer bulabiliyorlar. Altcoin dolandırıcıları borsalara yüksek meblağda paralar vererek tahtada yer bulmaları büyük bir sıkıntı. Dolandırıcılar için yüksek meblağlar hiç sorun değil. 2 günde o parayı rahatlıkla kazanabiliyorlar.

Kaldı ki ‘Double Speading’ (çift haracama) sorunu Sastoshi Nakamoto’nun Cyberpunk denilen kriptoloji uzmanlarının da olduğu platformda ispat etmeye çalıştığı ve Blockchain’in güvenirliğini ispatlayan tek yöntem olduğu halde burada da sahtekârlık yapanlar var.

Kriptoloji bilimine oldukça fazlasıyla hâkim olan Cyberpunk üyeleri, Nakamoto’ya bu sorunu sormuşlardı. Nakamoto’da dile getirilen sorunu teknik olarak ispatladıktan sonra 3 Ocak 2009’da Bitcoin’i tedavüle sokmuştu. Enter tuşuna basıp zincirin ilk halkası olan ‘GENESIS’i aktif etmişti. Daha öncesinden de 2008 yılında da makalesini yazmıştı. Göstere göstere tartışmaya açık bir şekilde Blockchain’i aktif etmeyi başarmıştı.

Kripto transferlerinde güvenlik önlemleri artırıldı

Kripto para transferlerinde güvenliği artırmak adına yeni düzenlemeler getirildi. Özellikle, 1 milyon lirayı aşan transferlerde ek onay mekanizması devreye alınacak. Ayrıca, kullanıcıların Kripto transferlerini gerçekleştirmesi için çift faktörlü doğrulama şartı getirildi. Bu adımların, dolandırıcılık ve yasa dışı işlemleri engellemek amacıyla atıldığı ifade edildi.

Kripto reklamları SPK denetimine tabi olacak

Yeni düzenleme ile birlikte, kripto para ve kripto hizmet sağlayıcılarına yönelik yapılan reklamlar da artık SPK denetimine tabi tutulacak. Reklam içeriklerinin yatırımcıları yanıltıcı unsurlar içermemesi ve şeffaf bilgilendirme yapması zorunlu hale getirildi. Böylece, yatırımcıların spekülatif veya aldatıcı reklamlara maruz kalmasının önüne geçilmesi planlanıyor. Bu oldukça faydalı bir düzenleme olacak. Bekleyip göreceğiz.

Bir önce ki yazımda Resmi Gazete’de yayınlanan yönetmeliği ilgili maddelerini paylaşmıştım. Konu ile alakalı olduğu için tekrar paylaşıyorum:

1-) KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARIN KURULUŞ VE FAALİYET ESASLARI HAKKINDA TEBLİĞ (III-35/B.1)

2-) KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARIN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI İLE SERMAYE YETERLİLİĞİ HAKKINDA TEBLİĞ (III-35/B.2)

3-) BİLGİ SİSTEMLERİ BAĞIMSIZ DENETİM TEBLİĞİ (III-62.2)’NDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ (III-62.2.b)

4-) BİLGİ SİSTEMLERİ YÖNETİMİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR TEBLİĞİ(VII-128.10)

Sevgiyle kalın..

Adnan Ateş

Piyasaların ana konsantrasyonu her ne kadar tarife savaşlarında olsa da, dün gözler FED’in faiz politikasına ışık tutan kritik öneme haiz TÜFE enflasyonu çevrildi. Şubat ayında TÜFE piyasa beklentilerinin bir çıt da olsa altında kaldı. Detaylara bakarsak, yıllık bazda manşet TÜFE artışı %2,9 olan beklentiye karşı %2,8 olarak gerçekleşirken, çekirdek gösterge de benzer bir şekilde %3,2 olan beklentiye karşılık %3,1 olarak gerçekleşti. Alt kalemlerde enflasyon üzerinde artırıcı yönde en büyük etkinin tıpkı Türkiye’de olduğu üzere barınma harcama grubundan geldiğini görüyoruz! Her yerde arz sorunu var!

ABD’de açıklanan Şubat ayı TÜFE enflasyonunun tahminlerin altında kalması ile son günlerde tarife savaşları kaynaklı başlayan ve ürkütücü ekonomik terimler ile birleşen (resesyon, stagflasyon) beklenti seti, risk iştahını azaltmış, hisse senetleri ve kripto varlıklar ağır satışlara sahne olmuştu. Bu süreçte altın ve gümüş sakin ve göreceli olarak yatay bir seyir izlerken, dolar ise ezber bozarcasına değer kaybetmişti. Dolar konusu biraz açmak hatta hatırlamak gerekirse, Trump’ın izlediği politikaların temelinde ABD’nin bütçe açıklarını içeride DOGE, cari açığını ise dışarıda tarife kartı ile kapatmanın yattığını unutmamak gerekiyor. Özetle, Trump politikalarının doları zayıflatmak üzerine kurgulandığını söylememiz pek de yanlış olmayacaktır. Bu bağlamda Kıta Avrupası’nın savunma ve altyapı harcamalarını artırma vaadiyle birlikte Ukrayna savaşında ateşkese yönelik ilerlemenin de kaydedileceği beklentisi ile ortak para birimi EUR 1,09’lu seviyelere yükselerek kısa vadede adeta kükrediğine hep birlikte şahit olduk!

Hafta başı oldukça sert satışlara sahne olan hisse senetleri ve daha büyük resimde küresel mali piyasalar, dün ABD TÜFE enflasyonunun da desteği ile adeta soluklandı. Öte yandan, Rusya-Ukrayna savaşında ateşkes ihtimâlinin de artması, piyasaları destelemeye başladığını görüyoruz. Dün de bültenimizde dile getirdiğimiz üzere, Ukrayna, ABD’nin önerdiği otuz günlük ateşkes antlaşmasını kabul ederken, ABD heyetinin Rusya’ya yapacağı ziyaret ardından Rusya’nın da koşullarının anlaşılması ile sürecin olumlu olarak ilerleyeceğini düşünüyoruz. Kremlin cephesinden gelen açıklamada, Ukrayna’da otuz günlük bir ateşkes önerisine ilişkin Washington’dan gelen ayrıntıları inceleyeceklerini, ardından da yanıt vereceklerini okuyoruz. Bu arada, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, anlaşmanın birkaç gün içinde sağlanmasını umduğunu söyledi.

Zor günler geçiren teknoloji hisseleri, ABD ve Asya’da toparlanmaya öncülük etmeye çalışırken, Trump’ın gümrük tarifeleri konusundaki tutarsız tutumu piyasa duyarlılığını ister istemez baskılıyor. Bu bağlamda, son günlerde ağır satışlara sahne olan teknoloji hisselerinin işlem gördüğü Nasdaq endeksi ateşkes umutları ve ABD enflasyon verisinin yardımı ile geceyi %1,2 yükselişle tamamlasa da, yeni gün başlangıcında pasifiği diğer ucunda karmaşık bir seyrin hâkim olduğunu görüyoruz. Teknoloji hisselerinin öncülüğünde gösterge endeks Tokyo borsası her ne kadar %0,5 yükselse de, Şangay ve Hong Kong tarafında satıcılı seyrin korunmaya devam ettiğini, ABD borsalarının vadeli işlemlerinde yeniden kırmızı rengin hâkim olduğunu görüyoruz. Mesela Nasdaq vadeli %0,7 aşağıda işlem görüyor!

Kafaların net olmaması ve bu belirsizlik ortamında bir numaralı yatırım aracı olarak gördüğümüz altının bu sabah tüm zamanların rekor seviyesinden sadece 10 dolar uzakta olduğunun altını kalınca çizelim. Altının ons fiyatının yeniden 2,950 dolar seviyesine dayandığı günde, gümüşün de 33 dolar seviyesinin üzerine yerleşme çabalarını dikkatle takip ediyoruz. Ukrayna ve Rusya arasındaki barış görüşmelerindeki ilerlemenın yanı sıra ABD’de petrol stoklarının da beklenenden az artması ile Brent cinsi ham petrolün varil fiyatı yeniden 71 dolar seviyesine toparladığını not edelim. Değer saklama araçları arasında altın sonrası en çok inandığımız enstrüman olan Bitcoin ise yeniden 84bin dolar seviyelerine toparlanarak kayıplarını telafi etmeye çalıştığını görüyoruz.

Hazır altından söz etmişken, Türk insanın bir numaralı yatırım aracı olan altının rekor kırması ile talebin de Kapalıçarşı’da yeniden artacağını düşünüyoruz. Bu sabah gram altın 3,465 TL ile rekor seviyeye yükselirken, altın talep etmenin aynı zamanda dolar talebi doğurduğunun da göz ardı etmemek gerekiyor! Bu bağlamda, Kapalıçarşı’da döviz kurlarının yeniden hareketlenmesi bizler pek de şaşırtmayacaktır. USDTRY bu sabah 36,60 seviyesine yakın işlem görürken, Türk hisse senetlerine yönelik talebin de artmaya başladığını görüyoruz! Piyasa kulislerinden edindiğimiz izlenim, Türk hisse senetlerinde yönelik yabancı ilgisinin arttığı yönünde. Bu bağlamda, BIST100 ana endeksi dün günü %1,4 artışla son yedi ayın zirvesinden tamamlarken, lokomotif bankacılık endeksi ise %3’e yakın yükselişle 16,520 puandan kapanmak suretiyle dikkat çekti. Bültenimizi yakından takip eden okurlarımız, 14,100 seviyesinin üzerinde teknik bir bakış açısı ile yükseliş isteğinin artacağını, temel olarak da faiz indirim ‘hikâyesinin’ bankacılık sektörüne yarayacağını hatırlayacaklardır.

Hisse senetlerinde ağırlık artırılabileceğini düşünüyoruz. Büyük resimde, USDTRY kurunda bebek adımları ile yükselişin sürmesini, TL’nin reel mânâda değerlenme oranının ise her geçen gün azalmaya devam edeceğini düşünüyoruz. Ons altında ise yönün yukarıya görünmesi nedeniyle, gram altında tek bir istikâmetin olduğunu, anlamlı her düşüşte ise bitcoin biriktirmenin akıllıca bir yatırım davranışı olacağını düşünüyoruz.

Emre Değirmencioğlu