ABD’nin Çin’e uyguladığı yaptırımların ters etkisi olarak, bazı ABD merkezli firmalar da ciddi şekilde etkilenmektedir. Bu etkiler genellikle ihracat kaybı, pazar payı düşüşü, tedarik zinciri aksaklıkları ve küresel rekabet gücünde azalma şeklinde ortaya çıkar.

ABD Yaptırımlarının ABD’li Firmalara Etkileri

1. Çin Pazarından Dışlanma

ABD yaptırımları sonucu Çin, Amerikalı firmaları kendi iç pazarından çıkarıyor veya yerli alternatifleri teşvik ediyor.

Etkileri:

• Satış ve gelir kaybı

• Çin’de üretim tesislerini kaybetme

• Markaya yönelik itibar zedelenmesi

2. Çip ve Teknoloji Sektöründe Gelir Kaybı

Çin, bu sektörlerde ABD’nin en büyük müşterilerinden biridir. Yaptırımlar, ihracat gelirlerini doğrudan azaltır.

Etkileri:

• Lisans gelirlerinin kesilmesi

• Tedarik zincirinde duraklamalar

• Hisse senedi değerlerinde dalgalanma

3. Global Rekabette Geri Düşme

ABD firmaları Çin’in hızla büyüyen yapay zekâ, yarı iletken ve 5G altyapısında söz sahibi olma şansını kaybediyor.

Etkileri:

• Çinli rakiplere kaptırılan pazarlar

• Uzun vadeli büyüme fırsatlarının kaçırılması

En Fazla Etkilenen ABD’li Firmalar

Firma Adı	Sektör	Etkilenme Nedeni	Etki Seviyesi
Qualcomm	Yarı iletken	Çin’e çip satışı yasağı (Huawei yasağı sonrası)
Intel	İşlemci / Donanım	Çin’e ileri çip ihracatının yasaklanması
Nvidia	Grafik kartları / AI	AI çiplerinin Çin’e satışına sınırlama
Apple	Tüketici elektroniği	Çin’in yerli markaları öne çıkarma politikası
Tesla	Otomotiv / EV	Çin’de politik baskı ve yerli üreticilerin desteklenmesi
Micron	Hafıza çipi	Çin’in ürünlerine yaptırım uygulaması (karşı hamle)
Google / Alphabet	Yazılım / Android	Huawei’ye Android lisansının iptali sonrası gelir kaybı

ABD’nin Çin’e yönelik yaptırımları, kısa vadede stratejik üstünlük sağlasa da, uzun vadede Amerikan şirketlerinin pazar kayıpları yaşamasına neden oluyor. Çin’in yerli üretimi teşvik etmesiyle birlikte:

• ABD firmalarının ihracat gelirleri düşüyor

• Çin’e olan bağımlılıkları azalıyor ama rekabet şiddetleniyor

• Küresel tedarik zincirleri yeniden şekilleniyor

ABD yaptırımları, Çinli firmalar üzerinde çok boyutlu etkiler yaratmaktadır. Bu etkiler hem doğrudan ekonomik kayıplara yol açmakta hem de teknoloji transferi, tedarik zinciri güvenliği ve küresel rekabetçilik açısından Çin’in stratejik planlarını sekteye uğratmaktadır.

ABD Yaptırımlarının Çinli Firmalara Etkisi

1. Teknolojiye Erişim Kısıtlaması

ABD, Çin’in teknoloji devlerinin ileri düzey çipler, yazılımlar ve donanımlara erişimini engellemekte. Özellikle şu alanlarda büyük darbe vuruluyor:

• Yarı iletkenler (çip teknolojisi)

• Yapay zeka ve kuantum bilişim sistemleri

• 5G teknolojisi ve ileri seviye telekomünikasyon altyapıları

Etkisi:

• Ar-Ge gecikmeleri

• Global ürün rekabetçiliğinde gerileme

• Alternatif tedarikçiler bulmak zorunda kalma

2. Tedarik Zinciri Kesintileri

ABD, Çinli firmaların kritik Amerikan tedarikçilerle çalışmasını yasaklayarak üretim zincirinde ciddi aksamalara neden oluyor.

Etkisi:

• Maliyet artışı

• Üretim kapasitesinde düşüş

• Ürün teslimatlarındaki gecikmeler

3. Uluslararası İmaj ve Güven Kaybı

ABD’nin yaptırımları, Çinli firmaları küresel ortaklıklar açısından “riskli partner” konumuna getiriyor.

Etkisi:

• Avrupalı veya Asyalı yatırımcıların ve ortakların çekilmesi

• Listelenme ve halka arz planlarının sekteye uğraması

4. Finansal Kısıtlamalar

ABD, Çinli firmaların Amerikan finans piyasalarına erişimini ve dolar bazlı işlemlerini zorlaştırıyor.

Etkisi:

• Çinli firmaların uluslararası fonlama ve borçlanma maliyetleri artıyor

• Çin’in dış yatırımlarındaki hız kesiliyor

ABD Yaptırımlarından En Fazla Etkilenen Çinli Firmalar

Firma Adı	Sektör	Yaptırım Nedeni	Etki Düzeyi
Huawei	Telekom / 5G	ABD teknolojisine erişim kısıtlaması
SMIC	Yarı iletken üretimi	Çip üretim teknolojilerine erişim
DJI	Drone üretimi	Ulusal güvenlik ve gözetleme endişesi
ZTE	Telekom	ABD yasağını ihlal gerekçesiyle
Bytedance	Sosyal medya (TikTok)	Veri güvenliği ve ulusal güvenlik
Hikvision	Gözetim sistemleri	İnsan hakları ihlali iddiaları
SenseTime	Yapay zeka ve yüz tanıma	Xinjiang politikaları nedeniyle

ABD yaptırımları, Çin’in “teknolojide bağımsızlık” hedefini ciddi biçimde zorlaştırıyor. Özellikle Huawei, SMIC, ZTE gibi stratejik firmalar ağır baskı altında. Çin ise bu baskıyı aşmak için:

• Yerli yarı iletken üretimini artırma,

• ABD dışı ticaret ortaklarına yönelme (ör. Rusya, Güneydoğu Asya, Afrika),

• Yuan bazlı ticaret sistemlerini yaygınlaştırma stratejileri izliyor.

​ABD tahvil piyasasında son dönemde önemli gelişmeler yaşanıyor. Özellikle 10 yıllık tahvil faizleri, %3,9150 seviyesine gerileyerek Ekim 2024’ten bu yana en düşük seviyeyi gördü ​

Bu düşüş, küresel piyasalarda artan risk algısı ve güvenli liman arayışının bir sonucu olarak değerlendiriliyor. ABD Başkanı Donald Trump’ın Çin’e yönelik tarifeleri ve karşılıklı misillemeler, ekonomik belirsizlikleri artırarak tahvillere olan talebi yükseltti.

Uzmanlar, tahvil faizlerindeki bu düşüşün kamu borçlanma maliyetlerini azaltabileceğini ve doların değer kaybıyla dış ticaret açığını daraltabileceğini belirtiyor.

Ayrıca, ABD tahvil piyasasını takip etmek isteyen yatırımcılar için çeşitli ETF’ler mevcut:​

Bu gelişmeler, yatırımcıların portföylerini yeniden değerlendirmelerine neden olabilir. Tahvil piyasasındaki hareketlilik, ekonomik göstergeler ve jeopolitik gelişmelerle yakından ilişkilidir.

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER NASIL ETKİLENİR?

ABD tahvil piyasasındaki gelişmeler, özellikle faiz oranlarının düşmesi veya yükselmesi, gelişmekte olan ülkeleri doğrudan etkiler. 2025 başı itibariyle ABD tahvil faizlerinin düşme eğilimine girmesi, gelişmekte olan ülkeler açısından karmaşık ama çoğunlukla olumlu sonuçlar doğurabilir. İşte ana başlıklarla etkileri:

1. Sermaye Akımları Artabilir

• ABD tahvil faizleri düştüğünde, yatırımcılar daha yüksek getiri arayışıyla gelişmekte olan ülkelere yönelir.

• Türkiye gibi ülkelerde borsalar canlanabilir, yerel para değer kazanabilir.

• Portföy yatırımlarında artış görülür (tahvil, hisse senedi alımları).

2. Döviz Baskısı Azalabilir

• ABD tahvilleri güvenli liman olarak görülür. Faizler yükseldiğinde gelişmekte olan ülkelerden döviz çıkışı olur.

• Faizlerin düşmesi, döviz talebini azaltarak kur baskısını hafifletebilir.

• Bu da ithalat maliyetlerini düşürerek enflasyon üzerinde pozitif etki yaratır.

3. Borçlanma Maliyeti Düşer

• Gelişmekte olan ülkeler genellikle dış borçlanmalarını dolar cinsi tahvillerle yapar.

• ABD faizleri düştükçe, bu ülkelerin borçlanma maliyeti de düşer. Eurobond faizleri gerileyebilir.

• Türkiye’nin 5 yıl vadeli CDS (kredi risk primi) oranları da olumlu etkilenebilir.

4. Kırılgan Ekonomilerde Risk İştahı Artar

• Risk iştahı arttıkça daha kırılgan ülkelere bile yatırım gider.

• Ancak bu durum suni bir iyimserlik yaratabilir ve sermaye çıkışları yeniden başladığında bu ülkeler daha sert etkilenebilir.

5. Ticaret Dengesi Üzerinde Dolaylı Etki

• Doların değer kaybı, gelişmekte olan ülkelerin ihracat rekabetçiliğini azaltabilir.

• Ancak dolar zayıfladıkça emtia fiyatları artabilir → Bu da emtia ihracatçısı gelişmekte olan ülkelere olumlu yansır (örneğin: Brezilya, Endonezya).

Düşen ABD Tahvil Faizlerinin Gelişen Ülkelere Etkisi