EKONOMİ

Özkan Çınar Yazdı: Dağ Fare Mi Doğuracak

Yayınlanma:

10 ay önce

08/09/2024

Yazan:

Enflasyon düzeltmesi ile birlikte yıllardır kâr ettiğini zanneden şirketlerin reel durumları ortaya çıkmaya başladı. Öz sermaye maliyetini dikkate almadan ticaret yapan şirketler yıllardır kâr ettiklerini düşünürken, bir anda bilançolarının zarar dönmesinin şaşkınlığını yaşıyorlar.

Nakit paraya ulaşmanın çok zor ve maliyetli olduğu böyle bir zamanda, bankaların şirket rasyolarını ve mali tabloları yetersiz göreceği ve kredi için teminatları daha da arttırmak isteyeceği aşikâr görünüyor.

Üstelik “bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi sonunda da düzeltme yapılacağı” (560 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği) göz önüne alınırsa finansal ve operasyonel tedbirlerini almadan sermaye artışını tavsiye eden ve bunu vergi planlaması olarak sunanlar da aynı şaşkınlıkla yüzleşeceklerdir.

Görüldüğü veya görüleceği üzere enflasyon düzeltmesinin ortaya çıkardığı en önemli sonuç; öz sermaye erimesi olmaktadır. Buna rağmen vergisel sonuç çıkmamasının garip bir sevinç yaratması da ülkenin finansal okuryazarlığının durumu hakkında ipuçları vermektedir.

Yine, kâr dağıtımlarına ciddi etkisi olabilecek görünen enflasyon düzeltmesinin, şirket genel kurullarında, kâr dağıtım maddesinin görülmesi esnasında ciddi sorunlar yaşatabilmesi olası gözükmektedir.

Geçici vergi beyanının vergi idaresine verilmeye başlanması ve tahakkukun gerçekleşmesi ile birlikte işletmeler, esas faaliyetinden kârlı olduğu halde, enflasyon düzeltmesi sonucu gelir tablosunun zarar dönmesiyle (vergi matrahı oluşmaması sonucu) vergi ödemez iken, özkaynak yapısı zayıf, varlıklarını yabancı kaynak ve ortaklardan finanse eden şirketler hatta hiçbir ticari faaliyeti olmayan şirketler (fiktif) vergi yüküyle karşı karşıya kalmaya başladılar.

Bilindiği gibi ülkemizde sermaye piyasalarının yeterince gelişmemesi sebebiyle maliye idaresi genel olarak, vergi odaklı bir muhasebe politikası (sistemi) kurup geliştirmiştir. Bu sebeple de enflasyon düzeltmesi (muhasebesi) uygulamasının bütçeye nasıl bir olumlu ve olumsuz etkisi olacağını bekleyip göreceğiz.

İş dünyasının mali tabloların daha gerçekçi bir durumu yansıtması amacıyla enflasyon düzeltmesini desteklemiş olması, devletin de buradan gelir beklenti içine girmesi doğal bir şey iken, sonuçların ortaya çıkmaya başlamasıyla nasıl bir yol izleneceği de ayrıca bir merak konusu olmaktadır.

Keza enflasyon düzeltmesinin,

· Yapılmakta olan yatırımlara vergi yükü getirmesi hasebiyle yatırımları azaltıcı etki meydana getirebileceği,

· İmal veya inşa edilmesi uzun zaman alan (gemi, bina, tersane gibi) işlerde vergisel yükün olması sebebiyle işletmeleri finansal yönden zora sokabileceği,

· Yine, finansal yönü zayıf olan şirketleri, varlıklarını sürdürmek konusunda zora sokabileceği, bunun da işgücü ve istihdamda azalışa yol açabileceği,

· Satışı gerçeklememiş maldan, üretime geçmemiş yatırımlardan (fabrika vb) vergi almanın vergi mevzuatındaki “herkesin ödeme gücüne vergilendirilmesi” temel ilkesine ters düşmesi,

· Aktifleri borçlanmayla finanse edilen ve geçmiş yıl zararları fazla olan firmalarda enflasyon düzeltmesinin trajikomik vergisel sonuçlar çıkarması,

· Borca batık firmaların birçoğunun enflasyon düzeltmesi sonucunda çok yüksek dramatik vergiler ödemek durumunda kalabilmesi,

Gibi, daha sayılabilecek birçok zorlukları ve tereddütlü hususları ortaya çıkarmaktadır.

Muhasebe Tekniği açısından konuya baktığımız da ise:

1- Muhasebe Sistemi Uyg.Gn.Tebliği Sıra No 1 e göre mali tabloların bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olması tam açıklama kavramı olarak ifade edilir. Hatta mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak açıklanması yanında, işletmenin mevcut durumu ile ilgili gerçekleşmesi olasılık dâhilinde olan olaylarla ilgili bu bilgilerin gruplandırılması yapılabilir.

Bu sebepledir ki, gelir tablosunda kur farkı gelir ve gideri, faiz gelir ve gideri ayrı ayrı gösterilir.

Ancak 30.06.2024 tarihinde enflasyon muhasebesi kayıtlarında 648 Enflasyon düzeltmesi karları ile 658 Enflasyon düzeltmesi zararları hesabının ayrı ayrı detaylı olarak görülmemesi, diğer bir ifade ile gelir tablosunda yalnızca bir tanesinin görünmesi muhasebe sisteminin tam açıklama kavramıyla örtüşmemektedir.

Özellikle mali müşavir ve yeminli mali müşavirin “muhasebe kayıtlarının sağlıklı yapılabilmesi için hiç değilse enflasyon düzeltmesi uygulamasının yıllık yapılsın” şeklindeki haklı taleplerini desteklediğimizi, bundan sonraki süreçte bakanlığın meslek camiasının talebi karşısında nasıl bir yol izleyeceğini bekleyip göreceğiz.

Sonuç;

Enflasyon düzeltmesi konusunda her ne kadar hepimiz sınıfta kalmasak da ikmale kaldığımız kesin. İş insanları, enflasyon düzeltmesini geç de olsa idrak etiklerinden, bundan sonraki süreçte muhasebe meslek örgütünün de arkasında daha fazla dururlar diye ümit ediyorum.

Kaldı ki, ticari kar’ın önceki dönem ve yeni dönem öz sermayeleri arasındaki fark olduğunu düşündüğümüzde,

· Enflasyon düzeltmesi mantık olarak her ne kadar ters gibi görünse de sonraki dönemlerde de yapılmaya devam etmesi durumunda kâr – zarar üretmeye zarar ise kâr üretmeye başlayacaktır.

· Gayri faal olan yani hiçbir ticari faaliyeti olmayan şirketlerde faal olunmayan dönemde doğmuş olan dönem kârı veya geçmiş yıl kârları, sonraki enflasyon dönemlerinde eriyecek, bu da özkaynaklarda azalma meydana getireceğinden zarar üretecektir.

· Tam tersi durumda ise dönem zararı veya geçmiş yıl zararı olan şirketlerde ise doğan zararların parasal etkisi sonraki enflasyon dönemlerinde azalacağından kâr ortaya çıkaracaktır.

Özetle; “ikinin karesi eksi iki de olsa artı dörttür. Artı iki de olsa artı dörttür.”

Sevgiyle kalın….

Özkan ÇINAR

Not: “Bu makalelerde yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi veya kişisel tavsiye niteliğinde değildir ve yatırım faaliyetinde bulunmaya davet veya teşvik değildir. Herhangi bir yatırım kararının uygunluğu konusunda bağımsız mali ve uygunsa hukuki tavsiye almalısınız.”

Görüntülenme: 7675

İlgili Etiketler:

SGK: 2023’te 1972 işçi yaşamını yitirdi

RİSKLER YÜKSELİRKEN ŞİRKETLER NE YAPMALI?

Okumaya devam et

EKONOMİ

DİSK: “Türkiye’de Emeklilerin Durumu” araştırması yayımlandı

Yayınlanma:

5 gün önce

13/07/2025

Yazan:

BankaVitrini

DİSK-AR’ın “Türkiye’de Emeklilerin Durumu: Emekli Aylıkları, Emekli Sayıları ve Ayrılan Kaynaklar” başlıklı yeni araştırması yayımladı. Araştırma Türkiye’de emeklilerin durumunu kapsamlı olarak ele almayı amaçlıyor ve Türkiye’de emeklilerin durumu, özellikle emeklilere ayrılan kaynaklar bağlamında detaylı olarak ele alıyor. Bu araştırmada ayrıca Avrupa İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) sosyal koruma harcamaları istatistiklerinden yararlanarak Avrupa ülkelerinde ve Türkiye’de emeklilerin sayısı ve emeklilere ayrılan kaynaklar, Avrupa ülkelerinin ve Türkiye’nin aktif/pasif sigortalı oranı ve Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içinde emekli aylıklarının payı karşılaştırmalı olarak yer alıyor.

DİSK-AR tarafından hazırlanan ve 13 Temmuz 2025’te kamuoyuyla paylaşılan araştırmadan özet bulgular şöyle:

Emeklilerin nüfus içindeki payı artarken pastadaki payı düşüyor.
Türkiye’de emekli aylıkları dibe doğru eşitleniyor!
Türkiye’de ortalama emekli aylığı 2003’te asgari ücretin yüzde 36 üzerinde iken günümüzde asgari ücretin yüzde 22 altına geriledi!
2002’de ortalama emekli aylığının kişi başına GSYH’ye oranı yüzde 46,4 iken 2025’te bu oran yüzde 29’a geriledi.
Emekli aylığı ve hak sahiplerine yapılan ödemelerin GSYH’ye oranı AB-27 ülkelerinde ortalama yüzde 9,8 iken Türkiye’de yüzde 3,7’dir.
2009-2024 arasında Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapılan bütçe transferlerinin Bütçe ve GSYH’ye oranı ciddi biçimde düştü.
2025 yılının ilk yarısında ortalama emekli aylığı 17.252 TL ortalama işçi emekli aylığı ise 17.089 TL’dir! Buna karşın en düşük emekli aylığı 14.469 TL’dir.
Emekliler ve onların hak sahipleri, işçilerden sonra Türkiye’nin en büyük toplumsal grubu durumundadır: 2024 itibarıyla emekli ve hak sahipleri Türkiye nüfusunun yüzde 18,5’ini oluşturuyor.
15,9 milyon emekli ve hak sahibi kişi sayısı ile Türkiye, Avrupa ülkeleri içinde emekli ve hak sahibi sayısının en fazla olduğu üçüncü ülkedir.
“Türkiye’de emekli sayısı çok fazla, aktif/pasif oranı çok düşük” iddiası doğru değildir.
Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kapsamında çalışanlar aktif sigortalılara dahil edildiğinde aktif-pasif oranı 2024 yıl sonu itibarıyla 1,75’tir.
Avrupa ülkelerinde ortalama aktif/pasif oranı ortalama 1,5’tir.
Düşük emekli aylıkları sebebiyle milyonlarca emekli tekrar çalışıyor veya iş arıyor: 2002 yılında yüzde 36,6 olan çalışan veya iş arayan emeklilerin oranı Aralık 2024’te yüzde 65,7’ye yükseldi.

Araştırmaya ulaşmak için görsele tıklayınız:

Görüntülenme: 2550

Okumaya devam et

EKONOMİ

TÜRKİYE’NİN İHRACAT MENZİLİ VE TUTARINI ARTIRMANIN YOLLARI

Yayınlanma:

6 gün önce

13/07/2025

Yazan:

Onur Çelik

🔹 1) Ülke ve Müşteri Portföyü Genişletilmeli

Türkiye, çoğunlukla yakın coğrafyada (Avrupa, Orta Doğu) ihracat yapmaktadır. Menzili uzatmak için:

Afrika, Latin Amerika ve Güneydoğu Asya gibi yeni pazarlara stratejik açılım yapılmalıdır.
“Ticaret müşavirliği” kadroları güçlendirilerek bu ülkelerde aktif istihbarat ve firma eşleştirme yapılmalıdır.
“Yüzde 1 pazar payı hedefi” gibi ülke bazlı mikro hedefler belirlenebilir.

🔹 2) Sektörel ve Ürün Bazlı Uluslararası Pazar Araştırmaları

TÜBİTAK destekli veya Ticaret Bakanlığı koordinasyonlu sektörel pazar araştırmaları ihraç ürünlere özel yapılmalı.
Örnek: Türk mobilya sektörünün Brezilya, Nijerya ve Endonezya’daki algısı nedir?

🔹 3) Kaybedilen Pazarların Nedenleri Araştırılmalı

Daha önce ihracat yapılan ama sonradan terk edilen ülkeler tek tek analiz edilmelidir.

Neden kopuş yaşandı?
Yerli rakip mi çıktı?
Lojistik mi zayıf kaldı?

🔹 4) Aracısız Ticaret Alternatifleri Geliştirilmeli

Yerel distribütörlerle doğrudan temasa geçilmeli.
Sanal fuarlar, sektörel sanal ticaret heyetleri artırılmalı.
Ticaret müşavirlikleri bu geçişte aktif destek mekanizması sunmalı.

🔹 5) İhracat Organizasyonlarında Uzmanlaşma

Firmalarda “coğrafi pazar yöneticiliği” sistemine geçilmeli.

Örneğin; Afrika Masası, ASEAN Masası, Kuzey Amerika Ekibi gibi özel ekipler.
Bu uzmanlar pazarın kültürünü, rekabet koşullarını iyi analiz edebilir.

🔹 6) Ziyaret Sıklığı ve B2B Etkileşimleri Artırılmalı

TİM ve İhracatçı Birlikleri destekli yurtdışı B2B roadshow’ları düzenlenmeli.
Müşteriyle yüz yüze ilişki menzili uzatmada önemli bir faktördür.

🔹 7) Marka Algısı Araştırmaları ve Aksiyon Planları

Ülkelerin algı seviyeleri ölçülmeli: Kalite mi, ucuzluk mu öne çıkıyor?
Bu algıya uygun pazarlama stratejisi geliştirilmeli (Made in Türkiye markası konumlandırması netleşmeli).

🔹 8) Eximbank Kaynaklarına Erişim Kolaylaştırılmalı

Küçük ve orta ölçekli ihracatçılar için teminat ihtiyacı daha kolay karşılanmalı.
Teminat mektubu ve kredi kefalet sistemi sadeleştirilmeli.

🔹 9) Kurumsallaşma Odaklı Devlet Teşvikleri Artmalı

Turquality dışında “Kurumsallaşma Teşviki” veya “Yalın İhracatçı” modeli yaygınlaştırılabilir.

🔹 10) Katma Değerli Ürünlere Ayrıcalıklı Destek

Yazılım, medikal cihazlar, elektrikli araç parçaları gibi sektörlere özel, yüksek oranlı destek uygulanmalı.

🔹 11) Uzak Coğrafyalara Navlun Desteği

Çin’in “Belt & Road” gibi Türkiye’nin de uzak menzil için “Mavi Deniz Koridorları” politikası geliştirmesi gerekir.

🔹 12) E-Ticaret ve E-İhracat Kanalları

Amazon, Etsy, Alibaba gibi platformlarda Türk üreticilerin yer alması sağlanmalı.
Mikro ihracat (300 kg / 15.000 € altı gönderim) destekleri artırılmalı.

🔹 13) Gümrük Birliği’nin Genişletilmesi ve STA Süreçleri

Gümrük Birliği’nin güncellenmesi yalnızca menzil değil, pazara erişim kalitesi için de kritik.
Türkiye’nin AB’nin STA imzaladığı ülkelerle eş zamanlı anlaşmalar yapması sağlanmalı.

🔹 14) Yeni STA’larla Pazara Giriş Kolaylaştırılmalı

Afrika kıtası, Körfez Ülkeleri, Uzak Asya hedef alınmalı.
STA sonrası Türk ürünlerine olan talep artışı doğrudan menzili uzatır.

🔹 15) Milli Taşıyıcı Stratejisi

THY, MNG Kargo gibi firmalarla ihracat taşımacılığı konusunda özel kampanyalar geliştirilmeli.
“İhracat Lojistik Havuzu” gibi modeller kurulabilir.

🔹 16) Dil ve Kültür Engelleri Aşılmalı

İhracatçılara hedef ülke dillerinde eğitim / danışmanlık hizmeti verilmeli.
Bu ülkelerde çalışacak yerel personel istihdamına teşvik verilmeli.

🔹 17) Yeşil İhracat Stratejisi

Avrupa Yeşil Mutabakatı ile uyumlu üretim yapanlara “Yeşil Sertifika” teşviki verilmeli.
Bu firmalara düşük faizli ihracat kredileri sağlanabilir.

Onur ÇELİK-CFO/YMM

Görüntülenme: 5817

Okumaya devam et

BANKA HABERLERİ

Konkordato Kader mi? Finansçı Eksikliğinin Bedeli mi?

Yayınlanma:

1 hafta önce

10/07/2025

Yazan:

Erol Taşdelen

Finansı Yönetemezsen Batarsın: Konkordato Alan Firmalarda Ortak Eksiklik

2025 yılı, Türkiye reel sektörü için konkordato rekorlarının kırıldığı bir yıl olarak kayıtlara geçiyor. İSO 500 listesinde dahi yer alan birçok büyük firmanın konkordato ilan etmesi, artık sorunun yalnızca küçük ve zayıf firmalara özgü olmadığını gösteriyor. Ancak bu firmaları incelediğinizde gözden kaçmayan kritik bir ortak eksiklik dikkat çekiyor:

Çoğu firmanın bünyesinde profesyonel bir finans yönetimi yok. Özellikle banka kökenli ya da kurumsal finans tecrübesi olan profesyonellerin eksikliği çarpıcı.

Nakit Akışını Yönetemeyen Batıyor

Bir şirketin kar etmesi, onun yaşayacağı anlamına gelmez. Gerçek kriz genellikle nakit akışında başlar.
Banka kökenli profesyoneller, kâr/zarar yerine nakit akış tablolarına odaklanır. Oysa konkordato ilan eden birçok şirket:

Nakit planlamasını yapmamış,
Alacak-tahsilat dengesini kuramamış,
Kısa vadeli yükümlülüklerini karşılayamaz hale gelmiştir.

Bu durum, “mali müşavirle yürür” mantığının ne kadar yetersiz kaldığını gözler önüne seriyor.

Kredi Yönetimi Bilinmiyor

Konkordato ilan eden firmaların çoğu, bankalarla olan ilişkilerini stratejik değil, reaktif şekilde yürütüyor. Banka kökenli çalışanların yokluğunda:

Kredi limitleri doğru yapılandırılamıyor,
Yeni kredi olanakları değerlendiremiyor,
Bankaların nasıl karar verdiği bilinmiyor.

Oysa bir bankacının deneyimi, firmanın kredi profilini yükseltmede kilit rol oynar. Bankaların “takip riski” olarak gördüğü firma, aslında önlem alındığında krizden kurtulabilir.

Kriz Erken Uyarı Sinyalleri Göz Ardı Ediliyor

Profesyonel finansçılar, bilanço ve finansal oranlarda alarm zilleri çaldığında bunu okur ve müdahale eder. Ancak konkordato ilan eden firmaların çoğunda bu erken uyarı sistemleri ya hiç yok ya da kimse izlemiyor.

Kur riski, faiz riski, stok-finansman uyumsuzluğu gibi temel konular ya tamamen göz ardı ediliyor ya da “geç kalınarak” müdahale ediliyor.

Ders: Şirketin Kalbinde Finans Olmalı

Konkordato sadece hukuki bir çözüm değildir; aslında gecikmiş bir çöküşün ilanıdır. Finansı yönetemeyen firmaların er ya da geç bu noktaya gelmesi kaçınılmazdır.

Her şirketin – büyüklüğü ne olursa olsun –

Finans kökenli bir yöneticiye,
Banka ilişkilerini yönetecek deneyimli bir uzmana,
Nakit akışına hâkim bir planlamacıya
ihtiyacı vardır.

Son Söz

“İyi muhasebeci” değil, iyi finansçı batışı engeller.
Konkordatoya sürüklenen her şirketin ardında, bir şekilde ihmal edilmiş bir finans bölümü yatar.
Unutmayın:

Finansı yönetemezsen, batarsın.

Erol Taşdelen – Ekonomist | bankavitrini.com

Görüntülenme: 9868

Okumaya devam et