Dijital dönüşümle birlikte iş dünyasında da köklü değişiklikler yaşanıyor. Özellikle şirketlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirirken zaman ve maliyet tasarrufu sağlayan sistemlerden biri olan elektronik defter (e-defter) uygulaması, artık birçok şirket için zorunlu hale geliyor.

Elektronik Defter Nedir?

Elektronik defter, Türk Ticaret Kanunu ve ilgili tebliğler kapsamında şekil şartlarına bağlı kalmaksızın; pay defteri, yönetim kurulu karar defteri, genel kurul toplantı ve müzakere defteri gibi belirli ticari defterlerin elektronik ortamda tutulmasını ifade eder. Bu sistem ETDS (Elektronik Ticari Defter Sistemi) üzerinden yürütülür ve kayıtların güvenli bir şekilde oluşturulmasını, saklanmasını ve gerektiğinde ibraz edilmesini sağlar.

Neden Elektronik Defter?

Faydaları:

• 📌 Zaman ve maliyet tasarrufu: Noter, kâğıt, arşiv gibi giderler ortadan kalkar.

• 📌 Kolay erişim: Defterler internet üzerinden yetkililerce anında görüntülenebilir.

• 📌 Veri güvenliği: Elektronik imza ile değiştirilemez, güvenli kayıtlar oluşturulur.

• 📌 Denetim kolaylığı: Yetkili makamlarca hızlı erişim sağlanır.

Kimler Elektronik Defter Tutmak Zorunda?

📌 01.01.2026 itibarıyla tüm yeni kurulan şirketler elektronik ortamda defter tutmak zorundadır.
📌 01.07.2025 itibarıyla, kuruluşu ve esas sözleşme değişikliği Ticaret Bakanlığı iznine tabi şirketler için bu zorunluluk başlamaktadır.
📌 Örnek şirket türleri: Bankalar, sigorta şirketleri, bağımsız denetim şirketleri, SPK’ya tabi şirketler, finansal kuruluşlar vb.

Uymayan Şirketler İçin Riskler

Elektronik defter yükümlülüğü kapsamındaki şirketler, bu sisteme geçmedikleri takdirde hiç defter tutmamış sayılır. Bu durum;

• Vergi cezası,

• Ticari ihtilaflarda delil yetersizliği,

• Hukuki sorumluluklar
  gibi ciddi sonuçlar doğurabilir.

Kullanım Nasıl Oluyor?

• Giriş etds.ticaret.gov.tr üzerinden e-Devlet, e-imza veya internet bankacılığı ile yapılır.

• Sistemi kullanacak kişiler şirketin yönetim organı tarafından yetkilendirilmelidir.

• Sistem ücretsiz olarak Ticaret Bakanlığı tarafından sunulmaktadır.

Dijitalleşme artık tercihten çok zorunluluk haline gelmiştir. Elektronik defter uygulaması, hem mevzuata uyum sağlamak hem de şirket içi süreçleri daha etkin yönetmek için kaçınılmaz bir adımdır. Özellikle 2025’in ikinci yarısından itibaren bu geçişi planlamayan şirketlerin ciddi yasal ve ticari sonuçlarla karşılaşabileceği unutulmamalıdır.

📌 www.bankavitrini.com olarak şirketlerin dijitalleşme sürecindeki tüm gelişmeleri yakından izliyor ve okurlarımıza anlaşılır şekilde aktarıyoruz.

DETAYLI BİLGİ:  100 SORUDA ELEKTRONİK DEFTER 

Bankacılık sistemlerinin dijitalleşmesi, müşterilere büyük kolaylık sağlarken aynı zamanda siber dolandırıcılık risklerini de beraberinde getirmiştir. Özellikle mobil ve internet bankacılığı üzerinden yapılan işlemlerde yaşanan güvenlik açıkları, sadece bireysel kullanıcıları değil, bankaları da doğrudan sorumlu hale getirebilmektedir.

Peki bankalar, dolandırıcılık olaylarında hangi güvenlik açıklarından sorumlu tutulur? Bu makalede teknik, operasyonel ve hukuki yönleriyle bu sorunun yanıtlarını inceliyoruz.

1. Bankaların Sıkça Düştüğü Güvenlik Açıkları

1.1 Zayıf Kimlik Doğrulama Sistemleri

Birçok dolandırıcılık olayında, müşterinin sadece kullanıcı adı ve şifreyle sisteme erişmesi yeterli olmakta; bu da kötü niyetli kişilere kolay hedef imkânı sunmaktadır.
İki faktörlü kimlik doğrulamanın (2FA) etkili kullanılmaması, şifre ile SMS onayının aynı kanal üzerinden işletilmesi gibi durumlar ciddi güvenlik zafiyetidir.

1.2 Şüpheli İşlem Algılama Sistemlerindeki Eksiklik

Bankacılık sistemlerinde anormal işlem tespiti yapan algoritmaların güncel olmaması veya öğrenmeyen yapay zekâ sistemleri, dolandırıcılık işlemlerinin zamanında fark edilmesini engeller.

1.3 Eksik Müşteri Bilgilendirmesi

İşlem sonrası SMS veya e-posta bildirimlerinin gecikmesi ya da hiç yapılmaması, müşterinin haberi olmadan yapılan işlemlerin geç fark edilmesine neden olur.

1.4 Onay Süreçlerinde Yetersizlik

Bazı bankalarda, yüksek tutarlı transferlerde dahi ikincil bir doğrulama (telefonla arama, görüntülü onay, manuel onay) yapılmadan işlemler gerçekleşebilmektedir. Bu durum, müşterinin bilgisi dışında yapılan işlemlerden bankanın sorumluluğunu artırır.

1.5 Mobil Uygulama Güvenliği

Sahte bankacılık uygulamaları veya zararlı yazılımlarla (malware) yapılan işlemler, bankanın uygulama güvenliğine yeterli yatırım yapmaması halinde sorumluluk doğurur. Banka müşterisinin kullandığı ve Banka sistemien kayıtlı IMEI numarası ( 15 rakamdan oluşan ve tam adı International Mobile Equipment Identity (Uluslararası Mobil Cihaz Kodu) olan uluslararası benzersiz bir kimlik numarasıdır ) telefonunda banka sistemlerine girildiğinden şüpheye yer vermeyecek şekilde güvenlik önlemleri almalı. Gönderdiği mesajalrın müşterinin kullandığı IMEI kayıtlı telefona gittiğini kanıtlayabilmeli…

1.6 Yazılım ve Sistem Güncellemeleri

Güncel olmayan yazılımlar, zayıf şifreleme yöntemleri veya açık bırakılan portlar da bankaların teknik güvenlik açıkları arasında yer alır.

1.7 Personel Kaynaklı Zafiyetler

Şubelerde veya çağrı merkezlerinde çalışan personelin sosyal mühendislik saldırılarına karşı bilinçsiz olması, dolandırıcıların bankanın içinden bilgi sızdırmasına olanak tanıyabilir.

2. Hukuki Açıdan Bankanın Sorumluluğu

Tüketici lehine verilen birçok yargı kararında bankaların şu konularda sorumlu tutulduğu görülmektedir:

• Gerekli güvenlik önlemlerini almadığı,

• Şüpheli işlemleri zamanında fark etmediği,

• İşlemleri doğrulamadan gerçekleştirdiği,

• Müşteriyi yeterli düzeyde bilgilendirmediği.

Özellikle Tüketici Mahkemeleri ve Bilirkişi Heyetleri, bankaların güvenlik süreçlerinin “makul ölçüde güçlü” olması gerektiğini ve müşteri kandırılmışsa bile banka sistemlerinin bunu tespit etmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

3. Bankaların Alması Gereken Önlemler

Bankaların hem hukuki riskleri azaltmak hem de müşteri güvenini artırmak için şu önlemleri alması gereklidir:

• Etkin ve çok katmanlı kimlik doğrulama sistemleri kurmak,

• Şüpheli işlem tespiti için gelişmiş algoritmalar ve yapay zekâ teknolojileri kullanmak,

• Mobil uygulamaları düzenli olarak güvenlik testlerinden geçirmek, (IMEI no teyit dahil )

• Müşterilere anlık ve çoklu bilgilendirme yapmak (SMS, e-posta, uygulama bildirimi),

• Personeli dolandırıcılık senaryolarına karşı düzenli olarak eğitmek.

Sonuç olarak

Dijital bankacılığın yaygınlaşması, dolandırıcılık vakalarının artışına neden olurken; bankaların sadece sistem kurmakla değil, bu sistemleri etkin işletmekle de yükümlü olduğunu göstermektedir. Güvenlik zafiyetleri yalnızca teknik bir hata değil; aynı zamanda hukuki bir sorumluluk alanıdır.

Dolandırıcılık olaylarında müşterinin kusuru olsa dahi, bankanın gerekli tüm önlemleri alıp almadığı incelenmekte ve bu durum mahkemelerce değerlendirilerek karar verilmektedir.

İsrail ile İran arasında çıkabilecek uzun süreli bir savaş, sadece çatışmanın merkezindeki ülkeleri değil, çevre ülkeleri ve küresel sistemi de etkileme potansiyeline sahiptir. Türkiye, jeopolitik konumu, enerji bağımlılığı, ekonomik yapısı ve diplomatik ağı nedeniyle bu savaşın en çok etkilenecek ülkelerinden biri olacaktır.

Bu analiz, savaşın Türkiye’ye olası etkilerini altı temel başlık altında ele almaktadır:

1. 🛢️ Enerji ve Ekonomi Üzerindeki Etkiler

İran’ın enerji üretimi ve Hürmüz Boğazı’nın kontrolü, küresel petrol ve doğal gaz arzı için kritik önemdedir. Savaşın bu hattı etkilemesi durumunda:

• Enerji fiyatlarında sert artış yaşanacaktır. Türkiye’nin petrol ve doğal gazda yüksek dışa bağımlılığı, enerji ithalat faturasını şişirecek, cari açık büyüyecektir.

• Enflasyonist baskı artar. Akaryakıt ve üretim maliyetlerinin yükselmesi, gıda ve temel tüketim ürünlerinde zincirleme fiyat artışına neden olur.

• Sanayi ve ulaşım sektörlerinde maliyet artışıyla birlikte tüketici harcamalarında daralma görülebilir.

2. ⚖️ Jeopolitik Denge ve Dış Politika Baskısı

Türkiye, Batı bloku (NATO-ABD) ile İslam dünyası arasında denge kurmaya çalışan bir dış politika izlemektedir. Savaş derinleşirse:

• Çift yönlü baskı oluşur. ABD, Türkiye’den İsrail lehine daha net bir pozisyon almasını bekleyebilirken; iç kamuoyu ve İslam ülkeleri Filistin-İran eksenine daha yakın bir tavır talep edebilir.

• Denge politikası zorlaşır. Türkiye, arabulucu rolünü korumak isterken tarafsızlığını da kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilir.

3. 🤝 Diplomasi ve Göç Yönetimi

Savaş bölgesine yakın olan Türkiye, bölgedeki göç hareketlerinden doğrudan etkilenebilir.

• Yeni mülteci dalgası riski doğar. İran, Irak ve Suriye’deki çatışma ve insani krizler nedeniyle Türkiye sınırlarına yeni göç baskıları oluşabilir.

• İç politikada göç tartışmaları artar. Halihazırda Suriyeli göçmenler konusunda hassas olan kamuoyunda yeni bir göç dalgası sosyal ve siyasi gerilimlere yol açabilir.

4. 🛡️ Güvenlik ve Askeri Riskler

Savaş, bölgedeki tüm askeri dengeleri etkileyebilir ve Türkiye’nin güvenlik ortamını doğrudan sarsabilir.

• Sınır ötesi gerginlikler: Türkiye’nin Suriye ve Irak’taki operasyon bölgelerinde İran yanlısı milis gruplarla sıcak temas ihtimali artar.

• Terör riski ve iç güvenlik tehditleri: İran destekli yapıların Türkiye içinde veya sınır hattında provokatif eylemlere yönelmesi riski oluşur.

5. 📉 Finansal Piyasalara Etkisi

Savaş ortamı, küresel finansal piyasalarda risk algısını artırır. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler bu dalgalanmalardan doğrudan etkilenir.

• Borsa İstanbul’da dalgalanma görülür. Yabancı yatırımcıların riskten kaçışı, Borsa İstanbul’da satış baskısını artırabilir.

• Döviz kurları ve altın fiyatları artabilir. TL üzerindeki baskı artar; bireyler ve yatırımcılar güvenli liman olarak döviz ve altına yönelir.

6. 🚢 Ticaret ve Sanayiye Etkisi

Türkiye’nin Orta Doğu ve Orta Asya’ya olan ticareti, savaş nedeniyle sekteye uğrayabilir.

• Dış ticaret yollarında sorun: İran ve Irak güzergâhlarında güvenlik riskleri, lojistik maliyetleri artırır.

• İhracatçı üreticiler zarar görür. Özellikle makine, inşaat, tekstil ve otomotiv yan sanayi sektörleri sipariş iptalleri ve pazar kaybı riskiyle karşı karşıya kalır.

Sonuç: Türkiye Çok Boyutlu Riskle Karşı Karşıya

İsrail-İran savaşının uzun sürmesi; ekonomi, dış politika, güvenlik, diplomasi ve toplumsal alanlarda zincirleme etkiler yaratır. Türkiye bu süreci, enerji stratejilerini gözden geçirerek, iç güvenlik politikalarını güçlendirerek ve diplomatik dengesini koruyarak yönetmek zorunda kalacaktır.

www.bankavitrini.com

Yayın Notu: Bu analiz www.bankavitrini.com için hazırlanmıştır.