İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, Banka’nın 100. yılı dolayısı ile finans dergisi Euromoney’e bir röportaj verdi. Aran, “Artık tüm risklerimizi, hedeflerimizi, kısıtlarımızı ve sorunlarımızı çok iyi biliyoruz. Bunların yönetilebilir olduklarına inanıyorum ve önümüzdeki üç yıla ilişkin öngörülerde bulunabiliyoruz.” dedi.

Türk bankalarının son derece yenilikçi olduğunu söyleyen Aran, “En zor zamanları ve en zorlayıcı regülasyonları geride bıraktık. O dönemleri yaşadık ve yönetmesini bildik. Şimdi daha iyi bir aşamada olduğumuzu düşünüyorum.” ifadelerini kullandı.

İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, ekonomiye yönelik önemli değerlendirmelerde bulundu. Aran, enflasyon ile ilgili yaptığı değerlendirmede, “Enflasyonla mücadelede başarılı olmak önemli, yıl sonunda yüzde 42 hedefi tutturulabilir” dedi ve kredi büyümesinin bu yıl tarihi düşük seviyede çıkabileceğini söyledi.

Hakan Aran konuşmasının devamında, “TL’deki sıkışıklığı yabancı para kredi ile aşabiliyoruz. Kurda risk görmediğimiz için, yabancı para kredi verebiliyoruz” dedi.

Bankacılıkta tarihsel olarak kâr anlamında en sıkıntılı dönemin yaşandığına dikkat çeken Aran, “Bankalar sermaye yönetiminde zorluk çekmeyecektir” şeklinde kaydetti.

Aran, turizm ve ihracat ile ilgili yaptığı değerlendirmede ise, “Turizm ve ihracatta daha az kârlı bir dönemi yaşayacağız, rahat değil ama yönetilebilir bir dönem olacak” dedi.

• Küresel mali piyasalar dün günün her iki yarısıda farklı bir eğilim kaydetti. ABD’de açıklanan zayıf istihdam raporu ardından yeşeren faiz indirim beklentilerine paralel haftaya moralli başlayan piyasalar, İsrail’in Refah’a kara harekâtı başlatması ile kazanımlarının bir kısmını geri verdi. Saldırıda Refah Sınır Kapısı’nı ele geçiren İsrail ordusu insani yardımların geçişi ve giriş çıkışları durdurması, jeopolitik risklerin kısmen de olsa hatırlanmasına neden oldu.
• Dışarıda Ortadoğu riski ile tetiklenen satıcı hava, günün ilk yarısında Türk mali piyasalarında da sirayet etti. TCMB’nin kararlı duruşu ile döviz piyasasında dinamikler tamamen lehe dönerken, USDTRY kuru dünkü günü de 32,25 seviyesinde tamamladı. Borsa İstanbul ise jeopolitik risklerin gölgesinde beliren kâr alma ihtiyacının da yardımı ile günün ilk yarısını satıcılı tamamlarken, günün sonlarına doğru rüzgârın yeniden yön değiştirdiğini gördük.
• Özellikle, haftabaşı Türk Lirasına yönelik olumlu bir ton ile kaleme aldığımız “Türk Lirası ‘sahalara’ geri dönüyor” başlıklı yazımızda da belirttiğim üzere, yabancı yatırımcıların Türkiye gelmesinin önünde son sorun olarak görülen Türkiye’nin gri listede olmasına yönelik dün bazı gelişmeler yaşandı. Şöyle ki, Reuters, Kara Paranın Önlenmesine İlişkin Mali Çalışma Grubu (FATF) Türk yetkililerle Türkiye’nin gri listede kalmasına neden olan kara para aklama ve yasa dışı finansmanla ilgili gelişmeleri ele aldığı görüşmelerin önümüzdeki ay yayımlanacak rapor öncesinden geçen hafta yapıldığını yazdı. Hatırlanacağı üzere, Uluslararası mali suçlarla mücadelede ülkelerin performanslarını değerlendiren FATF, kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadelede geride kaldığı için Türkiye’yi 2021 yılında gri liste olarak tabir edilen listeye almıştı. Reuters, görüşmeyi, FATF’nin 28 Haziran’daki genel kurul toplantısında alınacak karara temel oluşturacağını da yazdı.
• FATF haberinin oldukça önemserken ve Türkiye’nin Haziran sonu gri listeden çıkmasını beklerken, dün ayrıca, TCMB’nin swap sınırlamalarını gevşeteceğinin de konuşulması iyimser havayı daha da artırdı. Nedir bu swap kısıtlaması? Özelinde yabanıcını Türk Lirasına erişiminin kısıtlaması anlamına geliyor. Yani, yabancının TL satıp döviz almasının önüne geçilmek isteniyor. Yabancı hâliyle TL bulamayınca, kur üzerinden spekülasyon yapamıyor. BDDK, bu bağlamda, çok seneler önce, Türk Lirası’nda yaşanan hızlı değer kaybının ve oynaklığın önüne geçmek için bankaların yurt dışı yerleşikler ile yaptığı bir bacağı döviz, diğer bacağı TL olan para swaplarının ve swap benzeri işlemlerinin, bankaların yasal özkaynaklarının çok küçük bir yüzdesi ile sınırlamış, hatta, bankaların vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri forward, opsiyon ve benzeri swap dışındaki türev işlemlerin de dâhil edildiğini belirmişti. Bu kısıtlamaların da gevşetilmesi, ‘normalleşme’ anlamında ele alınarak Türk mali piyasalarında var olan iyimser havayı daha da destekledi.
• Hulâsa, jeopolitik riskler nedeniyle tatsız başlaya dünkü gün, swap ve FATF haberleri ile yerine iyimserliğe terk etti. Sabah saatlerinde kırmızılara bürünen Borsa İstanbul günü %0,7 oranında artışa tamamlayarak kapanış rekoru kırdı. TCMB, ılımı havadan nemalanmaya devam ederken, USDTRY  kurunda 32,25 seviyesine ‘baraj’ kurmak suretiyle son sürat rezerv biriktirmeye devam ediyor. Sayıların dili ile konuşursak,analitik bilançoda yayımlanan 6 Mayıs verisine göre, net döviz pozisyonu 3 milyar dolar daha iyileşerek swap ve kamu dövizleri hariç net rezervleri (eksi) 44,8 milyar dolar seviyesine taşıdı. Yerel seçimler öncesi -74,6 milyar dolar olan net rezervlerin son veriye göre -44,8 milyar dolar seviyesine iyileşmesi, TCMB’nin yaklaşık 30 milyar dolar biriktirdiğini bizlere anlatıyor! Bu seviyenin 2024 yılının en olumlu seviyesi olduğunu peşinen not düşelim. TCMB’nin her gün 2-3 milyar dolar daha rezerv biriktirme trendi şayet devam ederse, önümüzdeki ay net rezervlerin artıya döndüğüne şahit olacağız! Burası önemli ve oldukça da iyi! Öte yandan, Hazine’nin dün düzenlediği tahvil ihraçları sorunsuz geçerken, ikincil piyasada tahvil faizleri bir nebze de olsun gevşedi. Yabancı nezdinde Türkiye’nin 5 yıl vadeli risklerin yansıtan CDS risk priminin de 280 baz puan seviyesinin altına gerileyerek son dönemlerin en düşük seviyesinde işlem gördüğünü yeri gelmişken not edelim.
• Dönelim biraz da yurtdışı piyasalara. Hamas’ın ateşkes teklifini onaylamasına karşın İsrail’in bunu kabul etmeyerek Refah’a kara harekâtı başlatması ile artan jeopolitik risklere rağmen altının ons fiyatının 2,320 dolar seviyesinde yatay bir görünüm sergilerken, Brent cinsi petrolün varil fiyatının da 82,80 dolar seviyelerinde ve neredeyse son 2 ayın en düşüğünde olduğunu not edelim. Altında kâr alma isteğinin belirmesi durumunda aşağıda 2,260 dolar seviyesine doğru geri çekilme bizleri pek de şaşırtmayacakır. Gümüşün ise daha diri bir görünüm çizdiğini görüyoruz.
• ABD borsaları dün geceyi yatay tamamlarken, yeni gün başlangıcında pasifiğin diğer ucunda satıcılı bir seyrin hâkim olduğunu görüyoruz. Asya piyasalarının gösterge endeksi Tokyo borsası %1,4 aşağıda işlem görürken, dünyanın en çok işlem gören üçüncü para birimi olan Japon Yen’i bu sabah biraz daha değer kaybederek dolar karşısında 155 seviyesine geldi. ABD istihdam raporu ardından iyimser bir görünüme geçen, artan jeopolitik riskler ile durulan piyasaların yeniden canlaması için, özellikle ABD’nin faiz oranı rotasını belirleme yönünde yeni bir katalizör bekleyeceklerini düşünüyoruz. Bu sabah da küresel hava bu beklentiyi iyice yansıtıyor.

Emre Değirmencioğlu

• Türk mali piyasalarında var olan iyimser görünüm dün de korunmaya devam etti. Uluslararası Kredi Derecelendirme Kuruluşu S&P’den beklenen not artırım nedeniyle hisse senetleri dünkü günü yatay bir seyirle tamamlarken, döviz piyasasında ise dengelerin TL lehine değişmeye devam ettiğini görüyoruz. TCMB’nin artık sahanın diğer tarafına geçerek döviz piyasasında alıcı olmasının da yardımı ile kurun aşağı yönlü bakılanırken, dengelerin olumlu anlamda meyletmesine paralel TCMB’nin swap ve kamu dövizleri hariç net döviz pozisyonu son 7 iş gününde yaklaşık 15 milyar dolar iyileşerek eksi 47,8 milyar dolar seviyesine toparladı. TCMB’nin net rezervleri, Cumhurbaşkanlığı seçiminde sonra en iyi eksi 45 milyar dolar seviyesine kadar iyileşmişti. Kısa bir süre içerisinde son zamanların en iyi seviyesinin test edileceğini düşünüyoruz.
• Esen ılımlı rüzgârlara paralel, kur gerileyip, hisse senetleri ilgi görürken, Hazine de dün 2 ayrı tahvil ihracı ile toplam 36,4 milyar TL borçlandı. 21 ay vadeli iskontolu tahvilde ortalama bileşik faiz %45,1 seviyesinde gerçekleşti. İhaleye gelen piyasa yapıcısı talebin de son yılların rekor düzeyinde olduğunu not edelim. Burası önemli. Öte yandan, Türkiye’nin yabancı indinde risklerini gösteren 5 yıl vadeli CDS risk priminin de 288 baz puana gerileyerek son 3 yılın en düşük seviyesinde olduğunun da hazır yeri gelmişken altını çizelim.
• Bir bankacı olarak, Türk Lirasına yönelik ilginin yeniden artmaya başladığını, dolarizasyon eğiliminin yavaş da olsa azalmasını müşteri davranışından da çok rahat bir şekilde okuyabildiğimizi belirtmek isterim. Bu minvalde, USDTRY kuru bankalararası piyasada -digital dolar- dünkü işlemlerde 32,2 seviyelerine kadar gerileyerek neredeyse son 1 ayın en düşük seviyesini test ederken, Kapalıçarşı’da akşam saatlerinde kurun 32 seviyesini test ederek fiziksel döviz satışı da yaşandığını teyit ediyor. TCMB tarafından açıklanan reel efektif kur endeksine göre TÜFE bazlı Türk Lirası son iki yılın en değerli düzeyine ulaştı. TL’nin değerlenmesi, hâlen daha canlı olan iç talep ile birlikte ele alındığında, ithalat kanalından pek de iyi bir haber olarak görünmüyor.
• Küresel piyasalarda da olumlu havanın egemen olduğunu söyleyebilirim. Cuma günkü ABD’de açıklanan zayıf istihdam raporu sonrasında yeşeren faiz indirim beklentileri başta hisse senedi piyasalarına adeta itici güç oldu. Piyasa vadeli faiz işlemlerine göre, FED’den bu yıl yeniden 2 adet faiz indirimi beklenirken, ABD borsalarının da görünümü olumluya evrildi. Risk iştahı denince akla gelen ve teknoloji hisselerinin işlem gördüğü Nasdaq endeksi Cuma gecesini %2 yükseliş kaydederek tamamlaması ardından haftanın ilk gününü de %1’in üzerinde yükselişle tamamladı.
• Risk iştahına paralel, tarım dışı istihdam verisi öncesi 56 bin dolar seviyesine kadar gerileyip sonrasında sert bir şekilde yönünü yukarıya çeviren ve 65bin dolara kadar yükselen Bitcoin, 63-64 bin bandında zemin kuvvetlendirmeye çalışıyor. Bir sonraki iyimserlikte yukarıda teknik olarak dün de gösterdiğimiz üzere 70bin dolar (kanalın tepesini) test etmesini bekliyoruz. Altın, hafif bir yükseliş 2,325 dolar seviyesine yükselirken, bir başka gözle baktığımız gümüş ise 26 dolar seviyesindeki teknik bölgeyi tekrar test etmesi ardından beklentimize paralel 27,40 dolar seviyesine yükseldi. Gümüşte yukarı yönlü hareketin devamını bekliyoruz. Öte yandan, nakliye grubu Maersk, Kızıldeniz’deki konteyner taşımacılığı trafiğindeki kesintinin arttığını ve kesintinin sektörün Uzak Doğu ile Avrupa arasındaki kapasitesini ikinci çeyrekte %20’ye kadar azaltmasının beklendiğini söyledi.
• Maersk ve diğer nakliye şirketleri, İran bağlantılı Husi militanlarının Kızıldeniz’deki saldırılarını önlemek için Aralık ayından bu yana gemilerini Afrika’nın Ümit Burnu çevresine yönlendiriyor ve daha uzun yolculuk süreleri navlun oranlarını artırıyor. Konteyner sorunu navlun fiyatları üzerinde baskı kurmaya aday görünürken, gemilerin rotalarının uzaması da petrol fiyatlarına olumsuz yansıyabilir. Brent cinsi ham petrolün varil fiyatı geçen haftayı sert bir düşüşle 82,80 dolar seviyesine kadar gerileyerek neredeyse son 2 ayın en düşük seviyesinde tamamlaması ardından dün 83,50 dolar seviyesine toparlandı.
• Dün KKTC İstatistik Kurumu Nisan ayı enflasyon verilerini açıkladı. Buna göre TÜFE aylık bazda %5,92 artış kaydederken, yıllık enflasyonu da %95,60 seviyesine taşıdı. Enflasyonun alt kalemlerinde bir önceki aya göre en yüksek artış %19,5 ile Eğlence ve Kültür ana grubunda gerçekleşirken, Lokanta ve Oteller ana grubunda %16,2, haberleşme ana grubunda ise artış %15,6 oldu. Geçen ay enflasyon sepetinde en yüksek artış gösteren ürün DVD Player olurken (!) bu ay ise Lens Bakım İlaçları ilk sırayı aldı. Ayşe Teyze’nin enflasyon sepetinde en önemli ürünün gıda olduğu unutulmamalıdır. Gıda enflasyonunu Mart ayında yıllık bazda %80 seviyesine dayanması ardından ılıman hava koşullarına paralel Nisan ayında yıllık bazda %66,4 seviyesine gerilediğini görüyoruz. Geniş bir açıdan bakarsak, ‘dünya’ gıda enflasyon liginde, KKTC’nin, Arjantin, Güney Sudan, Zimbabwe ve Türkiye ardından beşinci sırada olduğunun altını kalın bir şekilde çizmek isterim!
• Enflasyon verilerinin açıklandığı gün, KKTC Cumhurbaşkanı Sn. Ersin Tatar, Gambiya’nın başkenti Banjul’da ilk resmi görüşmesini Gambiya Cumhurbaşkanı Yardımcısı Mohammed B.S. Jallow ile yaptı. Cumhurbaşkanlığından verilen bilgiye göre, Tatar, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) 15. Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’ne katılmak üzere Banjul’a gitti. Gambia ziyaretinde Sn. Cumhurbaşkanı Tatar’ın timsahı kuyruğundan tutarak verdiği poz dün gündemi epeyce meşgul etti!
• Yeni gün başlangıcında, Reuters haberlerinde, Filistinli Hamas dün Gazze’de ateşkese ilişkin arabulucuların sunduğu teklifi kabul ettiğini açıklarken İsrail ise teklif maddelerinin kendi talepleri ile uyuşmadığını söyleyerek Refah’a yönelik hava saldırılarını sürdürdü. Ancak İsrail bir anlaşmaya yönelik müzakerelere devam etmeyi planladığını da belirtti. Asya piyasalarında ise bu sabah hafif de olsa karmaşık bir seyir görüyoruz. Gösterge endeks Tokyo borsası %1,4 yukarıda işlem görürken, Japon YEN’i yeniden değer kaybederek dolar karşısında 155 seviyesine yaklaştı. Japonya’da otorite, düzensiz, spekülatif güdümlü döviz hareketlerine karşı harekete geçmek zorunda kalabileceğini söyleyerek YEN’i desteklemek için yeniden müdahale etmeye hazır olduklarını söyledi.
• Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve AB Komisyonu başkanı Ursula von der Leyen, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’e Avrupa ile daha dengeli ticaret sağlama çağrısında bulunurken, Çin liderinin büyük tavizler vermeye hazır olduğuna dair çok az işaret görüyoruz. Beş yıl aradan sonra Avrupa ziyaretine giden Xi’nin Fransa’nın ardından Sırbistan ve Macaristan ziyaretleri takip edilecek.

>KKTC TÜFE Enflasyonu

Enflasyon adeta içimizden geçmiştir. Hissedilen kümülatif fiyat artışı mavi renktir. Mayıstan itibaren enflasyon sıfırlansa dahi, mavi endeks yataya dönecek, 2021 sonundan bugüne yaşadığımız kümülatif fiyat artışları ise alım gücünü geri getirmeyecektir!

>Dünyada Gıda Enflasyonu

Dünyada gıda fiyatları son 1 yılda %7,4 düşerken…

Emre Değirmencioğlu