NEFES Gazetesi 15.03.2025

Sözcü: 22.02.2025

Türkiye ekonomisinde üretim, istihdam ve ihracatta önemli bir yer tutan küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ) suni teneffüs ile hayatta tutulmaya çalışıldıkça, Türkiye zombi şirketlerin en fazla olduğu ülkeler arasına girdi. Finansal açıdan sağlıklı olmayan ve iflas riskiyle karşı karşıya kalan ancak hala faaliyette olan zombi şirketler yapılandırılan ve yakın izlemeye alınan kredilerle ayakta kalabiliyor. Ekonomistlere göre, buradaki kilit nokta yüksek faizle yapılandırılan borçların bankacılık sisteminde ne kadar daha yüzdürüleceği. Buz dağının görünen kısmında ise 4.4 trilyon liralık KOBİ kredisi borcu ile 95 milyar liraya ulaşan batık kredi hacmi var. KOBİ kredilerinin yüzde 52’sini veren kamu mevduat bankalarında takipteki alacak oranının bir yılda ikiye katlaması ise dikkat çekiyor. BDDK verilerine göre son bir yılda kamu bankalarında KOBİ kredileri yüzde 30 oranında artış gösterirken, takipteki alacaklar yüzde 113 seviyesinde arttı. Özel yabancı ve yerli bankalarda ise KOBİ kredisi hacmi yıllık yüzde 34, takipteki alacaklar ise yüzde 50 artış gösterdi.

‘SİYASİ GEREKÇELER’

Şirketlerin batmasını engellemek adına, zombi şirketlerin borçlarının bir şekilde yüzdürüldüğünü söyleyen Ekonomist İnan Mutlu, kamu bankalarındaki batık KOBİ kredilerinin özel bankalara göre çok daha yüksek olmasını ise şöyle açıkladı, “Şimşek ve yönetimi kredi kanallarının daraltılması konusunda politika belirlemeye çalışırken; kamu bankaları ise belirli ölçüde zombi
şirketlerin kredilerini, siyasi gerekçelerle yapılandırmaya ya da yeni krediler sunmaya devam ediyor.”

Caddelerdeki tabelaların en az yarısı değişecek

Ekonomist Erol Taşdelen, yüzde 50-60’dan TL kredi kullanan KOBİ’lerin tüm nakit akışlarının bozulduğunu, bankalardan kredi alamayanların ise yüzde 75-80 faizle faktoring kullanmak zorunda kaldıklarını söyledi. “Bu oranlara hiçbir firma dayanamaz” diyen Taşdelen, IMF’nin Türkiye raporlarında sorunlu kredilerin oranını yüzde 13 olarak bildirdiğine işaret ederek, “Bu oran sıkıntıların devam edeceğinin göstergesi. KOBİ’lerde aşırı bir ‘zombi’ firma yoğunlaşması yaşanıyor. Şehirlerin ana caddelerindeki tabelaların önümüzdeki 2 yılda en az yarısı değişecek” dedi.

Mehtap Özcan ERTÜRK- Sözcü

Küçük yatırımcının büyük paralar kaybettiği adeta silkelendiği Borsa İstanbul’da faaliyet gösteren şirketlerde kalite düşüyor. Borsada işlem gördüğü halde konkordato ilan eden firma da var, sadece tabelası olan, kağıt üzerinde görünen şirketler de var. Borsa İstanbul, 2024’te finansman arayışındaki şirketlerin önemli duraklarından biri olmayı sürdürürken, halka arzlar da devam etti.

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) verilerine göre geçen yıl 33 şirket halka arz olurken, halka açılma ihraç tutarı 57.3 milyar lira tutarında gerçekleşti. Bu yıl da borsada adeta halka arz rüzgârı esecek. 2025’te ise SPK’dan halka arz olmak için onay bekleyen 115 civarında şirket var.

17 ŞİRKET İFLAS ETTİ

Son yıllarda Borsa İstanbul’a açılan firmalardan bazıları bırakın faaliyetini sürdürmeyi bankalardan kredi alamaz hale gelmiş. Kapı kilit borsada işlem yapan firmalar var. Borsada işlem gören Mega Polietilen Köpük Sanayi (MEGAP) 16 Ağustos 2024’te konkordato başvurusu yapmıştı. 2010-2014 yılları arasında gerçekleşen halka arz furyasında halka açılan 117 şirketin 17’si iflas bayrağını asmıştı. Aralarında Bimeks, Ataş İnşaat, Ericom Telekomünikasyon, Bakanlar Medya, Arbul Entegre Tekstil gibi şirketler yatırımcısına da ciddi paralar kaybettirmişti.

KALİTE DÜŞÜYOR

Ekonomi kurmayları dolarizasyon yaşanmaması için sıcak paranın akacağı alternatif alanlar yaratmak zorunda ki bunun en önemli oyun alanı da Borsa İstanbul. Bu nedenle ekonomi kurmayların ağzından sık sık borsanın ne kadar gelecek ve fırsatlar yarattığını duymaya devam edeceğiz. Ekonomist Erol Taşdelen’e göre, Borsa İstanbul’da işlem gören firmaların kalitesi ciddi şekilde düşüyor.

Küçük hissedarlar söz sahibi olmalı

Ekonomist Erol Taşdelen, “Hiç faaliyet göstermeden tabela halde, kağıt üzerinde kalmış ama borsada hâlâ işlem gören firmalar biliyorum. SPK’nın önemli bir görevi küçük yatırımcıyı korumak ama bu tür firmalarla ilgili bir tedbir almıyor. Bilançosu yerlerde olup borsa değerine bakıyorsunuz çoğu firmada anormal şişkinlikler yaşanıyor” dedi. Borsa firmalarında diğer ciddi bir sorun da yüzde 1’i elinde tutanın, yönetimi de elinde tuttuğuna dikkat çeken Taşdelen, Bu durumda diğer yüzde 99’luk hisse sahipleri küçük ortağın elinde/inisiyatifine terk edilmiş oluyor. Yüzde 50’den fazla kısmı borsada olan firmalarda küçük hissedarlar da söz sahibi olmanın yolu açılması gerekiyor yoksa spekülatif işlemlere açık bir saha oluşuyor” dedi.

Şehriban KIRAÇ-NEFES