Hindistan ile Pakistan arasındaki gerilimin tırmanmasının temel nedeni, 22 Nisan 2025’te Hindistan’ın Cammu Keşmir bölgesindeki Pahalgam kasabasında gerçekleştirilen ve 26 turistin hayatını kaybettiği terör saldırısıdır. Saldırının sorumluluğunu, Pakistan merkezli ve Birleşmiş Milletler tarafından terör örgütü olarak tanınan Lashkar-e-Taiba’nın bir uzantısı olan The Resistance Front (TRF) üstlenmişti.

Gerilimin Tırmanma Nedenleri

1. Terör Saldırısı ve Suçlamalar: Hindistan, saldırının Pakistan destekli gruplar tarafından gerçekleştirildiğini iddia ederek Pakistan’ı suçlamıştır. Pakistan ise bu iddiaları reddetmiş ve saldırıyla ilgisi olmadığını belirtmişti.

2. Diplomatik ve Ticari Yaptırımlar: Hindistan, Pakistanlı diplomatları sınır dışı etmiş, Pakistan vatandaşlarına verilen vizeleri iptal etmiş ve İndus Suları Anlaşması’nı askıya almıştır. Pakistan ise buna karşılık olarak Hindistan ile olan ticareti durdurmuş, hava sahasını Hindistan’a kapatmış ve 1972 Simla Anlaşması’nı askıya aldı.

3. Askerî Hareketlilik: Her iki ülkenin sınır birlikleri arasında Keşmir’deki Kontrol Hattı boyunca karşılıklı ateş alışverişleri yaşanmıştır. Hindistan, saldırıya misilleme olarak sınır bölgelerinde askerî operasyonlar başlatmıştı. ​

4. Su Krizi ve Anlaşmazlıklar: Hindistan’ın İndus Suları Anlaşması’nı askıya alması, Pakistan’da tarım ve su kaynakları üzerinde ciddi endişelere yol açmıştır. Pakistan, Hindistan’ın su akışını değiştirmesini “savaş nedeni” olarak değerlendireceğini açıklamıştı.

5. İç Siyasi Baskılar: Hindistan Başbakanı Narendra Modi, saldırı sonrası kamuoyunun baskısı altında sert önlemler almak zorunda kalmıştır. Pakistan’da ise siyasi istikrarsızlık ve ordu üzerindeki baskılar, hükümetin sert tepkiler vermesine neden oldu. ​

Uluslararası Tepkiler

Birleşmiş Milletler, her iki tarafı da “azami itidal” göstermeye çağırmıştır. Ancak, şu ana kadar somut bir arabuluculuk girişimi olmamıştır. Bazı ülkeler, vatandaşlarına Hindistan ve Pakistan arasındaki sınır bölgelerine seyahat etmemeleri konusunda uyarılarda buludu.

Hindistan ve Pakistan arasındaki gerilim, Keşmir’deki terör saldırısı sonrası hızla tırmanmış ve diplomatik, ticari ve askerî alanlara yayılmıştır. Her iki ülkenin de nükleer silahlara sahip olması, uluslararası toplumda endişelere yol açmaktadır. Taraflar arasındaki mevcut kriz, bölgesel barış ve istikrar açısından ciddi bir tehdit oluşturmaktadır.​

​2025 yılı itibarıyla, 11 eski Sovyetler Birliği ülkesi Amerikan dolarını resmi işlemlerinde kullanmayı bırakma kararı almıştır. Bu ülkeler:

• Ermenistan

• Azerbaycan

• Belarus

• Kazakistan

• Kırgızistan

• Moldova

• Rusya

• Tacikistan

• Türkmenistan

• Özbekistan

• Ukrayna​

Bu ülkeler, 2025 ortalarından itibaren dolar cinsinden işlemleri aşamalı olarak sonlandırmayı planlamakta. ​

Bu adımın temel nedenleri arasında, ABD’nin finansal politikalarına olan bağımlılığı azaltma ve kendi para birimlerinin kullanımını teşvik etme isteği bulunmaktadır. Ayrıca, bu ülkeler, ABD’nin uyguladığı ekonomik yaptırımların etkilerinden kaçınmak ve bölgesel ekonomik iş birliklerini güçlendirmek amacıyla bu kararı almışlardı.​

Özellikle Rusya, Çin ile yaptığı ticaretin büyük bir kısmını Ruble ve Yuan üzerinden gerçekleştirmektedir. Bu durum, doların bölgedeki etkisinin azalmasına katkıda bulunmakta. ​

Bu gelişmeler, küresel finansal sistemde doların hakimiyetinin sorgulanmasına ve alternatif ödeme sistemlerinin geliştirilmesine yönelik çabaların artmasına neden olmakta.

ABD DOLARI ULUSLARARASI TİCARETTE NİÇİN TERK EDİLİYOR?

ABD dolarının uluslararası ticarette terk edilme nedenleri çok boyutludur ve son yıllarda hız kazanan “dedolarizasyon” süreciyle ilgilidir. İşte bu tercihin başlıca nedenleri:

1. ABD’nin Yaptırım Politikaları

• ABD, finansal gücünü dış politika aracı olarak kullanıyor (Swift sistemine erişimi kesmek, dolar transferlerini dondurmak gibi).

• Özellikle Rusya, İran, Venezuela gibi ülkelere uygulanan yaptırımlar, doların politik bir silah gibi kullanılmasına karşı tepki doğurdu.

 2. Alternatif Para Birimlerinin Yükselişi

• Çin’in Yuan’ı uluslararasılaştırma çabaları (örneğin enerji ticaretinde “petroyuan”).

• BRICS ülkeleri kendi ödeme sistemlerini ve rezerv para birimini geliştirme sürecinde.

• Avro, Ruble, Hindistan Rupisi, Yuan gibi alternatifler daha fazla kullanılmaya başlandı.

3. Doların Değer Dalgalanmaları ve ABD’nin Borçlanması

• ABD’nin artan bütçe açığı ve kamu borcu, doların uzun vadeli güvenilirliğini sorgulatıyor.

• Gelişmekte olan ülkeler, dolardaki dalgalanmalardan korunmak için yerel para birimiyle ticareti tercih ediyor.

 4. Enerji ve Hammadde Ticaretinde Yeni Dönem

• Geleneksel olarak petrol ve doğalgaz ticareti “petrodolar” sistemiyle yapılırken artık:

  • Çin–Suudi Arabistan gibi ülkeler enerji ticaretinde yuan kullanmayı gündeme alıyor.

  • Rusya–Hindistan arası petrol ticareti artık dolar değil, ruble–rupi ile gerçekleşiyor.

5. Çok Kutuplu Yeni Dünya Düzeni

• Tek kutuplu ABD merkezli dünya düzeni, yerini çok kutuplu (Çin, Hindistan, Rusya gibi merkezlerin güçlendiği) bir yapıya bırakıyor.

• Bu değişim, dolar merkezli finans sistemine duyulan ihtiyacı azaltıyor.

6. Bölgesel Ticaret Anlaşmaları ve Yerel Para Kullanımı

• ASEAN, SCO (Şanghay İşbirliği Örgütü), BRICS gibi örgütlerde yerel para ile ticaret teşvik ediliyor.

• İkili ticaret anlaşmalarında döviz yerine yerli para birimlerinin kullanılması artıyor.

ABD doları hâlâ rezerv para olarak güçlü olsa da, küresel egemenliği artık sorgulanıyor. Bu süreç hızlı olmasa da, dünya ticaretinin çok para birimli bir düzene evrilmesi kaçınılmaz görünüyor.

​Ukrayna ile Rusya arasındaki barış görüşmeleri, Nisan 2025 itibarıyla oldukça karmaşık ve kırılgan bir süreçten geçmektedir. ABD’nin öncülüğünde yürütülen diplomatik çabalar, taraflar arasındaki temel anlaşmazlıklar nedeniyle çıkmaza girmişti.​

ABD’nin Barış Planı ve Ukrayna’nın Tepkisi

ABD Başkanı Donald Trump yönetimi, savaşın sona erdirilmesi amacıyla bir barış planı sunmuştur. Bu plan, Rusya’nın 2014’ten bu yana işgal ettiği Kırım ve Donbas bölgelerinin kontrolünü elinde tutmasını, Ukrayna’nın NATO üyeliğinden vazgeçmesini ve mevcut cephe hatlarının dondurulmasını öngörmektedir. Buna karşılık, Ukrayna’ya uluslararası güvenlik garantileri ve yeniden inşa yardımları teklif edilmektedir. Ancak Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, ülkesinin toprak bütünlüğünden taviz vermeyeceğini belirterek bu teklifi reddetmişti.

Rusya’nın Tutumu ve Görüşmelerin Seyri

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ilk kez doğrudan Ukrayna ile barış görüşmelerine açık olduğunu ifade etmiştir. Ancak Moskova, Ukrayna’nın silahsızlandırılması ve işgal altındaki bölgelerin Rusya’ya ait olduğunun tanınması gibi ön koşullar ileri sürmektedir. Bu talepler, Ukrayna tarafından kabul edilemez bulunmakta ve görüşmelerin ilerlemesini zorlaştırmakta.​

Londra’daki Görüşmeler ve Uluslararası Tepkiler

Londra’da düzenlenen barış görüşmeleri, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun ani çekilmesiyle sekteye uğramıştır. ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, taraflara sunulan barış teklifinin kabul edilmemesi durumunda ABD’nin müzakerelerden çekilebileceğini belirtmiştir. Bu durum, Avrupa’daki müttefikler arasında endişeye yol açmış ve görüşmelerin geleceğini belirsiz hale getirdi.​

Sonuç ve Gelecek Beklentileri

Barış görüşmeleri, tarafların temel taleplerindeki uzlaşmazlıklar nedeniyle çıkmaza girmiştir. Ukrayna, toprak bütünlüğünden ödün vermemekte kararlıdır. Rusya ise işgal ettiği bölgelerin tanınmasını istemektedir. ABD’nin sabrı tükenmekte ve müzakerelerden çekilme tehdidinde bulunmaktadır. Bu gelişmeler, savaşın sona erdirilmesi yönündeki umutları zayıflatmakta ve çatışmaların devam etme riskini artırmakta.

Görüşmelerin geleceği, tarafların esneklik göstermesine ve uluslararası toplumun etkin arabuluculuk çabalarına bağlı olacak.