Yaşanan ekonomik koşullar nedeniyle finansa erişemeyen ve maliyet baskısı altında kalan sanayici fabrikalarını satışa çıkarıyor. Sürekli büyüyen ve geçen ay 5. genişleme alanı altyapı işi ihaleye çıkarılan 327 firmanın üretim yaptığı, 20 binden fazla istihdam yaratan Antalya Organize Sanayi Bölgesi’nde 4 firma konkordato ilan ederken, 12 fabrika da satışa çıkarıldı. Antalya Organize Sanayi Bölgesi (AOSB) Yönetim Kurulu Başkanı Hasanali Gönen, 200 milyar TL ticaret hacmine ve 1 milyar dolar ihracat rakamına ulaşan OSB’de firmaların zor koşullarda üretimlerini sürdürdüğünü söyledi. AOSB’de son iki yıldır elektrik ve doğalgaz tüketiminin azaldığını ifade eden Gönen, ‘’Son iki yılda elektrik ve doğalgaz tüketiminde yüzde 7 düşüş var. Sanayici maliyet baskısı altında’’ dedi.

19 Mart’tan itibaren faizlerin yeniden yüzde 48’e çıkarıldığını anımsatan Gönen, şunları söyledi, ‘’Firmalarımız, fabrikalarımız şaşırdı kaldı. Bankalar kredi kullandırırken yüzde 4-5 komisyon talep ediyor. Sanayicinin dış kaynağa ihtiyacı var. Bankalar firma ve fabrikalardan öz sermayelerini güçlendirmesini istiyor, borçlarını ödemesi için de arsa ya da iki fabrikası olandan birini satmasını talep ediyor. Antalya OSB’de global firmalarımız da var. Gıda sektöründeki işletmelerimiz de maliyet baskısı altında.’’

Sanayiciye özel teşvik paketi hazırlanmalı

Sürdürülebilirlik, teknoloji, dijitalleşme ve karbon salınımı konularının sürekli konuşulduğunu anımsatan Hasanali Gönen, ‘’Biran önce finansal piyasalarda gevşeme sağlanmalı. Özellikle ihracat ayağı olan firmalarımız için işletme kredisi sağlanmalı. Sanayiciye özel Kredi Garanti Fonu (KGF) ve Eximbank kredilerine yönelik teşvik paketi hazırlanmalı. Hem de acilen bu açıklanmalı. Sanayicinin karlılık oranı yüzde 3-5 düzeyinde. Ama sanayici yüzde 60 faizle kredi kullanıyor. Bu sürdürülebilir değil. Sanayicilik deli işi oldu. Sanayiciyi kurtarmak için çok hızlı hareket edilmeli. Çünkü sanayicinin hareket kabiliyeti azalıyor.’’Parası olanın mevcut koşullarda yatırım yapmaktan kaçındığını ifade eden Hasanali Gönen, ‘’Bölgemizde 5. Genişleme alanı altyapısı için çalışmalar devam ediyor. Daha önce yatırım yapmak ve arsa almak isteyenler torpil yapılması için aracıları devreye koyardı. Şu anda yatırıma açılan 5. genişleme alanında ancak bir yatırımcıya arsa satabildik. Yatırım planı olan yatırımını askıya alıyor. İki fabrikası olan da birini satmaya çalışıyor’’ dedi. Önlem alınmaması halinde sanayicinin işçi çıkarmak zorunda kalacağını anlatan Gönen, bazı sanayicilerin maliyetleri azaltmak için Hindistan, Pakistan, Sri Lanka gibi Uzak Doğu ülkelerden işçi getirmeyi düşündüğünü sözlerine ekledi.

■ Satılık ilanları

Sahibinden.com internet sitesinin Antalya bölümünde yer alan ‘Satılık Fabrika’ ilanlarında 3 fabrika gayrimenkul danışmanlık firmaları tarafından satışa çıkarılarak müşterisini arıyor. Buna göre, AOSB 2. kısımda 14 bin 628 metrekare alanda kurulu bir fabrika 490 milyon liraya, 32 bin metrekare açık, 13 bin metrekare kapalı alanı bulunan 13 yıllık fabrika tesisi 800 milyon liraya satışa çıkarıldı. Yine AOSB 2. kısımda 4 bin 400 metrekare açık, 4 bin 100 metrekare kapalı alanı olan bir fabrika da 200 milyon liraya gayrimenkul firma aracılığı ile satışa çıkarıldı.

Fikri CİNOKUR-Ekonomim

Küresel ekonomide borç stoku rekor seviyelere ulaşmışken, gelişmekte olan ülkeler için “borç yönetimi” artık yalnızca mali bir konu değil, doğrudan egemenlik meselesine dönüşmüştür. Türkiye de bu çerçevede, bir yandan borç baskısı altında kalırken, diğer yandan IMF’siz çözüm yolları aramaktadır.

Türkiye’nin Borç Yönetimi Stratejileri

➤ İç/Dış Borç Dengesi:

Türkiye’nin kamu borcunun yaklaşık %40’ı dış borçlardan oluşuyor. Bu durum kur riskini sürekli gündemde tutarken, iç borçlanmada faiz baskısı ciddi bütçe yükü yaratıyor.

➤ TCMB ve Maliye Politikaları:

• Ortalama Vade Uzatma: Yeniden borçlanma riskini azaltmak için süre uzatımı hedefleniyor.

• Kur Riski Azaltımı: Dış borç oranı düşürülmeye çalışılıyor.

• KKM ve Liralaşma Stratejisi: TL’ye dönüş teşvik edilerek dolarizasyon azaltılmak isteniyor.

➤ Temel Riskler:

• Yüksek faiz yükü → Borç servis maliyetleri artıyor.

• Kısa vadeli dış borç oranı yüksek → Kur şoklarında kırılganlık artıyor.

• Reform eksikliği → Yapısal dönüşüm yavaş kalıyor.

IMF’siz Borç Krizi Çıkışı Mümkün mü?

Alternatif Stratejiler:

IMF’ye muhtaç olmadan borç krizinden çıkmak mümkündür. Ancak bu, ciddi bir politika kararlılığı, şeffaflık, yapısal reform ve toplumsal güven gerektirir. Türkiye’nin potansiyeli bu yönde vardır; önemli olan “doğru yoldan sapmadan” stratejik ilerlemeyi sürdürebilmektir.

Türkiye Özelinde Borç Krizi Riski (2024 İtibarıyla)

Türkiye’nin Borç Görünümü:

Risk Faktörleri:

• Kur Riski: Dolar/TL arttıkça dış borç çevrim maliyeti ağırlaşıyor.

• Faiz Riski: TCMB faiz artışları → kredi faizlerini yukarı çekti → hanehalkı ve reel sektör borç baskısı arttı.

• Enflasyon: Gerçek borç yükünü artırıyor, şirketlerin nakit akışlarını bozuyor.

Türkiye’nin Kırılganlık Alanları:

• Kısa vadeli dış borç oranı yüksek (çoğunlukla 1 yıl içinde çevrilmesi gereken borç).

• Dış ticaret açığı kronikleşmiş durumda.

• İhracatçı şirketler yüksek maliyet + düşük kur getirisi ile sıkışmış durumda.

• Kamu maliyesi baskı altında: Artan faiz yükü ve bütçe açıkları (2024 bütçesi -2,6 trilyon TL açık).

Türkiye Özelinde Borç Krizi Riski (2024 İtibarıyla)

Türkiye’nin Borç Görünümü:

1980’ler Latin Amerika Borç Krizi:

• ABD’nin faiz artırımları sonrası Meksika, Brezilya gibi ülkeler dış borçlarını çeviremedi.

• IMF reçeteleri (kemer sıkma, özelleştirme) toplumsal krizlere yol açtı.

1997 Asya Krizi:

• Tayland, Güney Kore, Endonezya gibi ülkelerde özel sektör dövizle borçlanmıştı.

• Kur şokları → borçlar ödenemedi → büyük iflaslar → IMF müdahalesi.

2010 Yunanistan Krizi:

• Kamu borcu/GSYH %180’e çıktı.

• Euro Bölgesi’nin içindeydi ama kendi para politikası yoktu.

• AB + IMF kurtarma paketi → ama sosyal harcamalar kısıldı → derin resesyon.

Küresel borç krizi; sadece ekonomik değil jeopolitik ve sosyal sonuçlar da doğurabilecek bir tehdit haline geldi. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler açısından yüksek dış borç + kur şoku + faiz baskısı birleşimi büyük bir risk. Eğer bu baskılar büyüme sağlayacak üretken yatırımlarla dengelenmezse, kriz kaçınılmaz hale gelebilir.

Erol TAŞDELEN-Ekonomist      www.bankavitrini.com

ING Türkiye, 2025 yılına ait birinci çeyrek konsolide finansal sonuçlarını açıkladı. Yatırımlarını dijitalleşme odağında şekillendiren ING Türkiye’nin, 2025 yılı ilk çeyrek sonunda konsolide aktif büyüklüğü 228,3 milyar TL, özkaynak tutarı ise 20,9 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. ING Türkiye Genel Müdürü Alper Gökgöz, “Bu dönemde ülke ekonomisine katkı sağlarken, aynı zamanda dijitalleşme yolculuğumuzu kesintisiz sürdürerek müşterilerimize değer yaratan çözümler sunduk. Türkiye’nin en sevilen dijital bankası olma hedefimizde kararlılıkla ilerledik. Bu çeyrekte ülke ekonomisine sağladığımız kredi desteğini yüzde 13 oranında artırdık” dedi.

Finansal sonuçlar ile ilgili değerlendirmede bulunan ING Türkiye Genel Müdürü Alper Gökgöz, şunları söyledi: “Yılın ilk çeyreğinde küresel ekonomi, belirsizlikler ve değişen politik dengelerle şekillenirken, Türkiye ekonomisinde ise enflasyonla mücadele ve finansal istikrarı önceliklendiren adımlar ön planda oldu. Bu dönemde, biz de ekonomiye ve paydaşlarımıza katkı sağlamaya devam ettik, dijitalleşme yolculuğumuzu kesintisiz sürdürerek müşterilerimize değer yaratan çözümler sunduk. Bu çeyrekte finansal tablolarımızda sağlam bir performans sergileyerek, yıl sonuna göre mevduatta yüzde 18, aktif büyüklüğümüzde yüzde 15 oranında artış kaydettik, ayrıca ülke ekonomisine sağladığımız kredi desteğini yüzde 13 oranında artırdık.”

Türkiye’nin en sevilen dijital bankası olma hedefiyle ilerliyoruz. 

Ülke ekonomisini destekleme kararlılığını sürdürürken, Türkiye’nin en sevilen dijital bankası olma hedefinde ilerlediklerini aktaran Gökgöz “Üstün müşteri deneyimini önceliklendirmeye ve kazandıran dijital bankacılık anlayışımıza uygun çözümler sunmaya devam ettik. Günlük faiz kazanma imkânı sağlayan Turuncu Hesap’ta başlattığımız Bitmeyen Hoş Geldin Faizi ile müşterilerimize birikimlerini yüksek faizle değerlendirme olanağı sağlıyoruz. Tüzel müşterilerimize de yenilikçi dijital çözümler sunuyoruz. Şahıs işletmeleri ve limited şirketler, dijital kanallarımız üzerinden müşterimiz olabiliyor. Limited şirketlere dijitalden müşteri olma kolaylığı sağlayan uzaktan müşteri edinimi hizmetimiz, uluslararası alanda da takdir gördü. Bu yenilikçi uygulamamız, 2025 Ortadoğu ve Kuzey Afrika Stevie Ödülleri’nde “Ürün İnovasyonu Başarısı” kategorisinde Bronz Stevie Ödülü’ne layık görüldü” diye belirtti.

Toplumsal yatırımlarımızla değer yaratmaya devam ediyoruz. 

Üstün müşteri deneyimini önceliklendirirken, sürdürülebilirlik stratejisi kapsamında toplumsal yatırımlarıyla değer yaratmaya devam ettiklerine değinen Gökgöz şöyle devam etti: “Finansal sağlığı güçlendirmek için tasarrufu destekleyici inovatif dijital ürün ve hizmetlerimizle Türkiye’nin tasarruf bankası olma yolunda ilerliyoruz. Bu yaklaşımla, dijital ve yüksek kazanç sağlayan, inovatif Turuncu Hesap gibi yatırım araçlarımız ile müşterilerimizi desteklerken, aynı zamanda tasarruf konusunda kamuoyuna açık bir kaynak yaratmanın da önemli olduğuna inanıyoruz. Bu yaklaşımla, 2011 yılından beri yürüttüğümüz ve bir toplumsal yatırım projesi olarak konumladığımız Türkiye’nin Tasarruf Eğilimleri Araştırması’nı, NielsenIQ iş birliği ile yeniledik. Yenilenen araştırmanın, finansal ekosistemin güçlendirilmesine katkı sağlayacağına inanıyoruz.”

Gökgöz, sürdürülebilirlik vizyonu ile uyumlu şekilde, sosyal sorumluluk projeleriyle topluma değer katma misyonu ile hareket ettiklerini aktararak “Toplumsal yatırımlarımızda eğitimde fırsat eşitliğine katkı sağlamayı önceliklendiriyoruz.  Bu doğrultuda, Türk Eğitim Vakfı (TEV) iş birliğiyle eşit gelecek için Kahramanmaraş’ta inşa ettiğimiz ING Türkiye – Türk Eğitimi Vakfı Anaokulu’nu hizmete açtık. Bölgenin yeniden kalkınmasına katkı sunma hedefiyle hayata geçen yaklaşık 100 öğrenci kapasiteli anaokulunun aynı zamanda iş hayatında kadının güçlendirilmesine de katkı sağlayacağına inanıyoruz” dedi.