Bankacılık sektörünün Şubat sonuçlarını yayınlandığında, “Banka Bilançoları yerinde saydığını, karlılığın bir yıl önceye göre % -39 düştüğünü tespit etmiştik. “Banka bilançoları yerinde saydı, kar % 39 düştü – BankaVitrini Bu tablo ile Mart ayına giren sektör tam anlamı ile uykuya yatmış durumdayken Mart ayında uyanıp kendine geldiği görüldü.
Açıkçası ilk iki ay kötü rakamlar ile yüzleşince bilanço dönemi etkisi olduğunu düşündüğüm Mart ayını birçok kişi ve kurum gibi ben de merak ediyordum. Bankalar da durumu fark etmiş olacak ki Mart ayında piyasada olmayı tercih ettiler, Bilançolarını büyüttükleri gibi sektörü net Karlıktaki %-39 düşüş farkını kapatıp Mart sonunda % 4,6 artış ortalamayı da çıkarmış durumdalar. Kamu bankaları bilançolarını açıklamadı ama Mart ayında Garanti BBVA ve AKBANK Net Karlılıklarını % 55 gibi müthiş bir artış açıkladı. Kamu bankalarının zarar açıklaması benim için sürpriz olmayacak.
2021 ilk iki ay yerinde sayan bilanço mart ayında büyüdü
2021’in ilk iki ayında nerede ise oyuna girmek için kenarda bekleyip yerinde sayan futbolcu gibi yerinde sayan bankaların bilançosu sıfır büyüme yaparken Mart ayının bilanço dönemi olması nedeni ile oyuna girerek piyasayı hatırladıkları anlaşıldı. Resmen Mart ayında kış uykusundan uyandılar. Bankaların 2020 sonundaki 6,1 Trilyon TL’lık Bilanço büyüklüğü % 6,2 büyüme ile 6,5 Trilyon TL düzeyine yaklaştı. Bunda artan kur etkisi olsa da detay incelemeye girildiğinde bir hareketlenme göze çarpıyor.
Kredilerde piyasayı hatırladılar
Banka kredileri 2020 sonunda 3,5 Trilyon TL’den %5,6 artış ile 3,7 Trilyon TL hacme ulaştı. İlk iki ayda sadece 22 milyar TL Kredilerde büyüyen bankalar Mart sonunda kredi büyümesini 200 milyar TL’ye yükseltti. Bankalarda Takipteki Krediler 2020 sonunda 152 milyar TL iken 2021 Mart sonunda 149 milyar TL düzeyine düştüğü görüldü. Bunda İŞ BANKASI’nın Mart ayı ortasında 745 milyon TL’lık Takipteki Alacaklarını satmasının toplam rakamda etkisi olmasına rağmen asıl düşüş Yapılandırılan Kredilerden kaynaklandığı tahmin ediliyor. Zira, Sektörün sorunlu kredilerin yükselme eğiliminde olmasına; Takipteki Kredilerin düşmesine rağmen Beklenen Zarar Karşılıklarının artmasından anlıyoruz. 2020 sonunda 198 milyar TL olan Beklenen Zarar Karşılıkları 6 milyar TL artarak 204 milyar TL düzeyini geçmiş durumda. Sorunlu Krediler azalıyor ise Beklenen Zarar Karşılıklarının da paralel düşmesi gerekiyor bu olmadığına göre artış devam ediyor demek ki!
Mevduatın üçte biri vadesizde duruyor
Bankaların kendi adına başarılı yaptıkları bir konu da Vadesiz Mevduat oranları. Sektör 2020 sonundaki 3,4 Trilyon TL’lık Toplam Mevduatını % 5,4 artış ile 3,6 Trilyon TL’ye çıkarırken 3,6 Trilyon Mevduatın 1,1 Trilyon TL’lık kısmını vadesizde tutmayı başardı. Vadesizin Toplam Mevduata oranı %32 düzeyine çıkmış durumda. Bu şekilde bankalar da kendilerine ucuz ve düşük maliyetli kaynak yaratmış durumda. Vadesizin yüksek olmasında döviz hesaplarının vadeli yapma tutarlarının yüksek tutularak vadesize aktarılması, tüm ceza ve yasaklara rağmen Cuma günleri müşterilerin hesaplarının bilgi ve onayı dışında vadesize aktarılması; otomatik fon bağlanan vadesiz hesaplardaki minimum tutarın yükseltilerek vadesizde daha fazla kaynak tutulması gibi nedenleri saymak mümkün. Mart sonu itibarıyla Vatandaşın ( Gerçek Kişilerin ) Mevduatlarının % 57‘lik kısmı halen dövizde tutulmakta ve dolarizasyon halen devam etmekte olması bankaların özellikle dövizde vadesiz oranını da yükseltmiş durumda.
Bankalar son hamle ile Mart ayında karlılık artışı sağladı
Yukarıda da bahsettiğim gibi 2021 ilk iki ayında bir yıl öncesinin aynı dönemine göre net karlılığı % -39 düşen bankalar Mart ayında silkelenerek kendine geldi ve yerinde saymanın kendilerine bir şey kazandırmadığını görecekler ki harekete geçtiler. Yapılan piyasaya dönüş hareketi bilançoyu büyüttüğü gibi sektör karlılığını da artıya geçirerek %4,6 büyütmeyi başardılar. Karlılığın artışında Mart Ayında yapılan 7,3 milyar TL’lık Faiz Dışı Gelirin artması etkili olmakla birlikte bunların ne olduğunu ancak banka bilançoları açıklanınca banka özelinde anlamış olacağız. (Faiz DışıDiğer Kalemlere açıklık getirilmesinin BDDK‘nın bir çözüm bulması lazım, zira sektörün ilk 3 ayda Faaliyet Dışı Geliri 20,9 milyar TL’yi buluyor ise bu “Diğer!” diye bilançoda gösterilecek bir kalem olmamalı.)
2020 aynı dönemde 54,1 milyar TL Faiz Gelir sağlayan bankalar faiz oranlarını yükselmesine rağmen geçmiş dönem taksitli ve spot kredi faiz oranlarına müdahale edemedikleri için faiz gelirleri hızla düşüyor zira 2021 ilk çeyreğinde 10 milyar TL düşerek 44,1 milyar TL seviyesine düşmüş durumda. Bunun yanında 29,1 milyar TL olan Faiz Dışı Gelirleri ise % 41,6 artarak 41,2 milyar TL düzeyine ulaşmış durumda.
Net karlılığa baktığımızda 2020 ilk çeyreğini 15,3 milyar TL Net Karlılık ile kapatan bankalar Net karlılıklarını % 4,6 artırarak 16 milyar TL düzeyine çıkarmış durumda.
Erol TAŞDELEN – Bağımsız Ekonomist www.bankavitrini.com yazarı
Eski TCMB Başkanı Hafize Gaye ERKAN’ın yöneticileri arasında yer aldığı First Republic Bank iflas etti. 2018 ABD Krizinden çıkamayan banka uzun bir süre kriz ile boğuşmuş; uzun vadeli düşük faizli konut kredi ağırlıklı portföyü olan bankanın yüksek montanlı kısa vadeli mevduatların kısa sürede blok olarak çekilmeye başlaması nedeni ile Nakit Aktif Pasit dengesi bozulmuş, Federal Mevduat Sigorta Fonu’nun (FDIC) tarafından bankaya el konmuştu.
ABD Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC), Philadelphia merkezli Republic First Bank‘ın kapatıldığını ve Fulton Bank’a satıldığını duyurdu. 1988 yılında kurulan ve Republic Bank olarak bilinen kurum, iflas sonrası Fulton Bank’la anlaşma sağladı.
Philadelphia merkezli Republic First Bank, ABD’de bu yıl yaşanan ilk banka iflası olarak kayıtlara geçti. Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC), bankanın Pennsylvania Bankacılık ve Menkul Kıymetler Dairesi tarafından kapatıldığını ve varlıklarının büyük bir kısmının Fulton Bank tarafından satın alındığını duyurdu.
FDIC’in açıklamasına göre, Republic First Bank’ın müşterileri ve mevduatları koruma altına alındı. Bankanın neredeyse tüm mevduatları ve büyük bir kısmı varlıkları, müşterilerin mağduriyet yaşamaması amacıyla Fulton Bank tarafından devralındı. Bu süreçte bankanın mevcut müşterileri, hiçbir işlem yapmalarına gerek kalmadan doğrudan Fulton Bank müşterisi haline geldi.
MÜŞTERİ HAKLARI KORUNACAK
Republic First Bank’a ait New Jersey, Pensilvanya ve New York’ta bulunan toplam 32 şube, yeni sahibi Fulton Bank çatısı altında yeniden hizmete girecek. Bu geçiş sürecinin, müşteriler açısından sorunsuz bir şekilde yönetilmesi planlanıyor.
Republic First Bank’ın iflası, FDIC için önemli bir mali yük teşkil ediyor. Kurum, bankanın kapanması nedeniyle yaklaşık 667 milyon dolar maliyet öngörüyor. Bankanın 31 Ocak itibarıyla toplam varlıkları yaklaşık 6 milyar dolar, toplam mevduatları ise 4 milyar dolar civarında idi.
Dün, ABD ekonomisinin yılın ilk çeyreğinde tüm tahminlerin gerisinde kalarak %1,6 oranında büyüdüğünü gördük. Bir önceki büyüme verisinin 2023 yılının son çeyreğinde %3,4 olduğu düşünülürse, ABD ekonomisinin ciddi bir şekilde yavaşladığını görüyoruz. Büyümenin ana motoru olan kişisel harcamalar %2,5 ile tahminlerin altında bir artış kaydederken, FED’in yakından takip ettiği temel enflasyon göstergesi çekirdek PCE %3,7 ile beklenenden (%3,4) daha yüksek bir hızla artış kaydetti. Bu durum tahminleri alt üst ederken, enflasyonun da yükselişte olduğuna işaret etti. Artan enflasyonla birlikte zayıflayan bir ekonomi FED için olabilecek en kötü sonuç olarak kabul ediliyor!
Normal şartlarda, ekonomi zayıflarken FED’in faiz indirimine gitmesi gerektiğine kanaat getirebiliriz. Lâkin enflasyonun da yükselmeye devam ettiği bir ortamda, faizi düşürürseniz enflasyon daha da hızla yükselecektir, hatta yüksek faizler de bir noktada ivme kaybeden ekonominin üzerine daha da ağır bir yük bindirecektir. Düşünsenize, Ocak 2022’de %0-0,25 olan faiz bugün %5,25-5,50 ve neredeyse sene başı yılın geriye kalan kısmında 6-7 kez faiz indirimi bekleyen piyasaları gelinen noktada bir kez faiz indirimi beklemeye başladılar. Vadeli faiz kontratlarında bu sabah itibariyle sene sonu faiz indirim beklentisi 35 baz puana gerilerken, sene başı ortaya konan ‘soft landing’ yani yumuşak iniş senaryosunun da cereyan eden gelişmeler ile uyumsuzluk gösterdiğini çok açık bir şekilde söyleyebiliriz.
Yumuşak iniş beklentisinin iyice bozulduğu dün akşam, piyasalar ilk kez zayıf ekonomik veriler nedeniyle düşüşe geçti. Geçmişte, zayıf ekonomik veriler daha fazla faiz indirimi anlamına gelerek piyasaları motive ediyordu. Zayıflayan ekonomik verilerle birlikte yükselen enflasyonla karşı karşıya kalan piyasalarda uzun bir süre yüksek faiz oranlarının egemen olacağını kabullenince sınai hisselerinin işlem gördüğü Dow Jones endeksi geceyi %1 düşüşle olumsuz anlamda ayrışarak tamamladı.
Piyasaları kılavuz kargası durumunda ABD 10 yıllık devlet tahvilinin getirisi %4,73 seviyesine yükselerek son 6 ayın zirvesini test ederken, faizi getirisi olmayan altının ise 2,335 dolar seviyesinde olan biten temkinli bir şekilde takip ettiğini not edelim. Hafta içinde yazmış olduğumuz altın ile ilgili raporda merkez bankalarının altın sevdasından söz ederken, ayrıca, ABD’de yükselen enflasyonist baskılar nedeniyle reel getirinin de daralmaya başlayacağı beklentisinin de altına destek sunmasını bekliyoruz. Özellikle, küçük kardeş gümüşün multi yılların direncini aşması ve teknik analizde sıklıkla kullanılan aşılan seviyelerin yeniden test edilme isteğinin tamamlanması ve konsolidasyonun isteğinin de bitmesi ardından daha yüksek seviyelerde işlem görmesini bekliyoruz. Hülâsa, kıymetli madenler için pozitif tonumuzu korumaya devam ediyoruz.
Dün TCMB‘nin olağan PPK toplantısı takip edildi. Piyasa tahminleri doğrultusunda politika faizi %50 seviyesinde sabit tutuldu. Karar metninde gerekli olması hâlinde faiz artırımı yapılabileceğine yer verilerek etkili bir dil ve şahin ibarelerin kullanıldığını gördük. Öte yandan, faiz kararının hemen sonrası, TCMB, Türk Lirası mevduat payının artırılması ve Kur Korumalı Mevduattan (KKM) klasik Türk Lirası mevduata geçişi desteklemek adına zorunlu karşılıklara faiz ödenmesi noktasında yeni bir düzenleme ile ince ayar anlamına gelebilecek yeni bir adım attı. PPK kararının yurt içi piyasalarda etkisinin nötr olduğunu görsek de, ABD verisinin yarattığı risk off moduna paralel Türk mali piyasalarının da tadı bozuldu: BIST100 endeksi günü yatay kapatırken, Bankacılık endeksi %3,4 değer kaybetti. USDTRY kuru kamu kontrolünde 32,50 seviyelerinde salınmaya devam ederken, 5 yıl vadeli CDS risk primi hafifçe 310 baz puan seviyesine yükseldi.
ABD büyüme verisi sonrası ekonominin yavaşladığı lâkin fiyatlama eğiliminin oldukça enflasyonist olduğunun anlaşılması sonrası telaffuz edilmeye başlanan stagflasyon kelimesini dâhi piyasaların keyfini kaçırırken, Tesla ve Meta ardından dün akşam bilanço verilerini açıklayan Alphabet (Google) ve Microsoft bu sabah piyasaların imdadına yetişti! Alphabet, ilk temettüsünü ve 70 milyar dolarlık hisse geri alımını açıklayarak, zil sesinin ardından hisselerin yaklaşık %16 oranında değer kazanırken, Microsoft, bulut hizmetlerinde yapay zekanın benimsenmesinden elde edilen kazanımların etkisiyle Wall Street tahminlerini geride bıraktı. Şirketin hisseleri kapanış zili ardından %4’ten fazla arttı.
ABD borsa endekslerinin geceyi düşüşle tamamlaması sonrasıda, bu sabah Alphabet (Google), Microsoft ve Snap’ın açıkladığı olumlu verilerin rüzgârı ile piyasaların dünkü şoku bir nebze de olsun üstlerinden attığını görüyoruz. Bu sabah Asya piyasalarına hâkim renk yeniden yeşile dönerken, ABD borsalarının da vadeli işlemlerinde en büyük 500 şirketin işlem gördüğü S&P500 ve teknoloji hisselerinin işlem gördüğü Nasdaq endeksinin %1 yükseldiğini, sinai hisselerinin işlem gördüğü Dow Jones’un ise dünkü veriyi kafasından henüz atamayarak yatay seyrettiğini not edelim.
Pasifiğin diğer ucunda merakla beklenen Japonya Merkez Bankası (BoJ) olağan toplantısında, faiz oranları beklentilere paralel değişmezken, enflasyonun önümüzdeki üç yıl içinde %2 hedefinin yakınında kalacağını öngören yeni tahminler piyasaların canını daha da sıkmışsa benziyor. Keza yaralı aslan JPY dolar karşısında bu sabah 156 seviyesini de aşarak son 34 yılın yeni zirvesine yükseldi! Cereyan eden dünkü olumsuz gelişmeler sonrasında bugün gözler ABD’de açıklanacak Mart ayı PCE enflasyon verisinde olacaktır. FED’in Mayıs toplantısına yaklaştığımız bu günlerde açıklanacak veri büyük bir dikkatle takip edilecektir.
Yeni ekonomi yönetiminin Türk Lirası’na değer kazandırmak ve enflasyonla mücadele etmek için başlattığı faiz artışı döngüsü hızla devam ederken, mevduat faizleri de yükselişe geçti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 31 Mart yerel seçimleri öncesi gerçekleştirilen Para Politikası Kurulu toplantısında 500 baz puanlık faiz artışına gitti. Bu gelişme, yeni ekonomi yönetiminin enflasyonla mücadele konusundaki kararlılığını vurgularken, 2023’ten bu yana yaşanan mevduat faizi artışları da hız kazandı. Finansal ürün karşılaştırma platformu Hesapkurdu’nun verileri, 2024 yılı nisan ayı güncel banka mevduat faiz oranlarına bakıldığında, bazı bankaların üç aylık vadeli güncel mevduat faiz oranının %58’e dayandığını gösterdi.
Mevduat faizi bir yılda ikiye katladı
Mevduat faizlerinin yükselişindeki boyutları anlamak için tarihsel veriler incelendiğinde, TCMB verilerine göre Mart 2023’te üç aya kadar vadeli ortalama mevduat faizi oranının %27,83 olduğu görüldü. Mevduat faizlerinin bir yılda ikiye katladığını, %110’dan fazla arttığını ifade eden Hesapkurdu Bankacılık İş Geliştirme Yöneticisi Orhun Çağlar Atilla, “Mevduat faiz oranları 2023 yılı sonlarından bu yana istikrarlı bir biçimde artıyor. Bu artış, 2024’ün ilk çeyreğinde de devam etti. Bu sebeple mevduat sahiplerini, varlıklarını Türk Lirası’nda değerlendirmek için vadeli hesap seçeneklerine yöneldi. Mevduat, 2024’te de en çok tercih edilen yatırım araçlarından olmaya devam ediyor” dedi.
Gözler TCMB’nin 25 Nisan’daki toplantısında
TCMB’nin mart ayının sonlarında yayımladığı Piyasa Katılımcıları Anketi, 2024 yıl sonu enflasyon beklentisinin %42,96’dan %44,19’a yükseldiğini gösterdi. TCMB’nin enflasyon hedeflerinde yaşanan kaymanın gerekçelerini açıklamak için hükümete yazdığı mektup da, enflasyon beklentilerinin gücünü koruduğunu gösterdi. TCMB’nin her karar metninde para politikasındaki şahin duruşun korunacağı vurgusuna yer verdiğini belirten Orhun Çağlar Atilla, “ABD ve Avrupa ekonomileri yapışkan enflasyon sonrası faiz indirimlerine başlamak için gün sayıyor olsa da bu beklentiler öteleniyor. Türkiye’de durum daha farklı. Morgan Stanley’in mart ayında yayımladığı tahminler, Türkiye’de faiz indirimi döngüsünün ancak 2025 ilk çeyreğinde başlayabileceğini gösteriyor. TCMB Para Politikası Kurulu, 25 Nisan’da toplanacak. Gözler bu toplantıdan çıkacak karara çevrilse de Türkiye’de mevduat faizlerinin uzun bir süre daha bu seviyelerde kalacağını söyleyebiliriz” ifadelerini kullandı.
Mevduat faizi / kâr payı oranlarının temel olarak kredi faiz / kâr payı oranlarına paralel olarak belirlendiğini hatırlatan Hesapkurdu Bankacılık İş Geliştirme Yöneticisi Orhun Çağlar Atilla, değerlendirmelerini şu ifadelerle sonlandırdı:
“Kredi, sigorta, mevduat hesabı, kredi kartı gibi finansal ürünleri karşılaştırma olanağı sunan Hesapkurdu.com olarak kullanıcılarımızın mevduat faizlerinin güncel değerlerini görebilmeleri için özel bir sayfa hazırladık. Mevduat tutarını ve gün cinsinden vadeyi giren kullanıcılar, saniyeler içinde bankaların sunduğu güncel mevduat faizi oranlarını görebiliyor ve kendilerine uygun teklifi seçebiliyor. Hesapkurdu.com olarak piyasayı kullanıcılarımız için takip etmeye ve onlar için en uygun teklifleri sunmaya devam edeceğiz.”
