Erol Taşdelen

BEYİN ÇÜRÜMESİ toplumsal soruna dönüşüyor

Son yıllardaki hızlı dijitalleşme ve akıllı cep telefonların hayatımızın merkezine yerleşmesi uzmanlarda ciddi kaygılar oluşturmaya başladı. Daha az kullanılan Beyin İnsanlığın geleceğini de tehdit ederek toplumda yeni sorunları beraberinde getireceğe benziyor… Oxford İngilizce Sözlüğü, 2024 yılının kelimesini “Brain rot” yani ‘Beyin Çürümesi’ olarak seçti. Hadi gelin bunun sosyal alanda ne gibi etkileri olduğuna yakından bakalım …

Yayınlanma:

4 ay önce

16/12/2024

Yazan:

BankaVitrini

Beyin çürümesi bir toplumda bireylerin eleştirel düşünme, sorgulama ve yaratıcı problem çözme yeteneklerinin körelmesiyle sonuçlandığında, bu durum toplumsal düzeyde ciddi olumsuz etkiler yaratabilir. İşte bu sürecin toplum üzerindeki etkileri:

1. Eleştirel Düşüncenin Zayıflaması

Toplumda bireylerin eleştirel düşünceden uzaklaşması, bilgiye sorgulamadan inanma ve yanlış yönlendirilme riskini artırır.

Sonuç: Toplum manipülasyona açık hale gelir. Politik veya ekonomik alanlarda popülist yaklaşımlar daha kolay kabul görür.
Örnek: Yanlış bilgilere dayalı kararların yaygınlaşması, sosyal kaosa veya adaletsizliklere yol açabilir.

2. Yaratıcılık ve Yenilikçiliğin Azalması

Zihinsel tembellik, bireylerin yaratıcı fikirler üretmesini ve yenilikçi çözümler geliştirmesini engeller.

Sonuç: Bilimsel ve teknolojik gelişmeler yavaşlar, küresel rekabet gücü azalır.
Örnek: Eğitim ve teknoloji alanlarında geri kalmış toplumlar, ekonomik ve kültürel olarak dışa bağımlı hale gelir.

3. Sosyal Adalet ve Bilinç Eksikliği

Toplumun geniş kesimlerinde bilinç düzeyinin düşük olması, sosyal eşitsizliklerin artmasına yol açabilir.

Sonuç: İnsan hakları ihlalleri, adaletsizlikler ve ayrımcılıklar daha kolay kabul edilebilir hale gelir.
Örnek: Güçlülerin zayıfları ezdiği, hukukun üstünlüğünün zayıfladığı sistemler oluşabilir.

4. Toplumsal Kutuplaşma

Zihinsel çöküş yaşayan bireyler, farklı fikirleri anlamakta veya kabul etmekte zorlanabilir.

Sonuç: Farklılıkları kabullenememe, toplumda çatışmaları artırır.
Örnek: Farklı din, mezhep, etnik grup ya da ideolojik görüşler arasında daha sık anlaşmazlıklar yaşanabilir.

5. Eğitim Sisteminin Çöküşü

Beyin çürümesi, eğitim sistemine olan ilgiyi ve yatırımı azaltabilir.

Sonuç: Eğitimde nitelik kaybı, toplumsal ilerlemenin önündeki en büyük engellerden biri haline gelir.
Örnek: Eğitim kurumları bilgi aktarmaktan çok, ezbere dayalı sistemler üzerinden bireyleri standart hale getiren yapılar haline dönüşebilir.

6. Ekonomik Gerileme

Yenilikçi düşünce ve eleştirel analiz eksikliği, üretim ve ekonomik verimlilik üzerinde doğrudan olumsuz etkiler yaratır.

Sonuç: Toplumlar sadece tüketen, ancak üretken olmayan bireylerden oluşabilir.
Örnek: Uzun vadede ekonomik krizler yaşanabilir ve iş gücünün kalitesi düşebilir.

7. Kolektif Bilinç Kaybı

Bir toplumun kültürel ve tarihi değerlerini anlamaktan uzaklaşması, o toplumun kolektif bilincini ve kimliğini kaybetmesine yol açabilir.

Sonuç: Toplum kendi geçmişinden ve köklerinden kopabilir, kültürel yozlaşma başlayabilir.
Örnek: Sanat, edebiyat, tarih ve felsefe gibi alanlara olan ilginin azalmasıyla, toplumda entelektüel fakirleşme yaşanır.

8. Toplumsal Dayanışmanın Azalması

Zihinsel çöküş, bireyleri yalnızca bireysel çıkarlarını düşünen bir yapıya yönlendirebilir.

Sonuç: Toplumda dayanışma ruhu zayıflar, bireyler birbirinden kopuk hale gelir.
Örnek: Toplumun ortak problemleri (çevre sorunları, sosyal eşitsizlik gibi) çözümsüz kalabilir.

9. Demokrasinin ve Özgürlüklerin Zayıflaması

Bilgiye ve düşünceye gereken önemi vermeyen bir toplumda, demokratik sistemler işlevini yitirebilir.

Sonuç: Otoriter rejimlerin yükselişi için uygun bir zemin hazırlanabilir.
Örnek: Sorgulamayan bireyler, özgürlüklerin kısıtlanmasını normal kabul edebilir.

Sonuç

Beyin çürümesi, bireylerden topluma yayılan zincirleme bir etkidir. Bu durum, toplumsal dinamiklerin ve değerlerin kökten bozulmasına neden olabilir. Ancak, bu olumsuzlukların önüne geçmek mümkündür:

Eğitimde reformlar yapmak,
Eleştirel düşünceyi teşvik eden kültürel ve sosyal ortamlar yaratmak,
Bilgiye erişimi yaygınlaştırmak ve ifade özgürlüğünü korumak, toplumun zihinsel çöküşünü engelleyecek adımlar arasında yer alır.

Bir toplumun gücü, bireylerinin zihinsel kapasitesi ve bu kapasiteyi kullanma cesaretiyle doğru orantılıdır.

ChatGPT

Görüntülenme: 3.818

İlgili Etiketler:

DÜNYA DEMİRYOLUNDAN VAZGEÇMİYOR

HSBC: Dolandırıcılığı önleyemediği için Avustralya’da şok dava

Okumaya devam et

Erol Taşdelen

Sessiz İstifalar, Bağlılık Skorları ve Daha Fazlası: İK’da Yeni Dönem Metrikleri

Yayınlanma:

4 saat önce

25/04/2025

Yazan:

Erol Taşdelen

Raporlama tüm birimler için olduğu gibi modern İnsan Kaynaklar alanında da öne çıkmaya başladı. Veriye Dayalı İnsan Kaynakları Yönetimi: Ölçmeden Yöneten Yönetemez dönemine geçti. İnsan Kaynakları Raporlamada kullanılan 10 metrik verinin hesaplama formüllerini bir araya getirdik. Rasyoları iyi değerlendiren yöneticiler için personel stratejisi de netleşmiş olur:

İnsan Kaynakları Metrikleri Raporunu örnekli ve formüllü şekilde sunuyorum. Bu yapı hem İK profesyonelleri hem de yöneticiler için stratejik karar alma süreçlerinde kullanılabilir.

İNSAN KAYNAKLARI METRİKLERİ RAPORU- (Örnekli ve Formüllü)

1️⃣ İşe Alım Metrikleri

✅ İşe Alım Süresi (Time to Hire)

Formül:
İşe alım süresi = İş ilanının yayına alındığı gün - İş teklifinin kabul edildiği gün

Örnek:
İlan: 1 Mart | Kabul: 21 Mart
İşe Alım Süresi = 20 gün

✅ İşe Alım Maliyeti (Cost per Hire)

Formül:
Toplam işe alım maliyeti / Alınan çalışan sayısı

Örnek:
Toplam maliyet: 150.000 TL
Alınan kişi: 5
İşe Alım Maliyeti = 150.000 / 5 = 30.000 TL

2️⃣ Çalışan Devir Oranı (Turnover Rate)

Formül:
(Dönem içinde işten ayrılan çalışan sayısı / Ortalama çalışan sayısı) x 100

Örnek:
Ayrılan kişi: 12 | Ortalama çalışan sayısı: 100
Çalışan Devir Oranı = (12 / 100) x 100 = %12

3️⃣ Yeni Çalışan Kalıcılık Oranı (Retention Rate)

Formül:
(Belirli bir süre sonra hâlâ çalışan yeni personel / Başlangıçta işe alınan kişi sayısı) x 100

Örnek:
İşe alınan: 30 | 6 ay sonra kalan: 24
Yeni Çalışan Kalıcılığı = (24 / 30) x 100 = %80

4️⃣ Çalışan Memnuniyeti Skoru (Survey Score)

Formül:
Toplam puanlanan skor / Katılımcı sayısı

Örnek:
Toplam skor: 8.000 | Katılımcı: 100
Memnuniyet skoru = 8.000 / 100 = 80/100

5️⃣ eNPS (Çalışan Tavsiye Skoru)

Formül:
%Destekleyenler - % Olumsuzlar
(Destekleyenler: 9–10 puan verenler, Olumsuzlar: 0–6 puan verenler)

Örnek:
Destekleyenler: %60 | Olumsuzlar: %20
eNPS = 60 - 20 = 40

6️⃣ Kişi Başına Düşen Gelir (Revenue per Employee)

Formül:
Toplam gelir / Toplam çalışan sayısı

Örnek:
Gelir: 50.000.000 TL | Çalışan: 250
RPE = 50.000.000 / 250 = 200.000 TL

7️⃣ Eğitim Yatırımı (Training Investment per Employee)

Formül:
Toplam eğitim harcaması / Eğitime katılan çalışan sayısı

Örnek:
Eğitim bütçesi: 100.000 TL | Katılan: 50 kişi
Eğitim yatırım = 100.000 / 50 = 2.000 TL

8️⃣ Devamsızlık Oranı (Absenteeism Rate)

Formül:
(Toplam devamsızlık günleri / (Çalışan sayısı x Çalışma gün sayısı)) x 100

Örnek:
Devamsızlık: 180 gün | Çalışan: 60 | Ay: 22 iş günü
Devamsızlık Oranları = (180 / (60 x 22)) x 100 = 13.6%

9️⃣ Yıllık İzin Kullanım Oranı

Formül:
Kullanılan izin günleri / Hak edilen izin günleri x 100

Örnek:
Hak edilen: 3.000 gün | Kullanılan: 2.400
Oran = 2.400 / 3.000 x 100 = %80

1️⃣0️⃣ Yönetim Kadrosunda Kadın Oranı

Formül:
Yönetim kadrosundaki kadın çalışan sayısı / Toplam yönetim kadrosu x 100

Örnek:
Kadın yönetici: 8 | Toplam yönetici: 40
Kadın oranı = 8 / 40 x 100 = %20

Görüntülenme: 7.994

Okumaya devam et

BANKA HABERLERİ

Faizsiz Finansman: Murahaba Kredisi nedir?

Yayınlanma:

6 saat önce

25/04/2025

Yazan:

Erol Taşdelen

Murabaha kredisi, İslami finans sisteminde faizsiz olarak uygulanan bir tür ticari kredi yöntemidir. Genellikle katılım bankaları tarafından kullanılır. Bu sistemde banka doğrudan para vermez; müşteri adına malı satın alır ve üzerine kâr koyarak müşteriye vadeli olarak satar.

Murabaha Kredisi Nasıl İşler?

Müşteri talepte bulunur: Müşteri bankaya almak istediği malı (örneğin bir araç, makine veya hammadde) bildirir.
Banka malı satın alır: Banka, malı üçüncü bir satıcıdan peşin olarak satın alır ve mülkiyeti üzerine geçirir.
Müşteriye satar: Daha sonra banka, malı müşteriye belirli bir kâr marjı ekleyerek vadeli olarak satar.
Ödeme vadeli yapılır: Müşteri, mal bedelini banka ile anlaştığı taksitler şeklinde öder.

Örnekle Açıklayalım:

Ali Bey bir iş makinesi almak istiyor (maliyet: 100.000 TL).
Katılım bankasına başvuruyor.
Banka bu iş makinesini satıcıdan 100.000 TL’ye alıyor.
Ali Bey’e 120.000 TL’ye, 12 ay vadeyle satıyor.
Ali Bey her ay 10.000 TL taksit ödüyor.
Faiz yoktur; sadece önceden belirlenmiş bir kâr oranı vardır.

Murabaha’nın Özellikleri

Faiz içermez (İslam hukukuna uygundur).
Mal alımına dayanır, para alım-satımı yapılmaz.
Kâr oranı başta bellidir, sonradan değişmez.
Borç değil, ticaret ilişkisine dayanır.
Satın alınan ürün, müşteri istemese bile önce bankanın mülkiyetine geçer.

Murabaha ile Gelen Avantajlar

Avantaj	Açıklama
Faizsiz	Faiz yasağına uygun, dini hassasiyet taşıyanlar için idealdir.
Sabit ödeme	Kâr oranı ve vade baştan bellidir, sürpriz yoktur.
Ticaret temelli	Borç ilişkisi değil, satış ilişkisi kurulmuştur.

Bankaların Ticari kredileri vadesinden önce geri ödeme istemelerinin önünde yasal engel yok fakat; Katılım Bankaları yapıları ve verdikleri kredinin özellikleri gereği kriz dönemleri dahil krediyi vadesinden önce geri çağıramıyorlar.

Görüntülenme: 9.533

Okumaya devam et

Erol Taşdelen

KAHRAMANMARAŞ DEPREMİNDE BANKALAR NE YAPTI?

Yayınlanma:

1 gün önce

24/04/2025

Yazan:

Erol Taşdelen

Deprem dönemlerinde Türk bankalarının davranışı, hem insani sorumlulukları hem de ekonomik sistemin sürekliliği açısından önem taşır. Özellikle 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremler sonrasında Türk bankalarının tutumları aşağıdaki başlıklarda özetlenebilir:

1. Acil Yardım ve Bağış Kampanyaları

Türkiye Bankalar Birliği (TBB) koordinasyonunda bankalar, AFAD başta olmak üzere resmi kurumlara toplamda milyarlarca TL’lik bağış yaptı.
Örnekler:
- Ziraat Bankası, VakıfBank ve Halkbank gibi kamu bankaları, ilk etapta toplam 1 milyar TL’nin üzerinde bağış açıkladı.
- Özel bankalar (İş Bankası, Garanti BBVA, Akbank, Yapı Kredi vs.) da yüz milyonlarca TL düzeyinde katkı sağladı.
- Bazı bankalar bölgeye mobil şube, konteyner ATM, jeneratör desteği sağladı.

2. Kredi ve Borç Ertelemeleri

Depremden doğrudan etkilenen bölgelerde:
- Konut, taşıt, ihtiyaç ve ticari krediler için ödeme erteleme seçenekleri sunuldu.
- Kredi kartı borçları ertelendi veya taksitlendirildi.
- Faizsiz dönemler ve esnek ödeme planları devreye alındı.
- KOBİ’lere yönelik özel kredi yapılandırma destekleri sağlandı.

3. Sigorta ve Tazminat Süreçleri

Bankaların iştiraki olan sigorta şirketleri, Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) ile koordineli çalıştı.
Hasar tespit süreçlerinin hızlandırılması ve tazminat ödemelerinin önceliklendirilmesi için personel ve sistem desteği sağlandı.

4. Dijital Bankacılık ve Erişim Desteği

Bölgede şube yıkımı veya erişim sorunu yaşayan kullanıcılar için:
- Mobil uygulamalar ve internet şubeleri üzerinden işlem sınırları geçici olarak gevşetildi.
- Bazı bankalar, mobil şube araçları göndererek fiziksel hizmet sağladı.

5. Çalışanlar ve Müşteriler İçin Psikolojik ve Sosyal Destek

Deprem bölgesindeki banka çalışanları için barınma, gıda ve sağlık destekleri sağlandı.
Psikolojik destek hatları, hem çalışanlar hem de müşteriler için devreye alındı.

Eleştiriler

Bazı eleştiriler de gündeme geldi:

Borç ertelemelerinin tüm kesimleri kapsamaması, özellikle bireysel müşterilerin mağduriyeti.
Tazminat süreçlerinde yavaşlık veya evrak yoğunluğu nedeniyle gecikmeler.
Şube kapatma kararı alan bazı bankalar bölgeden çekiliyor algısı yarattı.

Genel Değerlendirme

Deprem sonrası Türk bankaları:

İlk refleks olarak insani yardımlara öncelik verdi.
Ekonomik çarkların durmaması için kredi esneklikleri sağladı.
Ancak, daha kapsayıcı ve uzun vadeli planlama ihtiyacı da gündeme geldi.

HANGİ BANKA NE KADAR YARDIM VAAT ETTİ?

2022 Kahramanmaraş Depreminde bankalar milyarlarca lira destek sözü açıkladılar. Fakat bu vaatlerinin bugüne kadar ne kadarlık kısmının yerine getirildiği henüz netleşmiş değiş. Zira, bu vaatlere rağmen bankaların bu yöndeki bağış ve destekleri yıllık Faaliyet Raporlarında yer almadı. Kurumsal Etik açısından bu destek yardım vaatlerinin ne kadarının ne şekilde yerine getirildiğinin açıklanması kurumların marka değerini de yakından ilgilendiriyor.