Erol Taşdelen

KARA PARA ÖNLEYİCİ ULUSLARARASI YAPTIRIMLAR NELER?

Yayınlanma:

8 ay önce

04/11/2024

Yazan:

Kara para, yasa dışı faaliyetlerden elde edilen, kaynağı gizlenerek yasal bir görünüme kavuşturulmaya çalışılan paradır.

Kara Para ile mücadelede; Uluslararası yaptırımlar, devletlerin veya uluslararası kuruluşların, belirli bir ülkeye, kuruluşlara veya bireylere yönelik olarak uyguladıkları kısıtlayıcı tedbirlerdir. Bu yaptırımların amacı, hedeflenen tarafların davranışlarını değiştirmek, uluslararası barış ve güvenliği sağlamak ya da insan hakları ihlallerini önlemektir. Yaptırımlar, diplomatik, ekonomik, ticari, askeri veya finansal alanlarda uygulanabilir ve çeşitli türlere ayrılır. İşte uluslararası yaptırım türleri ve etkileri:

1. Ekonomik Yaptırımlar

Ekonomik yaptırımlar, hedeflenen ülkenin veya kuruluşların ekonomik faaliyetlerini sınırlandırarak zarar vermeyi amaçlar. Bu tür yaptırımlar arasında şunlar bulunur:

Ticari Yaptırımlar: Belirli ürünlerin ihracat veya ithalatının yasaklanmasıdır. Örneğin, askeri amaçlarla kullanılabilecek malların hedef ülkeye satışının engellenmesi gibi.
Yatırım Yaptırımları: Hedef ülkede yeni yatırımların yapılmasının önlenmesi veya mevcut yatırımların geri çekilmesi istenir. Bu, hedef ülkenin ekonomik büyümesini kısıtlamayı amaçlar.
Finansal Yaptırımlar: Hedef ülkeye yönelik doğrudan veya dolaylı finansal işlemler üzerinde kısıtlamalar uygulanır. Örneğin, hedef ülkenin uluslararası bankacılık sistemine erişiminin engellenmesi.

2. Dış Ticaret Yaptırımları

Dış ticaret yaptırımları, belirli malların veya hizmetlerin hedef ülkeye ihraç edilmesini veya o ülkeden ithal edilmesini yasaklar. Genellikle enerji kaynakları, silah ve savunma sanayi ürünleri gibi stratejik öneme sahip sektörleri hedef alır. Örneğin, ABD’nin İran’a uyguladığı petrol ticareti yaptırımları, İran’ın gelir kaynaklarını sınırlandırmayı hedeflemiştir.

3. Finansal Yaptırımlar

Finansal yaptırımlar, hedef ülkenin veya kuruluşların uluslararası finansal işlemlerine erişimini sınırlandırır. Bu kapsamda;

Uluslararası Bankacılık Sisteminden Çıkarma (SWIFT Yaptırımları): Hedef ülkenin SWIFT gibi uluslararası bankacılık ağlarına erişimi kısıtlanır veya tamamen engellenir. Bu durum, uluslararası para transferlerini zorlaştırarak ülkenin ticaretini ve ekonomisini olumsuz etkiler. Örneğin, 2012 yılında İran’ın SWIFT sisteminden çıkarılması, ülkenin uluslararası ticaretine büyük darbe vurmuştur.
Dondurma Kararları: Hedef kişi, kuruluş veya ülkeye ait uluslararası varlıkların dondurulması, bu varlıkların erişim ve kullanımını engeller.

4. Seyahat Yasağı ve Vize Kısıtlamaları

Belirli kişilerin ülkeye giriş veya çıkışlarını engellemek için uygulanan seyahat yasakları ve vize kısıtlamalarıdır. Hedeflenen kişiler genellikle politikacılar, üst düzey devlet yetkilileri veya uluslararası barış ve güvenliği tehdit eden kişi ve gruplardır. Örneğin, Birleşmiş Milletler, terör örgütleriyle bağlantılı olduğu düşünülen kişilere seyahat yasağı koyabilir.

5. Silah Ambargosu

Silah ambargoları, hedef ülkeye veya gruba silah ve askeri malzeme satışının yasaklanmasıdır. Bu tür ambargolar genellikle çatışmaların olduğu bölgelerde, sivillerin korunması amacıyla uygulanır. Silah ambargoları, belirli silah türlerinin yanı sıra askeri teknolojiyi ve eğitimi de kapsayabilir. Örneğin, Birleşmiş Milletler, Libya ve Kuzey Kore gibi ülkelere silah ambargosu uygulamaktadır.

6. Diplomatik Yaptırımlar

Diplomatik yaptırımlar, diplomatik ilişkilerin kısıtlanması veya tamamen kesilmesini içerir. Bu yaptırımlar arasında elçilerin geri çağrılması, diplomatik misyonların kapatılması veya uluslararası kuruluşlardan geçici olarak çıkarılma gibi önlemler bulunur. Diplomatik yaptırımlar, hedef ülkedeki hükümete yönelik güçlü bir politik mesaj gönderir. Örneğin, Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi sonrasında, bazı ülkeler Rus diplomatları sınır dışı etmiş ve diplomatik ilişkileri askıya almıştır.

7. Sektörel Yaptırımlar

Bu yaptırımlar, belirli sektörleri hedef alarak o sektörlerdeki faaliyetleri sınırlandırır. Özellikle enerji, finans, teknoloji, havacılık ve telekomünikasyon gibi stratejik sektörlere odaklanır. Sektörel yaptırımlar, hedef ülkenin ekonomisinin belirli bir kısmını zayıflatmayı amaçlar. Örneğin, Rusya’ya uygulanan enerji ve finans sektörü yaptırımları, Rus ekonomisini büyük ölçüde etkilemiştir.

8. İkincil Yaptırımlar

İkincil yaptırımlar, birincil yaptırımlara uymayan üçüncü taraf ülke veya kuruluşları hedef alır. Örneğin, bir ülke, başka bir ülkeye yönelik uyguladığı yaptırımları delmek amacıyla o ülkeyle ticaret yapan diğer ülkelere de yaptırım uygulayabilir. ABD’nin, İran yaptırımlarını ihlal eden yabancı şirketlere karşı uyguladığı ikincil yaptırımlar bu tür yaptırımlara örnektir.

9. İnternet ve Telekomünikasyon Yaptırımları

Bu yaptırımlar, hedef ülkenin internete, bilgi teknolojilerine ve telekomünikasyon hizmetlerine erişimini kısıtlar. Sivil nüfus üzerindeki olumsuz etkiler göz önünde bulundurulsa da, bazı ülkeler bu tür yaptırımları bilgi akışını kısıtlamak veya propaganda faaliyetlerini önlemek amacıyla uygular.

Uluslararası Yaptırımların Olası Sonuçları ve Etkileri

Uluslararası yaptırımlar, hedef ülkeye veya gruba ciddi ekonomik ve siyasi zararlar verebilir. Ancak, yaptırımların uygulandığı toplumun geniş kesimlerini de olumsuz etkileme riski vardır:

Ekonomik Çöküntü: Yaptırımlar, hedef ülkenin ekonomik faaliyetlerini kısıtlayarak enflasyon, işsizlik ve yoksulluğun artmasına neden olabilir. Özellikle finansal yaptırımlar ve sektörel kısıtlamalar, ekonomiyi doğrudan etkiler.
Sosyal Etkiler: Ekonomik yaptırımlar, günlük yaşamı olumsuz etkileyebilir; temel gıda, ilaç ve sağlık hizmetlerine erişimi zorlaştırabilir. Bu durum, halkın yaşam standartlarının düşmesine ve toplumsal huzursuzluklara yol açabilir.
Politik Değişim Baskısı: Yaptırımlar, hedef ülkede politik değişim yaratma amacı güder. Ekonomik zorluklar ve diplomatik izolasyon, halkın veya yönetimin mevcut politikaları gözden geçirmesine neden olabilir.
İkili İlişkiler Üzerindeki Etkiler: Yaptırımlar, hedef ülkeler ve yaptırımları uygulayan ülkeler arasında uzun vadeli güvensizlik ve karşılıklı düşmanlık yaratabilir.

Uluslararası Yaptırım Örnekleri

İran Yaptırımları: ABD ve Avrupa Birliği, İran’ın nükleer faaliyetleri nedeniyle petrol ve finans sektörlerine ağır yaptırımlar uyguladı. Bu yaptırımlar, İran ekonomisini büyük ölçüde etkiledi; ancak 2015’te yapılan nükleer anlaşmayla bazı yaptırımlar kaldırıldı. Anlaşmanın bozulması sonrası, ABD yeniden yaptırımlara yöneldi.
Rusya Yaptırımları: Rusya’nın 2014 yılında Kırım’ı ilhak etmesi nedeniyle ABD ve AB, Rusya’ya ekonomik, finansal ve sektörel yaptırımlar uygulamıştır. Bu yaptırımlar enerji, finans ve savunma sektörlerini hedef almış ve Rus ekonomisi üzerinde uzun vadeli etkiler yaratmıştır.
Kuzey Kore Yaptırımları: Kuzey Kore’nin nükleer programı nedeniyle BM, ABD ve birçok ülke tarafından geniş kapsamlı yaptırımlara tabi tutulmuştur. Silah ambargoları, finansal kısıtlamalar ve ticaret yaptırımları, Kuzey Kore’nin nükleer faaliyetlerini sınırlandırmayı hedefler.
Venezuela Yaptırımları: ABD ve bazı Latin Amerika ülkeleri, Venezuela’daki insan hakları ihlalleri ve demokratik kriz nedeniyle finansal yaptırımlar uygulamaktadır. Bu yaptırımlar, ülkenin petrol gelirlerine erişimini kısıtlamış ve ekonomik krizle mücadele etmesini zorlaştırmıştır.

Sonuç

Uluslararası yaptırımlar, diplomasi ve güvenlik politikalarında önemli bir araç olarak kullanılmaktadır. Yaptırımlar, hedef ülke veya grubu belirli politikalarından caydırmak amacıyla ekonomik, finansal, diplomatik veya askeri kısıtlamalarla zorlayıcı bir baskı mekanizması sunar. Ancak, yaptırımların hedefledikleri sonuçları her zaman sağladığı söylenemez ve bu yaptırımlar çoğu zaman sivil nüfus üzerinde de olumsuz etkiler yaratır.

GPT

Görüntülenme: 6325

İlgili Etiketler:

İŞBANK 9 ayda 34,8 milyar TL kâr etti

Kaspersky, kimlik avı saldırılarında yapay zeka kullanımının temel işaretlerini belirledi

Okumaya devam et

Erol Taşdelen

ZENGİNLİK İLLÜZYONU: Gerçek Zenginlik mi, Borçla Alınmış Bir Hayal mi?

Yayınlanma:

1 gün önce

30/06/2025

Yazan:

Erol Taşdelen

Günümüzde birçok birey, şirket ve hatta ülke; sahip olduğundan çok daha fazla zenginmiş gibi davranıyor. Lüks arabalar, büyük evler, gösterişli tatiller ve sosyal medyada sergilenen “refah dolu” hayatlar… Ancak tüm bu görüntülerin arkasında çoğu zaman borçla finanse edilen bir tüketim yatıyor.

Bu duruma ekonomi literatüründe “Zenginlik İllüzyonu” adı veriliyor. Yani kişi ya da kurumlar gerçek zenginlik yerine, borçla veya geçici gelirlerle sürdürülen bir refah algısı içinde yaşıyorlar.

BİREYSEL DÜZEYDE ZENGİNLİK İLLÜZYONU

Nasıl oluşur?

Kredi kartıyla yapılan lüks harcamalar
Taksitle alınan araba, ev, tatil vb.
Sosyal medyada sergilenen “lüks yaşam” gösterileri

Gerçek: Sahip olunan varlık değil, borçla finanse edilmiş bir tüketimdir.

Kredi kartıyla alınan pahalı telefonlar, taksitle gidilen lüks tatiller ve gösteriş için yapılan harcamalar… Tüm bu tüketim örnekleri, zenginlik illüzyonunun bireysel düzeydeki tezahürüdür. Kişi, aslında gelecek gelirini bugünden harcamakta, ama kendini “zengin” hissetmektedir.

ŞİRKETLERDE ZENGİNLİK İLLÜZYONU

Nasıl oluşur?

Sürekli borçlanarak yapılan yatırımlar
Gerçekleşmemiş kârlar üzerinden yapılan büyüme planları
Finansal tablolarda şişirilmiş varlıklar

Gerçek: Firmanın nakit akışı sorunlu olabilir, ancak dışarıdan “büyüyen ve zenginleşen şirket” algısı yaratılır.

Bazı firmalar; sürekli kredi kullanarak yatırım yapmakta, borçla büyümektedir. Finansal tablolarda görülen “kâr” çoğu zaman nakit akışıyla desteklenmeyen hayali bir kârdır. Böyle firmalar dışarıdan güçlü görünse de içeride ciddi risk taşır.

DEVLETLERDE ZENGİNLİK İLLÜZYONU

Nasıl oluşur?

Aşırı borçlanmayla finanse edilen büyük altyapı projeleri
Yapay şekilde düşük faizle genişleyen ekonomi
Kısa vadeli döviz girişleriyle büyüyen cari açık

Gerçek: Ekonominin temelleri zayıftır ama halk kendini refah içinde hisseder. Bu, genellikle krizle sonuçlanır (örneğin 2001 Türkiye krizi, 2008 ABD mortgage krizi).

Makroekonomik düzeyde, bazı devletler büyük projeler yaparak vatandaşlarına “refah” algısı yaratır. Ancak bu projelerin finansmanı borçla sağlanıyorsa ve üretim-tasarruf dengesi bozulmuşsa, bu durum sadece geçici bir illüzyondur. Ekonomik kriz kaçınılmaz hale gelir.

Zenginlik İllüzyonunun Nedenleri

Tüketim kültürü ve reklamlar
Sosyal medya ve gösteriş toplumu
Finansal okuryazarlık eksikliği
Yatırım yerine tüketimin teşvik edilmesi
Kısa vadeli politikalar

ZENGİNLİK İLLÜZYONUNUN SONUÇLARI VE ZARARLARI

Gerçek olmayan refah, tasarrufları azaltır.
Aşırı borçlanma ekonomiyi kırılgan hale getirir.
Kriz anlarında bu illüzyon bir anda dağılır.
Sosyal huzursuzluk ve gelir adaletsizliği artar.

GÖSTERİŞ DEĞİL GERÇEK ZENGİNLİK

Gerçek zenginlik; üretim, tasarruf ve sürdürülebilir gelir artışıyla mümkündür. Tüketim ve borçla sürdürülen bir yaşam tarzı, sadece zenginlik illüzyonu yaratır. Bu yanılsamadan kurtulmak için finansal bilinçlenme ve sadeleşme şarttır. Zenginlik illüzyonu, finansal gerçeklerden kopmuş bir algı oyunudur. Ekonomide sürdürülebilir refah; gerçek gelir artışı, üretim gücü ve tasarruf ile olur, borç ve gösterişle değil.

Erol TAŞDELEN-Ekonomist

Görüntülenme: 7756

Okumaya devam et

Erol Taşdelen

Pasif Gelir Nedir, Nasıl Yaratılır, Faydası Nedir?

Yayınlanma:

2 gün önce

29/06/2025

Yazan:

Erol Taşdelen

Geleneksel gelir modeli olan “aktif gelir”, çalıştığınız süre boyunca elde ettiğiniz kazancı ifade eder. Ancak modern finansal özgürlük arayışında en çok öne çıkan kavramlardan biri “pasif gelir”dir. Zaman karşılığı çalışmadan da gelir elde etmeyi mümkün kılan bu model, bireylere ekonomik güvenlik, esneklik ve uzun vadede bağımsızlık sağlar. Peki pasif gelir nedir, nasıl oluşturulur ve faydaları nelerdir?

Pasif Gelir Nedir?

Pasif gelir, bir kişinin aktif olarak çalışmadan, daha önce yaptığı yatırımlar, varlıklar ya da sistemler aracılığıyla düzenli olarak kazanç elde etmesidir. Bu gelir türü, genellikle ilk aşamada zaman, sermaye ya da bilgi yatırımı gerektirir; ancak bir kez kurulduğunda sistem kendini tekrar eder ve az çaba ile gelir üretmeye devam eder.

Pasif Gelir Nasıl Yaratılır?

Pasif gelir yaratmanın çeşitli yolları vardır. İşte en yaygın ve sürdürülebilir yöntemler:

1. Gayrimenkul Yatırımları

Kira geliri elde etmek pasif gelirin en klasik yollarındandır.
Konut, dükkan ya da arsa yatırımları düzenli nakit akışı sağlayabilir.

2. Finansal Yatırımlar

Temettü Hisseleri: Halka açık şirketlerin düzenli olarak dağıttığı kâr payları.
Tahviller ve Fonlar: Düşük riskli ama sabit getirili finansal araçlar.
Mevduat Faizi: Özellikle yüksek faiz dönemlerinde cazip hale gelir.

3. Dijital İçerik ve Telif Hakları

YouTube videoları, e-kitaplar, online eğitimler, bir kez üretildikten sonra sürekli kazanç sağlayabilir.
Fotoğraf veya müzik lisansları üzerinden gelir elde edilebilir.

4. Blog / Web Sitesi Gelirleri

Reklam gelirleri (Google AdSense vb.)
Affiliate (satış ortaklığı) ile komisyon geliri

5. Franchise ve Otomatik İş Modelleri

İyi yapılandırılmış bir franchise veya dijital ürün satışı, işin başında olmadan da kazanç sağlayabilir.

6. Kripto ve Web3 Gelirleri (Riskli olabilir)

Staking, yield farming, NFT telif gelirleri gibi modern yöntemler de pasif gelir alanına girmektedir.

Pasif Gelirin Faydaları

1. Zaman Özgürlüğü

Aktif çalışma zorunluluğu ortadan kalktıkça zamanınızı sevdiklerinize, seyahate veya başka projelere ayırabilirsiniz.

2. Finansal Güvenlik

Tek bir gelir kaynağına bağlı kalmadan riskleri dağıtmış olursunuz. Ekonomik kriz, işten çıkarılma gibi durumlarda destek sağlar.

3. Erken Emeklilik İmkanı

Düzenli ve güçlü bir pasif gelir akışı, geleneksel emeklilik yaşını beklemeden çalışmayı bırakmanızı mümkün kılar.

4. Yatırım Kapasitesini Artırma

Pasif gelir, birikimlerinizi artırarak yeni yatırımlar yapmanızı kolaylaştırır. Böylece gelir-üretim döngüsü büyür.

5. Psikolojik Rahatlık

Sürekli çalışmak zorunda olmadan gelir elde etmek, bireyin zihinsel sağlığını ve yaşam kalitesini olumlu etkiler.

Finansal Özgürlük İçin Pasif Gelir Şart

Günümüz ekonomik koşullarında sadece aktif gelire güvenmek, uzun vadede sürdürülebilir değildir. Pasif gelir, finansal istikrarı güçlendirmenin ve geleceğe güvenle bakmanın temel yollarından biridir. Elbette hiçbir sistem tamamen zahmetsiz değildir; ancak doğru strateji, sabır ve disiplinle oluşturulmuş bir pasif gelir modeli, hayatınız boyunca size çalışır.

Görüntülenme: 9444

Okumaya devam et

BANKA HABERLERİ

Emekli Bankacı Ne Yapar? Sandığınızdan Çok Daha Fazlası…

Yayınlanma:

2 gün önce

29/06/2025

Yazan:

Erol Taşdelen

Bankacılığı bırakan ya da bankadan emekli olan eski bankacılar, sahip oldukları bilgi, deneyim ve geniş iş ağı sayesinde farklı sektörlerde birçok alanda faaliyet gösterebilmektedir. Aşağıda bankayı bırakan ya da emekli olan bankacıların en çok yöneldiği işler başlıklar hâlinde sıraladık:

1. Finansal Danışmanlık ve Eğitim

Bireysel ve kurumsal danışmanlık: KOBİ’lere finans yönetimi, nakit akışı, kredi yönetimi gibi konularda danışmanlık verirler.
Eğitmenlik ve seminerler: Bankacılık tecrübelerini aktararak üniversitelerde ders verir veya özel eğitim kurumlarında eğitmenlik yaparlar.

2. Kendi İşini Kurma (Girişimcilik)

Finans ve sigorta acenteliği: Emeklilik, hayat sigortası, BES danışmanlığı gibi alanlarda sigorta acentesi açarlar.
Danışmanlık ofisi / mali müşavirlik işbirliği: Mevzuata hâkim kişiler muhasebe firmalarıyla ortak projeler yürütür.
Kafe, butik, e-ticaret gibi daha sosyal veya ilgi alanlarına dayalı girişimlerde bulunurlar.

3. Gayrimenkul Sektörü

Emlak danışmanı / yatırım uzmanı: Özellikle ticari gayrimenkulde banka kredisiyle alım-satım yapanlara danışmanlık verirler.
Gayrimenkul değerleme uzmanlığı: SPK lisansı alarak profesyonel değerleme işleri yaparlar.

4. Fintek / Dijital Finans Sektörü

Start-up danışmanlığı: Fintek girişimlerine tecrübe aktarımı sağlarlar.
Proje yönetimi, uyum (compliance) gibi alanlarda görev alırlar.

5. Kurumsal Şirketlerde Üst Düzey Yöneticilik

Finans veya risk yönetimi birimlerinde CFO, CRO veya danışman rollerinde çalışırlar.
Holdingler, leasing, faktoring, sigorta şirketleri gibi finansal yapıların yönetim kadrolarında görev alabilirler.

6. Aracı Kurumlar ve Portföy Yönetim Şirketleri

Yatırım danışmanlığı: Bireysel yatırımcılara portföy planlama ve piyasa analizi yaparlar.
Menkul kıymetler alım-satımı ve fon danışmanlığı alanında çalışırlar.

7. Denetim ve Uyum (Compliance)

Bağımsız denetim firmaları, özellikle bankacılık kökenli deneyimli kişileri iç kontrol, denetim ve risk yönetimi pozisyonlarında değerlendirir.
MASAK, BDDK, SPK gibi düzenleyici kurumlara danışmanlık hizmeti verirler.

8. Yazarlık, Köşe Yazarlığı, YouTube / Sosyal Medya

Tecrübelerini aktararak finansal okuryazarlık alanında içerik üretirler.
LinkedIn, YouTube, blog sayfaları gibi mecralarda ekonomi yorumculuğu yaparlar.

9. Siyasi / Sivil Toplum Görevleri

Yerel yönetimlerde veya sivil toplum kuruluşlarında görev alabilirler.
Bazıları siyasi danışmanlık, yerel meclis üyeliği gibi pozisyonlara da yönelir.

Örnekler:

Eski Pozisyonu	Yeni Yöneldiği İş
Şube Müdürü	Kredi danışmanlığı / Eğitimci
Portföy Yöneticisi	Gayrimenkul danışmanı / Bireysel emeklilik uzmanı
Teftiş Kurulu Üyesi	İç denetim danışmanı / Risk yönetimi uzmanı
Krediler Müdürü	KOBİ danışmanlığı / Müşavirlik işbirliği

Bankacı Emekliliğinin Avantajları

Tecrübe: Finansal piyasalar, mevzuat, kredi analizi gibi konularda yıllara dayalı deneyim.
İletişim Ağı: Kurumsal ve bireysel müşteri çevresi sayesinde kolay iş bağlantısı kurma avantajı.
Analitik Düşünme Yetisi: Riskleri değerlendirme ve çözüm geliştirme becerisi.

Yeni Nesil Bankacı Emeklileri Ne Yapıyor?

Günümüzde birçok eski bankacı YouTube kanalı açarak finansal okuryazarlık içerikleri üretiyor, sosyal medya üzerinden bireysel danışmanlık hizmeti veriyor. Bazıları ekonomi yazarına dönüşürken, bazıları da yerel siyasete veya sivil toplum kuruluşlarına yöneliyor.

Bankacılık kariyerini sonlandıranlar için hayat yeni başlıyor. Geniş bir bilgi birikimine sahip bu profesyoneller, ikinci kariyerlerinde sadece gelir üretmekle kalmıyor, aynı zamanda topluma fayda sağlayacak hizmetler de sunuyorlar. Özellikle girişimcilik ve danışmanlık alanında öne çıkan bu dönüşüm, bankacıların emeklilik sonrası üretken kalabileceğinin güçlü bir kanıtı.

Görüntülenme: 9132

Okumaya devam et