Bir-iki senedir bu işin iyi kötü içinde olan ve genelde yapılan “acemi” ve “amatör” hataların çoğunluğunu da yapmış ve öğrenmiş biri olarak, başkalarının da bu hataları yapmamasını ve para kaybetmesini engellemek amaçlı hap bilgiler paylaşmak istiyorum.

öncelikle şunu unutmayın; kripto dünyası manipülasyona açık, dalgalanması yüksek, ani iniş ve çıkışlarla hem vezir ama hem de rezil de edebilecek riskli bir dünya. bu yüzden iyi ve mantıklı bir strateji, doğru hamleler şart.

bu piyasada en önemli 3 şey: doğru strateji, sabır ve soğuk kanlılık. gelin madde madde başlayalım.

1) başlangıç yatırım miktarı ve bakış açısı

Herkes için bu gerçek değişebilir ama bu kadar yüksek riskli bir markette, koyacağınız bütçe çok da değilse anlık al-satlardan ziyade uzun vadeli bakmanız, kaybedeceğinizde üzülmeyeceğiniz bir bütçe ile başlamanız ve o bütçeyi orada unutmanız en doğrusu olacaktır. ufak ufak oynayarak, zamanla hem öğrenecek, hem de yaptığınız hatalarda çok fazla kaybetmeyeceksiniz.

orta-uzun vade yatırım her zaman daha çok işe yarayacaktır. bu borsada devamlı al sat yaparak, günde 5-6 coin değiştirerek para kazanmak çok ciddi takip etmiyor ve bilmiyorsanız çok zor. bu en başta cazip ve kolay gelse de, yapılan bir çok ankette uzun vadeli tutanların daha karlı olduğu çok net bir şekilde ortada.

marketin genel tablosuna bakar, sağlıklı bir dönemdeyseniz (şu an olduğu gibi) ürünleri seçip, yatırımınızı sepet olarak yaparsınız. birazdan sepetin öneminden bahsedeceğim.

2) kullandığınız platform

Çoğu alt coinin olmadığı, ani yükselmelerde satışa izin vermeyen, komisyonu yüksek btctürk, paribu gibi yerleri kullanmayın. herkesin kötü tecrübesinden ders almak lazım. bu işin en iyisi binance varken diğerleri macera. binance, hem hızlı, hem güvenilir hem de türkçe desteği sunan bir platform. web sürümü de mobil sürümü de oldukça iyi. her yerde eğitim videoları var, kullanması da biraz alışınca çok kolay.

hem türk borsalarından hem de papara’dan binance’e para aktarabilirsiniz.

referans linke alerjiniz olmasın, tek başınıza kaydolursanız bir indiriminiz olmuyor ama referans linkle olursanız linke göre %10’a kadar komisyon indirimi kazanırsınız siz de.

3) yatırım metodu – sepet yapmanın önemi

Bu sadece kripto dünyası için değil, her zaman geçerli bir durumdur. sepet yapmak, paranızı birden fazla ürüne yatırmanız demek. sepetteki mantığımız riski azaltıp, dağıtmak, kazanç oranını arttırmaktır. bizim gibi küçük yatırımcılar bir yatırım enstrümanına her şeyleriyle girip, kazanacaklarını düşünürler ama genelde tam tersi olmakta, o enstrüman düştüğü an tüm paralarını kaybetmekteler.

ister bitcoin, ister eth, ister güçlü alt-coin, ne olursa olsun %99 emin bile olsanız bir coine tüm paranızı asla ama asla koymayın. hele böyle bir markette, tek hamlede paranızı kaybetmeniz , kaybetmeseniz bile diğer artan coinleri göz göre göre kaçırmanız çok olası. siz a coininde tüm paranızı yatırmışken, a coini harici diğer coinler yükseldiğinde beklemekten hem kaybedeceksiniz hem de a coininde beklenmeyen bir durum olduğunda paranızın tümü kaybolacak.

Nasıl sepet yapılır?

gelin örnekleyelim. 5 coine 20 şer dolar yatırdınız diyelim. 1 hafta sonra a ürünü %50 yükseldi ve paranız 30 dolar oldu. bu 10 dolar karı alıp, diğer ürünlere dağıttınız her ürün 22.5 dolar oldu. 2 hafta sonra b ürünü %100 yükseldi, paranız 40 birim oldu. siz bu 20 dolar karı alıp, diğerlerine dağıttınız ve her ürün yaklaşık 29 dolar oldu. bir süre sonra sıra c ürününe geldi, %100 artış oldu ve elinizde 58 dolar c ürünü oldu. c ürününden toplamda 38 dolar olan karınızı diğer ürünlere eklediniz diyelim. d ve e ürünlerinde toplamda 48 er dolarınız oldu. d ürünü hiç artmadı, e ürünü de %100 arttı diyelim.

toplamda 100 dolar yatırdığınız para ne oldu?

a ürünü: 20 dolarla devam ediyoruz ya da kar aldık cebimize,
b ürün: 20 dolarla devam ediyoruz ya da kar aldık cebimize,
c ürünü: 20 dolarda devam ediyoruz ya da kar aldık cebimize,
d ürünü: 48 dolarla devam ediyoruz,
e: 96 dolarla devam ediyoruz

toplamda 204 dolarımız oldu ve yatırımımızı ikiye katladık.

tek bir üründe olsaydık d ürünü gibi hiç yükselmeyebilirdi ya da a ürünü gibi daha az yükselebilirdi ya da daha kötü senaryoda düştüğünde paramızı kaybetmiştik. o yüzden görüldüğü gibi ilk şart sepet yapmak!

Sepette ne kadar farklı yatırım aracı olmalı?

gördüklerime göre 0-500 dolar arası gibi düşük bütçeler için 4-5 farklı coin, 500-2000 dolar arası veya daha fazlası için 4-8 farklı coin iyi olacaktır. genelde 8 coinden fazlaya çıkmamaya çalışın çünkü her coin için bilgi sahibi olmanız, strateji belirlemiş olmanız önemli.

burada risk iştahınıza göre misal portföyünüzün %80-%90’ıyla btc, eth, bnb, tomo, neo gibi sağlam coinler alabilir, geri kalan %10 bütçenizi daha riskli alt coinlere paylaştırabilirsiniz. burada artık karar sizde.

4) stratejinin önemi- düşmemeniz gereken tuzaklar

bu borsada ilk ve asla delinmemesi gereken kural: yükselmiş coine girmemek. eğer arkada çok sağlam bir proje yoksa ki bu çok azdır, %50-%100 yükselmiş coinlere girmeyin! birçok insan yükselmiş coine, daha da yükselir mantığıyla giriyor ve sert düşüşlerde tüm parasını kaybediyor. xrp, dodgecoin, gamestop hisseleri hep bunun örneği. bu kadar yükselen coin, artık yükselmiştir ve evet kaçırdınız ama sizin bir portföyünüz, stratejiniz var, ona sıra gelmesini bekleyeceksiniz. fomo yani kaçırma korkusuyla bu coinlere yüksekten girmek bile bile lades ve intihar demek. unutmayın bu işin sırrı coini alt noktada yakalamak ve bunu yapabileceğiniz onlarca coin var!

ikinci kural: %10-%15 düşüşler her gün görülebilecek düşüşler, bu durum olduğunda panik yapmamak. işi bilen insanların yorumlarını, btc-alt coin dominasyonunu, genel trendi takip edin.

unutmayın al-sat yapmıyoruz, orta-uzun vade bakıyoruz. dolayısıyla panik satışların anlamı yok. etherium, 120 dolardan 1800 dolara gelene kadar birçok noktada %15-%20 belki daha fazla geriye çekildi ama panik yapmayan, orta ve uzun vade bakan herkes kazandı ve 12-13x yaptı.

peki stratejiden kastım ne?

yatırım yaparken illa al-sat yapacaksanız, orta ve uzun vade yatırımlarınızdan ayırın ve aldığınız her coin için bir hedefiniz olsun. örneğin ben yakın zamanda sand aldım, güvendiğim bir proje, yatırımım uzun vadeli. çok yakın zamanda 2x yaptı, tamamını satmadım, elde ettiğim karı diğer yatırım araçlarıma dağıttım, ana paramı koruyorum çünkü daha gidecek yolu olduğunu düşünüyorum. 

burada herkes size şu çok iyi, bu çok yükselecek vs diye coin söyleyecek, bazıları doğru, bazıları manipülasyon ya da yanlış olacak. bir coine yatırım yapmadan önce kendi araştırmanızı yapmanız çok önemli, bunu sakın unutmayın.

daha da önemlisi sabırlı olun, bu piyasa yüzlerce coin var. 5 coininiz var diyelim, sizin coinlere sıra gelene kadar geri kalan birçok coin yükselebilir, sakin olun. bu noktada birçok kişi belki de çoğunluk kaçırma korkusuyla elindeki coini satıp, yükselen coinlere giriyor. üstten girdiği pump yemiş coin çatırt diye düşerken para kaybediyor, parasını kaybederken sabredip bekleyemediği coin yükseliyor ve o fırsatı da kaçırmış oluyor. çok basit bir konu ama inanın herkes bunu yapmıştır!

düşüşlerde panik yapıp satmamak, stratejinize bağlı kalmak ve sabırlı olmak önemli.

5) stop-loss kullanmak

bu konu tartışmalı, bazılarına göre stop kullanmak balinaların cebinizden paranızı alması demek ama bence bu kadar oynak, sabah kalktığımda elimdeki her şeyin %80 düşmüş olsa şaşırmayacağım piyasada kullanmak şart. bilmeyenler için nedir? binance spot piyasada elinizdeki coin için “şuraya yükseldiğinde/düştüğünde bu ürünü sat” diye emir verebileceğiniz süper bir özellik ve tabii ki çoğu borsada yok! yani 10 dolardan coin aldınız diyelim, bu coin 12 dolara yükseldiğinde sat ya da 8 dolara düştüğünde sat diyebiliyorsunuz.

bu noktada dikkat etmeniz gereken şey: stoplarınızın güncel fiyata çok yakın olmaması. piyasada boğalar bu stopları patlatıp alttan mal toplamak için coinleri %10-%15 düşürebiliyorlar. böylece satıyorsunuz, ucuz fiyattan onu alıp fiyatı tekrar yükseltiyorlar. dolayısıyla benim stoplarım genel olarak %20 aşağıda oluyor ki büyük düşüşlerde kayıp yaşamayım.

örneğin 2020 yaz ayında yaşanan büyük düşüşte stop koymadığım için yarısından fazla paramı kaybettim, eğer onu yaşamamış olsam bugün çok çok daha iyi bir noktadaydım.

3) yatırım metodu – sepet yapmanın önemi

bu sadece kripto dünyası için değil, her zaman geçerli bir durumdur. sepet yapmak, paranızı birden fazla ürüne yatırmanız demek. sepetteki mantığımız riski azaltıp, dağıtmak, kazanç oranını arttırmaktır. bizim gibi küçük yatırımcılar bir yatırım enstrümanına her şeyleriyle girip, kazanacaklarını düşünürler ama genelde tam tersi olmakta, o enstrüman düştüğü an tüm paralarını kaybetmekteler.

ister bitcoin, ister eth, ister güçlü alt-coin, ne olursa olsun %99 emin bile olsanız bir coine tüm paranızı asla ama asla koymayın. hele böyle bir markette, tek hamlede paranızı kaybetmeniz , kaybetmeseniz bile diğer artan coinleri göz göre göre kaçırmanız çok olası. siz a coininde tüm paranızı yatırmışken, a coini harici diğer coinler yükseldiğinde beklemekten hem kaybedeceksiniz hem de a coininde beklenmeyen bir durum olduğunda paranızın tümü kaybolacak.

Nasıl sepet yapılır?

gelin örnekleyelim. 5 coine 20 şer dolar yatırdınız diyelim. 1 hafta sonra a ürünü %50 yükseldi ve paranız 30 dolar oldu. bu 10 dolar karı alıp, diğer ürünlere dağıttınız her ürün 22.5 dolar oldu. 2 hafta sonra b ürünü %100 yükseldi, paranız 40 birim oldu. siz bu 20 dolar karı alıp, diğerlerine dağıttınız ve her ürün yaklaşık 29 dolar oldu. bir süre sonra sıra c ürününe geldi, %100 artış oldu ve elinizde 58 dolar c ürünü oldu. c ürününden toplamda 38 dolar olan karınızı diğer ürünlere eklediniz diyelim. d ve e ürünlerinde toplamda 48 er dolarınız oldu. d ürünü hiç artmadı, e ürünü de %100 arttı diyelim.

toplamda 100 dolar yatırdığınız para ne oldu?

a ürünü: 20 dolarla devam ediyoruz ya da kar aldık cebimize,
b ürün: 20 dolarla devam ediyoruz ya da kar aldık cebimize,
c ürünü: 20 dolarda devam ediyoruz ya da kar aldık cebimize,
d ürünü: 48 dolarla devam ediyoruz,
e: 96 dolarla devam ediyoruz

toplamda 204 dolarımız oldu ve yatırımımızı ikiye katladık.

tek bir üründe olsaydık d ürünü gibi hiç yükselmeyebilirdi ya da a ürünü gibi daha az yükselebilirdi ya da daha kötü senaryoda düştüğünde paramızı kaybetmiştik. o yüzden görüldüğü gibi ilk şart sepet yapmak!

Sepette ne kadar farklı yatırım aracı olmalı?

gördüklerime göre 0-500 dolar arası gibi düşük bütçeler için 4-5 farklı coin, 500-2000 dolar arası veya daha fazlası için 4-8 farklı coin iyi olacaktır. genelde 8 coinden fazlaya çıkmamaya çalışın çünkü her coin için bilgi sahibi olmanız, strateji belirlemiş olmanız önemli.

burada risk iştahınıza göre misal portföyünüzün %80-%90’ıyla btc, eth, bnb, tomo, neo gibi sağlam coinler alabilir, geri kalan %10 bütçenizi daha riskli alt coinlere paylaştırabilirsiniz. burada artık karar sizde.

4) stratejinin önemi- düşmemeniz gereken tuzaklar

bu borsada ilk ve asla delinmemesi gereken kural: yükselmiş coine girmemek. eğer arkada çok sağlam bir proje yoksa ki bu çok azdır, %50-%100 yükselmiş coinlere girmeyin! birçok insan yükselmiş coine, daha da yükselir mantığıyla giriyor ve sert düşüşlerde tüm parasını kaybediyor. xrp, dodgecoin, gamestop hisseleri hep bunun örneği. bu kadar yükselen coin, artık yükselmiştir ve evet kaçırdınız ama sizin bir portföyünüz, stratejiniz var, ona sıra gelmesini bekleyeceksiniz. fomo yani kaçırma korkusuyla bu coinlere yüksekten girmek bile bile lades ve intihar demek. unutmayın bu işin sırrı coini alt noktada yakalamak ve bunu yapabileceğiniz onlarca coin var!

ikinci kural: %10-%15 düşüşler her gün görülebilecek düşüşler, bu durum olduğunda panik yapmamak. işi bilen insanların yorumlarını, btc-alt coin dominasyonunu, genel trendi takip edin.

unutmayın al-sat yapmıyoruz, orta-uzun vade bakıyoruz. dolayısıyla panik satışların anlamı yok. etherium, 120 dolardan 1800 dolara gelene kadar birçok noktada %15-%20 belki daha fazla geriye çekildi ama panik yapmayan, orta ve uzun vade bakan herkes kazandı ve 12-13x yaptı.

Peki stratejiden kastım ne?

yatırım yaparken illa al-sat yapacaksanız, orta ve uzun vade yatırımlarınızdan ayırın ve aldığınız her coin için bir hedefiniz olsun. örneğin ben yakın zamanda sand aldım, güvendiğim bir proje, yatırımım uzun vadeli. çok yakın zamanda 2x yaptı, tamamını satmadım, elde ettiğim karı diğer yatırım araçlarıma dağıttım, ana paramı koruyorum çünkü daha gidecek yolu olduğunu düşünüyorum. 

burada herkes size şu çok iyi, bu çok yükselecek vs diye coin söyleyecek, bazıları doğru, bazıları manipülasyon ya da yanlış olacak. bir coine yatırım yapmadan önce kendi araştırmanızı yapmanız çok önemli, bunu sakın unutmayın.

daha da önemlisi sabırlı olun, bu piyasa yüzlerce coin var. 5 coininiz var diyelim, sizin coinlere sıra gelene kadar geri kalan birçok coin yükselebilir, sakin olun. bu noktada birçok kişi belki de çoğunluk kaçırma korkusuyla elindeki coini satıp, yükselen coinlere giriyor. üstten girdiği pump yemiş coin çatırt diye düşerken para kaybediyor, parasını kaybederken sabredip bekleyemediği coin yükseliyor ve o fırsatı da kaçırmış oluyor. çok basit bir konu ama inanın herkes bunu yapmıştır!

düşüşlerde panik yapıp satmamak, stratejinize bağlı kalmak ve sabırlı olmak önemli.

5) stop-loss kullanmak

bu konu tartışmalı, bazılarına göre stop kullanmak balinaların cebinizden paranızı alması demek ama bence bu kadar oynak, sabah kalktığımda elimdeki her şeyin %80 düşmüş olsa şaşırmayacağım piyasada kullanmak şart. bilmeyenler için nedir? binance spot piyasada elinizdeki coin için “şuraya yükseldiğinde/düştüğünde bu ürünü sat” diye emir verebileceğiniz süper bir özellik ve tabii ki çoğu borsada yok! yani 10 dolardan coin aldınız diyelim, bu coin 12 dolara yükseldiğinde sat ya da 8 dolara düştüğünde sat diyebiliyorsunuz.

bu noktada dikkat etmeniz gereken şey: stoplarınızın güncel fiyata çok yakın olmaması. piyasada boğalar bu stopları patlatıp alttan mal toplamak için coinleri %10-%15 düşürebiliyorlar. böylece satıyorsunuz, ucuz fiyattan onu alıp fiyatı tekrar yükseltiyorlar. dolayısıyla benim stoplarım genel olarak %20 aşağıda oluyor ki büyük düşüşlerde kayıp yaşamayım.

örneğin 2020 yaz ayında yaşanan büyük düşüşte stop koymadığım için yarısından fazla paramı kaybettim, eğer onu yaşamamış olsam bugün çok çok daha iyi bir noktadaydım.

2010’da 2 Pizza İçin 10 Bin Bitcoin Ödeyen Aşırı Şanssız İnsan: Laszlo Hanyecz

Ekşisözlük