Bankacılık sektöründe taşeronlaşma hızla artıyor. Az sayıda bankanın dışında bir çok banka çağrı merkezinden, güvenliğe kadar bir çok hizmeti taşerona devretti.

Bankacılık sektöründe son yıllarda “sendikasızlaştırma politikasının” da etkisi ile Banka kadrolarının taşerona yönlendirmesi sonucu personelin önemli bir kısmı taşeron inisiyatifine terk edildi. Özellikle Hizmetli Kadro ve Güvenlik Görevlileri ile başlayan süreç; Para Nakil Araç kadroları; Çağrı Merkezi; Sekreter gibi kadrolar olmak üzere sektörde taşeron sorunu yaşanır hale geldi.

Bankalar niçin taşerona döndü
Eski banka anlayışında tüm kadrolar banka bünyesinde çalıştırılırken, özellikle 2010’lardan sonra sektörde taşeron ile çalışma salgını başladı. Bunun en önemli nedeni personeli maliyet olarak görmek ve personelin sağlık, izin, ücret zammı gibi işlemleri ile uğraşmama isteği etkili oldu.   Şubeleşme sürecinde 1000 şubeyi hedefleyen bankalardaki kadro genişlemesi nedeni ile banka İnsan Kaynakları üzerindeki yükü azaltmak özellikle işçi çıkarma sürecinde “İş Davaları” ile uğraşmama isteği Bankaların Taşeronlaşmayı tercih etmesinde ek etkisi oldu. Eksi anlayışta “Güvenli Kaygısı” önde ve personel itina ile seçilirken; yeni anlayışta “Maliyet Kaygısı” da bu durumu tetikler oldu. Taşeronlaşmada diğer bir unsur da Bankalarda Sendikalı personel sayısını azaltarak sendikanın etkisini azaltma isteği. Hatta 2018-19 yıllarında yerli banka “sendikayı personel üye çoğunluğunu taşımadığı ve temsil yeteneğini hukuki olarak kaybettiğine” yönelik dava açmış ve bu talebi mahkemece ret edilmesine rağmen buradaki bankanın sendika karşıtı niyet ve irade de ortaya çıkmış oldu.
Taşeron battı personel sahipsiz kaldı
Yerli büyük bankanın 2019 sonunda Hizmetli Kadroda Taşeron hizmeti aldığı firma iflas etmesine rağmen Banka personeline sahip çıkmadığı gibi çalıştırdığı personelin tazminatsız atılmasına da seyirci kaldı. Çoğu personel Taşeron ile birlikte çalıştıkları bankayı da mahkemeye vererek işe iade dava açma yoluna giderken Taşeronlaşmanın ne gibi sorunlara neden olacağı da görülmüş oldu.
Grev kararı stratejik sektör ama çalışan taşeronda
2018 yılında yerli banka sendikası Grev Kararı alınmış, bu yönde ilanlar şubelere yapıştırılmaya başlanmıştı. Grev Kararı sonrası Bakanlar Kurulu Bankaların Stratejik Sektör konumda olması nedeni ile Grev Kararını durdurmuştu. Taşeronda çalışan personel de haklı olarak “stratejik önemi olan sektörde çalışıyorsak niçin banka kadrosundan çıkarıldık, tekrar banka personeli olalım” diye haklı  itirazlarda bulunmuştu.  Bu talebe karşılık Çalışma Banaklığının ve BDDK’nın bu yönde bir düzenlemeye gidip gitmeyeceği ise önümüzdeki günlerde netleşmiş olacak.
Güvenlik sorunları yaşanır hale geldi
Taşeronlaşma ile birlikte çalışan personel seçiminde yeterlilik de düştü. Zira taşeron firma ihaleyi alıyor ama personelin çoğunu asgari ücret ile çalışmaya zorluyordu. Mesai, yemek, kıyafet, ulaşım parası gibi ödemelerde aksamalar da kendini gösterir oldu. Personel seçimindeki özensizlik bu personellerden kaynaklanan dolandırıcılık, hırsızlık gibi olaylarda da artış kendini gösterir oldu. Sadece bu bile bu kadroların tekrar banka bünyesine alınması için önemli nedenler arasında. Son seçimde ana vaatlerden biri “taşeronlaşmaya son verileceği” yönünde idi ama hala kamu bankalarında uygulama devam eden bankalar var. En azından başlangıç olması için Kamu Bankalarının acılan taşerona son vermesi gerekiyor. Stratejik sektör olması nedeni ile ( ki bu tanımlama bize ait değil ) o zaman Çalışma Bakanlığı, BDDK, TBB bu yönde iradesinin de ortaya konması zamanı gelmiştir.
Sendikalar bu yönde niçin sessiz kaldı
Türkiye’de sendikalara yapılan en önemli suçlama “çalışanın hakkını yeterince korumadıkları” şeklinde olmuştur. Doğrusu sendikalar da bunun için çok fazla malzeme veriyorlar. Banka sendikaları bu kapsam dışında değil. Taşeronlaşma sürecinde cılız bir iki bildiri dışında fazla bir eylem olmadı. Sessiz kalmak aynı zamanda onaylamaktır. Sessiz kalındı. Sendika yönetimleri kendi içinde Derebey Sistemi kurmuş durumda. Kendi kişisel çıkarları için  ( ki şoförlü araçlar, bedava yemek, toplantı bahanesi ile bedava tatil, inceleme yapıyoruz diye bedava yurt dışı ziyaretleri, normal işte çalışsalar alamayacakları maaş … vb ) üst üste konunca kendilerinin de gerekçeleri için uzun bir liste var. Bunları düşününce Sendikaların bu konuda yapacakları konusunda umutlu değilim. Geriye çalışanların her plartformda bu konuyu gündeme taşımaları kalıyor. Sosyal Medyadan başlayabilirler. Her şeyi bankavitrini’nden beklemeyin lütfen.
Erol TAŞDELEN
Ekonomist, Siyaset Bilimci
[email protected]