ABD yönetimi, Meksika, Kanada ve Çin’den ithal edilen mallara yüksek oranda gümrük tarifeleri getirdi. Meksika ve Kanada’dan ithal edilen ürünlere %25, Çin’den ithal edilen ürünlere ise mevcut tarifelere ek olarak %10 vergi uygulanacağı açıklandı. Karar, ABD’ye fentanyl akışını ve yasa dışı göçü durdurma gerekçesiyle alındı. Kanada ve Meksika misilleme olarak ABD mallarına ek vergiler koyacağını duyururken, Çin bu adımı Dünya Ticaret Örgütü’ne taşıyacağını açıkladı. Kanada, 155 milyar dolarlık ABD ürününe %25 tarife uygularken, Meksika da misilleme planlarını duyurdu. Reuters haberlerinde, tariflerin ABD ekonomisini %1,5 oranında küçültebileceği, Kanada ile Meksika’yı ise resesyona sürükleyebileceği konusunda uyarılara rastlıyoruz.
Bu hamle, küresel ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyebilecek ve ticaret savaşının fitilini ateşleyebileceği düşüncesiyle mali piyasalarda bu sabah oldukça sert satışlar görüyoruz. Cuma günü tarife haberlerinin gündeme düşmesi ile Meksika Pezosu ve Kanada Dolarında başlayan değer kaybı bu sabah derinleşirken, doların genele yayılan değer kazancını da belirgin bir hâl aldı. ABD doları Çin Yuan’ı ve Meksika Pezosu karşısında rekor kırarken, Cuma günü 1,04 seviyesinde salınan EURUSD paritesi bu sabah 1,02 seviyesinin diplerine kadar gerilerken, kripto paralar ise adeta çakıldı. Geçen hafta içinde 106 bin dolar seviyesini test eden amiral gemi bitcoin bu sabah 93 bin dolar seviyelerine kadar geriledi. Cuma günü açıklanan ve FED’in favori enflasyon göstergesi olarak takip edilen PCE verisinin beklentilere paralel sonuçlanması ile 2,817 dolar seviyesine kadar yükselerek rekor kıran altın bu sabah benzer bir şekilde güçlü dolara boyun eğerek 2,780 dolar seviyesine kadar geri çekildi.
Görüleceği üzere tarife kararı ABD Dolarında belirgin mânâda bir değerlenme yarattı. Satış dalgasının hisse senedi piyasalarına da hâliyle sirayet ettiğini görüyoruz. Geride bıraktığımız haftayı DeepSeek ve paralelinde ağır siklet teknoloji şirketlerinin açıkladığı bilanço verileri ile oldukça keyifsiz tamamlayan ABD borsalarının yeni haftayı da benzer bir şekilde kucakladıklarının görüyoruz: Kobi endeksi Russell 2000 vadelisi %3’ün üzerinde satışlara boyun eğerken, Nasdaq vadelisi de benzer bir şekilde %2,6 aşağıda işlem görüyor. Yeni gün başlangıcında, Asya piyasalarının da topyekûn kırmızıya boyandığını görüyoruz. Tayvan borsasında kayıp %4’e yaklaşırken, gösterge endeks Tokyo borsası ise %3 geriledi. Trump yönetiminin almış olduğu gümrük vergisi kararının enflasyonist olacağı algısı pekişirken, ABD’nin AB’ye de daha düşük oranda da olsa vergi getirmesine kesin gözüyle bakıyoruz. Bu minvalde, ABD’de 10 yıllık devlet tahvilinin getirisi de güvenli liman edası ile hafif de olsa %4,51 seviyesine geri çekildi.
Türkiye cephesinde ise İstanbul Ticaret Odası, yenilemiş indeksi ile İstanbul için Ocak ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. Sepetin uzun bir aradan sonra ilk kez güncellendiğini gördük. 1995 bazlı olan endeksten 2023=100 bazlı endekse geçilirken gıdanın da ağırlığının düşürülmesi ile aylık enflasyon %5,16 seviyesinde gelirken, yıllık enflasyon ise %48,40 seviyesine gevşedi. İndeksin değişmesini tüketici davranışında 1995 yılında bu yana ciddi değişiklikler olması nedeniyle olumlu karşılıyoruz. 2023 yeni seri ile resmî TÜİK serisi arasında herhangi bir korelasyon kurmak şu aşamada zor olsa da, İstanbul’da hayat şartlarının daha pahalı olduğunu görüşünden hareketle, anketlerin de yardımına sığınarak bugün açıklanacak enflasyonun %4,3 civarında gelmesini bekliyoruz. Böyle bir gerçekleşme, baz etkisinin de yardımı ile yıllık enflasyonu %41 seviyesinin diplerine kadar gevşetecektir.
Borsa İstanbul bankacılık endeksi haftanın son iş gününü %2 düşüşle tamamladı. Düşüşün arka planında, siyasi cephede cereyan eden gelişmelerin dışında elle tutulur bir haber başlığı göremedik. Hisse senetlerinin dışında, CDS risk primi haftayı 252 baz puandan seviyesinden hafif de olsa gerileyerek tamamlarken, USDTRY kuru ise bebek adımları ile yükselişine devam ederek 35,90 seviyesine yaklaştı. İki yıl vadeli gösterge tahvilin bileşik faizi %38 seviyesinin diplerinde denge buldu. Moody’s’in Türkiye değerlendirmesini pas geçmesi ardından bir diğer kredi derecelendirme kuruluşu olan Fitch’in de benzer bir şekilde Türkiye’nin kredi notunu BB- görünümünü ise durağan olarak tutarak herhangi bir değişikliğe gitmedi.
Uzun bir süredir merakla beklenen stopaj konusuna da kısa bir paragraf ile yer vermek isteriz. Türkiye cephesinde, geçen seneden bu yana ciddi mânâda büyüyen, eski adı ile likit fon yeni adı ile düşük riskin bayrak taşıyıcısı olan para piyasası fonlarına uygulanan stopaj oranı %10’dan %15’e yükseltildi. Mevduat için uygulanan stopaj oranı da benzer şekilde %5 artırıldı: 6 aya kadar %15, 1 yıla kadar %12, üzeri %10. Geride bıraktığımız yıllarda, TL cinsi finansal varlıklara sağlanan vergi avantajı da türbülansın atlatılması ile devreden çıkmış oldu.
Bugün gözler Türkiye cephesinde enflasyon verilerinde olsa da, her ayın ilk iş gününde olduğu üzere dünya genelinde imalat sanayi PMI verileri de yakından takip edilecektir. ECB’nin seri faiz indirim kararları ardından Euro Bölgesinde açıklanacak TÜFE enflasyonu verileri, her ayın ilk cuması olduğu üzere, ABD’de Cuma günü açıklanacak istihdam verileri öncesinde merakla takip edilecektir. Çinli DeepSeek’in uygun maliyetli yapay zekâ modeli, ABD’li teknoloji devlerinin aşırı değerlenmiş olabileceği endişesini artırarak piyasalarda sert düşüşe yol açmıştı. Bu hafta Alphabet ve Amazon’un çeyrek dönem finansal sonuçları da yatırımcıların odak noktasında olacak.
Emre Değirmencioğlu