Yerli yatırımcının seçim öncesinin iştahlı döviz talebi yerini TL’ye bırakırken yabancının da artan ilgisiyle 1 Nisan’dan 16 Mayıs’ta kadar Merkez Bankası’nın swap ve Hazine mevduatı hariç net rezervi 50 milyar dolar arttı. 10 Mayıs’a kadar ise carry trade kanalından giriş 13.6 milyar dolar.

Yerel seçimler sonrasında Merkez Bankası’nın rezerv birikimi rekor hızda sürerken yurtiçi yerleşiklerin dövizden çıkışı ile yabancı yatırımcıların da TL varlıklara talebi devam ediyor. Bankacıların yaptığı hesaplara göre 1 Nisan -10 Mayıs haftasında yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatında çözülme 12 milyar doları aşarken yabancının carry trade ile yaptığı giriş ise 13.6 milyar doları buldu. 10 Mayıs itibariyle – 23.6 milyar dolar olan swap hariç net rezervlerin de geçen haftanın ilk dört iş gününde -16.3 milyar dolara iyileştiği hesaplandı.

Yurtiçi yerleşiklerde yerel seçim öncesinde yükselen döviz talebi seçime 10 gün kala Merkez Bankası’nın sürpriz faiz artırımı ve seçimlerin ardından ekonomi politikalarında değişiklik olmayacağına inancın güçlenmesiyle geride kaldı. Yurtiçi yerleşikler seçimden sonra döviz mevduatında azalma yaşarken TL varlıklara yönelim arttı. Sadece yerlinin değil yabancının da TL varlıklara talebi seçim sonrası hız kazandı.

Dört iş gününde 7.3 milyar dolar iyileşme

Merkez Bankası haftalık verileri 10 Mayıs haftasında bireysel ve tüzel kişilerin döviz mevduatlarının sırasıyla 1.8 ve 2.2 milyar dolar azaldığını ortaya koydu. Yabancıların da TL tahvil piyasasına 2.8 milyar dolarlık devasa bir giriş görüldü bankacılar bu girişin önemli bir kısmının TL tahvillerin pasif olarak yönetilen fonlardaki ağırlığının artırılmasından gelen alımlardan kaynaklandığını değerlendirdi. Hisse senedi piyasasına geçen hafta 0.1 milyar dolarlık giriş oldu. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ile Merkez Bankası verilerini kullanarak bankacılar geçen hafta swap piyasasına 4.5 milyar dolarlık yurtdışı yatırımcı girişi olmuş olabileceğini hesapladı. Yerli ve yabancı yatırımcıların TL ve TL finansal enstrüman talebi Merkez Bankası’nın swaplardan ve Hazine mevduatından arındırılmış rezervinin geçen hafta 15.4 milyar dolar artırarak -34 milyar dolara yükseltmesini sağladı.

Öte yandan, geçen haftanın ilk dört işgününde yine swaplardan ve Hazine mevduatından arındırılmış net rezervin 7.3 milyar dolar daha artarak – 26.8 milyar dolara yükseldiği hesaplayan bankacılar böylece net rezervler yerel seçim sonrasında 50 milyar dolar arttığını ortaya koydu. Hazine’nin Merkez Bankası’nda tuttuğu 10.4 milyar dolarlık döviz rezervi de eklendiğinde net uluslararası rezervler – 16.3 milyar dolar civarına iyileşmiş durumda. Bankacılar yurtiçi ve yurtdışı yatırımcıların yüksek TL faizine ilgisiyle birlikte önümüzdeki haftalarda swaplar düşülmüş net uluslararası rezervlerin pozitif bölgeye geçme olasılığını yüksek görüyor.

Ekonomim’den Şebnam TURHAN’ın haberine göre; Yerel seçimlerden sonra yani 1 Nisan’dan 10 Mayıs’a kadar Merkez Bankası’nın swaplar düşülmüş net rezervinin ise 42.5 milyar dolar arttığını hesaplayan bankacılar bu hesapta bireyler ve şirketlerin döviz mevduatlarını sırasıyla 5.9 ve 6.4 milyar dolar azalmasının etkili olduğunu kaydetti. Yurtdışı yatırımcılar TL tahvil ve hisse tarafına nette 4.4 ve 0.6 milyar dolar yeni yatırım yaptığını belirten bankacıların hesaplamalarına göre seçimlerden 10 Mayıs’a kadar carry trade yatırımlarının 13 milyar dolar civarında oldu.

TL mevduat faizinde gerileme sürüyor

Bankaların TL mevduat faiz oranları 10 Mayıs haftasında da düşüş yaşadı. Merkez Bankası verilerine göre ortalama TL mevduat faizi 10 Mayıs haftasında bir önceki haftaya göre 52 baz puan azalışla yüzde 60,53 olurken, dolar mevduat faizi 12 baz puan artışla yüzde 1,94’e ve Euro mevduat faizi 12 baz puan artışla yüzde 1,12’ye yükseldi. En çok tercih edilen 3 aya kadar vadeli TL mevduat faiz oranı ise 3 Mayıs haftasındaki yüzde 68,03 seviyesinden 10 Mayıs haftasında yüzde 68,18’e çıktı. Ancak Merkez Bankası verileri ortalama mevduat faiz oranlarını içerdiği için yüksek ve düşük tasarrufa uygulanan faiz oranları farklılık gösteriyor. TL bazlı ticari kredilerin faiz oranı ise aynı haftada bir önceki haftaya göre 18 baz puan azalışla yüzde 65,56 oldu.

Garanti BBVA, “İhracatta Sürdürülebilir Gelecek” buluşmaları kapsamında Adana’da gerçekleştirilen toplantıda ekonomi sunumu yapan eski Hazine Müsteşarı ve Ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez, ekonomiye dair önemli tespitlerde bulundu. İhracatçının kurda artış beklediğini ancak beklenen kur artışının yaşanma ihtimalinin oldukça zayıf olduğunu söyleyen Mahfi Eğilmez, “Enflasyon şuanda yüzde 70 olan seviyelerden yüzde 45’lere gerileyecekse kur buradan yukarı gitmeyecektir.

Eğer Merkez Bankası, faizi biraz daha artırırsa dolar kuru 25’lere kadar gerileyebilir, buna hazır olmamızda fayda var. Kurun yukarı gitmesini hükümette zaten istemez. Kur yukarı gidince GSYH’miz düşüyor. Bu da Türkiye’yi uluslararası sıralamalarda 17.’likten 21.’liğe geriletiyor. Şu anki kur doğru bir kur mu? Olmayabilir. Ama göstergelere baktığımız zaman kur çok artacak gibi görünmüyor. Zaten son aylarda ve haftalarda gerilemeye başladı” ifadelerini kullandı.

“Enflasyonda baz etkisi ile düşecek”

Enflasyonda baz etkisi ile düşüş olacağına dikkat çeken Eğilmez, şunlarcek söyledi; “Önümüzdeki temmuz, ağustos ve eylül aylarında geçen yıl enflasyonu 22 puan çıkacak, yerine 10 puan gelecek, enflasyonda 12-13 puan ani bir düşüş olacak biz buna baz etkisi diyoruz. Yabancılar da bunu görüyor, bunu gördükleri için CDS düşüyor, rating notu artıyor. Faiz yüksek, getirisi de yüksekse gelir yabancı.

Yeter ki parasını kurtaracağına emin olsun ki şu anda biraz öyleler. Şimşek, ekibinin uygulamaları devam ettiği sürece, bu iş devam eder. Esas olan sıcak paradan ziyade yapısal reformları hayat geçirip, kalıcı yatırımları çekebilmek, kendi yatırımcıların yatırım yapmasını sağlamak gerek. Bu konuda daha çok yolumuz var. Yapısal reformlarda ilk atılması gereken adım hukuk reformları ve eğitimin kalitesinin artırılması olarak görüyorum.”

Neden batmıyoruz?

Bütün bunlara rağmen biz nasıl oluyor da batmıyoruz sorusuna yanıt veren Dr. Mahfi Eğilmez, “Türkiye’de inanılmaz bir yastık altı varlık var. Dünya altın konseyinin tespitine göre Türkiye’de yastık altında 3.800 ton altın var. Anadolu’da kadınların kollarında boyunlarında mobil banka gibi geziyorlar. ‘Verin ekonomiye kazandıralım’ diyoruz vermiyorlar asla vermezler. Buradan ümidi kestik.

Bu bizim batışa girmemizi engelleyen önemli sebeplerden birisi. Ayrıca yastık altında, yurtdışı banka kasalarında 100-150 milyar dolar dövizi var. Mesela iş adamlarının Cayman adalarında yurt dışından gizli parası var. Şirketler yurt dışında dövizini götürüyor parasını götürdüğü bankadan borç almış gibi almış gibi gösteriyor. Niye sermaye olarak getirmiyor, sermaye olarak getirişe geri götüremez. Batmayı önleyen en önemli unsurlardan biri bu yastık altındaki altın ve döviz rezervleri” dedi.

“Türkiye’de orta sınıfı kaybettik”

Türkiye ekonomisinin benzer ülkelerle kıyaslamasını yapan Mahfi Eğilmez, Rusya, Hindistan, Endonezya ve Arjantin’in ekonomik göstergelerini karşılaştırdı. Bu grubun en orijinal ülkesinin Türkiye, olduğunu söyleyen Eğilmez, “Sadece bu grubun değil dünyanın en orijinal ülkesi Türkiye. Dünyada 3 çeşit ülke var. Gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkeler ve Arjantin ile Türkiye. Ülkede gelir dağılımı ciddi şekilde bozuldu. Bizim sosyal dayanışmamız bozan en önemli sorunlarımızdan biri gelir dağılımımızın bozulmuş olması.

Elimizdeki en son veri 2022 verisi. Buna göre GSYH 906 milyar dolar olarak gerçekleşmiş. Bu rakamın 451 milyar dolarını nüfusunun en yüksek yüzde 20’sini alan 17 milyon kişi paylaşıyor. Yani 17 milyon kişi bir yılda üretilen milli gelirin yarısını alıyor. En düşük yüzde 20 ise sadece 50 milyar dolar alıyor. Dolayısıyla inanılmaz bir gelir dağılımı bozukluğu ortaya çıktı, orta sınıfı kaybettik en ciddi sorunlardan biri maalesef bu” diye konuştu.

• Küresel mali piyasaların haftanın son iş gününü oldukça etkileyici bir performans kaydederek tamamladığını gördük. Türkiye cephesinde BİST100 endeksi adeta bir haber beklercesine haftanın son iş gününü %3,1 artışla tamamlarken, son dönemlerde olduğu üzere, lokomotif XBANK (bankacılık) endeksinde artış neredeyse %5 oldu. Türk Mali piyasaları, kuvvetle muhtemel yabancı yatırımcının Türk Lirasına daha rahat ulaşmasını sağlayacak swap kısıtlamalarının gevşetileceğini haberini fiyatlamak istemiş olabileceğini düşünüyoruz. Bu haber henüz gerçeklekleşmese de, Borsa İstanbul ana endeksinde uzun bir süre önce koymuş olduğumuz 11,500 seviyesindeki hedefimize hâlen daha bağlı olduğumuzun altını çizelim.
• USDTRY kuru TCMB’nin baraj kurduğu 32,20’li seviyelerde Cuma günü de kalmaya devam ederken, TL’nin reel anlamda değerlenmeye devam ettiğini görüyoruz. TCMB’nin net döviz pozisyonu 16 Mayıs günü 2 milyar dolar daha iyileşirken ve yerel seçimler ardından TCMB yaklaşık 49 milyar dolar rezerv biriktirirken, manşet rakam da (swap ve kamu dövizleri hâriç net rezervler) eksi 25 milyar dolar seviyesine iyileşti. Yaz aylarının turizm etkisi ile manşet rakamın artıya döneceğine yüksek ihtimal tanıyoruz. 2 yıllık tahvilin bileşik faizi %42,50 ile bu yılın en düşük seviyesine gerilerken, 5 yıl vadeli CDS risk primi 270 baz puan seviyesinin altında ve son dört yılın en düşük seviyesinde işlem görmeye devam etti.
• Dünyada ise ABD’den soğuma emareleri gösteren enflasyon ve perakende satışlar gibi öncü veriler ardından yeşeren faiz indirim umutlarının risk iştahını olumlu mânâda etkilemeye devam ettiğini görüyoruz. Bu bağlamda, haftanın son iş günü, uzun pozisyon taşıdığımız ve faiz getirisi olmayan kıymetli metallerde ciddi bir fiyat artışı gözlemledik. Şaşırdık mı? Elbette hayır. Özellikle, Cuma günü bültenimizde belirttiğimiz “…asıl patlayıcı hareketi yapmasını beklediğimiz gümüş ise haftayı Çin Seddi olarak gördüğümüz 30 doların hemen altında tamamlamaya aday görünüyor. 30 doların üzerinde haftalık bir kapanış gümüşü başka bir dünyaya taşıyacağını düşünüyoruz. Altın gümüş rasyosunun da üç yıl ardından teknik bir kırılım gerçekleştirerek (bugün haftalık kapanış ile teyit almayı ümit ediyoruz) gümüşe büyük bir destek verme noktasında olduğunu not edelim” üzere gümüş fiyatları ons bazında haftayı 30 doların üzerinde tamamlayarak 12 yılın zirvesine ulaştı.
• Bu sabah gümüşün 32,25 sarı metalin ise 2,435 dolar ile tüm zamanların zirvesinde işlem gördüğünü not edelim. Gümüşte ilk direncin 35 dolar seviyesinde olduğun akabinde de 50 dolar seviyesinin hedefleneceğini düşünüyoruz. Altında ise 2,550 dolar seviyesindeki hedefimize sıkı sıkıya bağlıyız. Dün akşam bilemem kaç maçtır yenilmeyen Galatasaray’ı evinde 10 kişi ve hak edilmiş bir oyun ile geçen Fenerbahçemizin galibiyeti kutlarken, İran Cumhurbaşkanı Reisi ve beraberinde Dışişleri bakanını taşıyan helikopterin, olumsuz hava şartları nedeniyle kaza geçirdiği haberini aldık. İranlı bir yetkili, sabaha karşı arama ekiplerinin enkazı bulmasının ardından yaptığı açıklamada, dağlık arazide ve buzlu havada meydana gelen helikopter kazasından sağ kurtulduklarına dair umutların azaldığını söyledi. İran Kızılayı başkanı devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, enkazı görebildiklerini, durumun iyi görünmediğini, helikopterdeki yolcular arasında herhangi bir yaşam belirtisine rastlanmadığını belrtti.
• Elbette, yaşanan helikopter kazasının suikast mı olduğuna yönelik endişeler yüksek perdeden seslendirilse de ve oklar İsrail’e çevrilse de, henüz resmî bir açıklama olmadığını da not edelim. Tekrar etmek gerekirse, okuduğumuz kaynaklar (en azından şimdilik) olayın kaza olduğuna işaret ediyor. Finansal piyasaların da sabah saatlerinde tepkisinin bu yönde olduğunu not edelim. Helikopter kazasının jeopolitik riskleri arttırmadığı yönünde okuduğumuz piyasalarda bu sabah Brent cinsi ham petrolün varil fiyatının Cuma kapanış seviyesi olan 84 dolardan işlem görüyor.
• ABD’nin gösterge endeksi Dow Jones Sanayi endeksinin tarihinde ilk kez 40bin seviyesinin üzerinde rekor haftalık kapamış yapması ile yeni haftanın ilk işlem gününde, Asya borsaları, Çin’in emlak krizine karşı aldığı en güçlü önlemlerin ışığında ve elbette artan faiz indirim beklentilerinin yardımı ile olumlu bir seyir izlediğini görüyoruz. Gösterge endeks Tokyo borsası %1 yükselirken, MSCI’nın Japonya dışındaki Asya-Pasifik hisselerini kapsayan en geniş endeksi iki yılın en yüksek seviyesinde işlem görüyor. ABD borsalarının da vadeli işlemlerinde hafif de olsa artılar dikkatimizden kaçmıyor. Direnişin parası Bitcoin ise 67bin dolar seviyesine yükselirken, teknik mânâda, 69bin dolar üzerinde haftalık bir kapanış ile yukarı yönlü hareketin ivme kazanmasını bekliyoruz.
• Bu haftanın veri takviminde Türkiye cephesinde Perşembe günü sonuçlanacak TCMB’nin olağan Mayıs ayı PPK toplantısı bulunuyor. Faiz oranlarının sabit tutulmasını beklerken, dışarıda ise FED’in faiz toplantısı tutanaklarını takip edeceğiz.

>Gümüş

Teknik mânâda 30 dolar üzerinde haftalık kapanış ile beklediğimiz patlayıcı hareket gerçekleşti. Sırada ilk hedef 35 dolar devamında ise 50 dolar olarak ön plana çıkıyor.

Emre Değirmencioğlu