Yeni haftaya küresel mali piyasalar göreceli olarak sakin, Türk mali piyasaları ise bir nebze de olsun tatsız bir seyir ile başladı. BIST Banka endeksi, Cuma günü %2,7 gerilemesinin ardından dün de günü %3,3 düşüşle tamamladı. 19 Mart tarihi baz alınırsa, endekste kayıp oranı %30’u aştı. Faiz yükselişinin pek de bankacılık sektöre yaramadığını bilsek de, hafta sonu tırmanan siyasi risk algısının yarattığı sınırlı bozulmanın TL ve TL cinsi varlıklar üzerinde de etkili olduğunu gördük. Şöyle ki, BIST100 ana endeksi olumlu gelen şirket finansallarına rağmen günü %1,3 düşüşle tamamlarken, CDS risk primi 10 baz puan artışla 360 seviyesine yükseldi. Yabancı yatırımcı TL cinsi varlıklarda mütemadiyen pozisyon azaltırken, yurt içi yerleşikler ise ya faize ya da dövize yöneliyor. USDTRY kuru TCMB’nin kontrolünde dün günü 38,40’lı seviyelerde sakin bir şekilde tamamladı. TCMB’nin analitik bilançosuna göre ise 25 Nisan valörlü işlemlerde net yabancı para pozisyonunda önemli bir değişim görülmedi. Manşet rakam 11,2 milyar dolar seviyesinde.

Dünyada ise nispeten dengeli bir seyir izlenirken, gözler ticaret savaşlarında, özelinde ise Trump ve Çin ekseninde olmaya devam etti. Hisse senetleri yatay bir seyir izlerken, ABD Hazine Bakanı Bessent’ın Çin yönelik “gerilimi azaltmak onların sorumluluğunda” mesajı sonrası dolar cephesinde değer kaybı şiddetlendi. Daha doğru bir yaklaşımla, dolar son yılların en büyük aylık düşüşüne doğru emin adımlarla ilerlemeye devam etti. Şöyle ki, Euro, nisan ayında %5 yükselerek dolara karşı son onbeş yılın en büyük aylık kazancını kaydetmeye hazırlanırken, dolar, İsviçre frangı karşısında %7 gerileyerek son on yılın en sert düşüşünü yaşıyor. Kraliyet aslanı Sterlin dün 1,3440 seviyesini test ederek son üç yılın zirvesine yükseldi. Liste elbette uzayabilir lâkin Başkan Trump’ın uyguladığı tarifeler, Amerikan varlıklarına olan güveni sarstığı çok net! Hatta, bazı Kanada ve Avrupa emeklilik fonlarının şimdiden ABD varlıklarını azaltmaya başladığına dair haberler de okuyoruz! Trump yönetiminin “Önce Amerika” yaklaşımı nedeniyle ABD varlıklarının göreli cazibesi ciddi şekilde sorgulanmaya devam ediyor.

Dün Batı Avrupa’da sebebi de tam olarak ortaya konulamayan elektrik kesintileri geniş çaplı etkileri de beraberinde getirdi. The Economist dergisinin yıllar önce kapağında sorduğu o soru bugün daha anlamlı: Sonraki büyük felaket nereden gelecek? Modern toplumlar uzun zamandır görünmez bir güvenlik ağına bel bağlamış durumda: sürekli çalışan elektrik şebekeleri, kesintisiz internet bağlantıları ve akıcı iletişim ağları. Ancak dün İspanya ve Portekiz’de yaşanan geniş çaplı elektrik kesintisi, bu güvenlik ağının ne kadar kırılgan olduğunu tüm çıplaklığıyla gösterdi. Madrid, Barselona ve Lizbon gibi büyük şehirlerde hayat aniden durdu: Toplu taşıma çöktü, havaalanları kaosa sürüklendi, internet hizmetleri ve bankacılık sistemleri aksadı, hastaneler jeneratörlere yöneldi. İspanyol hükümeti olağanüstü hâl ilan ederken, Fransa ve Afrika’nın bazı bölgelerinde de benzer kesintiler yaşandığı bildirildi.

İlk resmî açıklamalarda kesintinin nedeni tam olarak ortaya konulamasa da, siber saldırı ihtimalinin çok küçük de olsa hâlâ var olduğu konuşuluyor. Büyük resimde, -her ne kadar konunun uzmanı olmasak da-  dünyanın manyetik kutuplarında kaymanın hızlanması (bu tür kaymalar, geçmişte iklim değişiklikleri, biyolojik yok oluşlar gibi büyük olaylarla ilişkilendiriliyor), güneşte son haftalarda rekor seviyede patlamalar gözlenmesi, elektrik ve iletişim altyapılarını daha savunmasız hâle getiriyor. Özetle, teknik arızalar veya olası saldırılar dışında, doğanın kendisi de altyapımıza karşı daha güçlü bir tehdit oluşturmaya başladı.

Bir sonraki büyük felaket, bir göktaşı çarpması ya da dev bir volkan patlaması olmayabilir. Belki de sıradan görünen bir elektrik kesintisi, yeni bir küresel kriz dalgasının habercisi olacak. Yeni dünya düzeninde bu gibi psikolojik harp tekniklerine karşı da hazırlıklı olmak gerekiyor. Dün yaşanan elektrik kesintiler ve beraberinde doların değer kaybetmesi ile altının ons fiyatı akşam saatlerinde hızla 3,350 dolar seviyesine yükselirken, bu sabah yeniden 3,315 dolar seviyesine gerilediğini görüyoruz. Bitcoin 95bin dolar seviyelerinde yatay bir seyir izlerken, altın, dolar karşısında Nisan ayında %6, yıl başından bu yana ise %26 yükseldi. Brent petrol ise hafif de olsa gerileyerek 65,50 dolar seviyesinden işlem görüyor.

Yeni gün başlangıcında, ABD ve Japonya borsalarının vadeli işlemlerinde hafif de olsa yükseliş isteği görüyoruz. Çin’in ihracatında yaşanan sert düşüşler, tedarik zincirlerinde ciddi etkiler barındırırken, JP Morgan, ABD-Çin ticaret ilişkisinde “endişe verici bir kopuşun” başladığını ve bunun önümüzdeki dönemde zararları artıracağını belirtti. Makro cephede ABD’de çeyrek dönem büyüme verisi ve her ayın ilk cuması olduğu üzere resmî istihdam verileri bu hafta büyük bir merak ile takip edilecektir. Mikro cephede ise HSBC, BP, Deutsche Bank, Adidas, Coca-Cola, General Motors ve Visa bugün finansal sonuçlarını açıklayacak. Apple, Microsoft, Amazon ve Meta’nın bilanço açıklamaları ise haftanın ilerleyen günlerinde bekleniyor. Kanada Başbakanı Mark Carney liderliğindeki Liberaller, ABD Başkanı Trump’ın tarifeleri ve ilhak tehditleriyle (Kanada’nın 51. eyalet yapılması yönündeki açıklamaları) artan destek sayesinde seçimleri kazanarak iktidarda kaldı ancak sabah bültenimizi erken saatte kaleme alırken, mutlak çoğunluğu sağlayamadı.

Emre Değirmencioğlu