Standard & Poors 500 Endeksi’ndeki (S&P 500) şirketleri yöneten üst düzey yöneticilerin aldıkları ücret paketleri geçen yıl yaklaşık yüzde 13 oranında arttı. Böylece CEO’ların aldıkları maaş ve ikramiyeler, enflasyonun Amerikalılar’ın bütçeleri üzerinde önemli baskı oluşturduğu bir dönemde çalışanların kazançlarını açık ara geride bıraktı.
Associated Press için araştırma ve veri tabanı firması Equilar tarafından analiz edilen verilere göre, CEO’lar için ortalama ücret paketi yüzde 12,6 artışla 16,3 milyon dolara yükseldi. Bu arada, özel sektör çalışanlarının ücret ve sosyal hakları 2023 yılına kadar yüzde 4,1 oranında arttı. Bu yılki ücret araştırmasında yer alan şirketlerin yarısında, şirketin ücret skalasının ortasında yer alan bir çalışanın, şirketin CEO’sunun kazanç seviyesine erişmesinin neredeyse 200 yıl süreceği gözleniyor.
Ekonominin direnç göstermesi, güçlü kâr oranları ve hisse senedi fiyatlarının artması, CEO’ların cömertçe ödüllendirilmesiyle sonuçlandı. Pandemiyi atlatan şirketler, kalıcı enflasyon ve yüksek faiz oranlarından kaynaklanan zorluklarla karşılaşmıştı. AP’nin yıllık anketine katılan yirmiden fazla CEO, yüzde 50 veya daha fazla ücret artışı aldı.
New York’taki danışmanlık firması Compensation Advisory Partners’ın kurucu ortağı Kelly Malafis, “Pandemi sonrası bu piyasada, yönetim kurulları iyi bir lidere sahip olduklarını düşündüklerinde CEO’ları ödüllendirmek ve elde tutmak istiyorlar” diyor. Malafis’e göre bu etkenler, ücretlerin artmasına neden oluyor.
Ancak ilerici Politika Çalışmaları Enstitüsü’nde Küresel Ekonomi Projesi’ni yöneten Sarah Anderson, üst düzey yöneticiler ile işçiler arasındaki kazanç farkının Amerikalılar arasında ekonomiye ilişkin genel memnuniyetsizlikte rol oynadığına inanıyor.
Anderson, “Burada en çok enflasyona odaklanılıyor, insanlar bunu gerçekten hissediyor ama enflasyonun acısını daha çok hissediyorlar çünkü ücretlerinin yeterince arttığını göremiyorlar” dedi.
Birçok şirket, hissedarların CEO ücretlerini performanla daha yakından ilişkilendirme çağrılarına kulak verdi. Sonuç olarak, ücret paketlerinin büyük bir kısmı hisse senedi ödüllerinden oluşuyor ve şirket belirli hedeflere, genellikle daha yüksek bir hisse senedi fiyatına veya piyasa değerine ulaşmadıkça ya da işletme karını arttırmadıkça CEO genellikle yıllarca nakit paraya çeviremiyor. Ortalama hisse senedi ödülü geçen yıl ikramiyelerdeki yüzde 2,7’lik artışa kıyasla neredeyse yüzde 11 oranında arttı.
AP’nin CEO ücret çalışması, S&P 500 şirketlerinde 1 Ocak ile 30 Nisan tarihleri arasında vekaletname veren ve şirketlerinde en az iki tam mali yıl üst üste görev yapmış 341 yöneticinin ücret verilerini içeriyor.
En çok kazananlar kimler?
Yarı iletken ve altyapı yazılımı firması Broadcom’un CEO’su Hock Tan, 162 milyon dolar değer biçilen ücret ve ikramiye paketiyle AP’nin CEO ücret çalışmasının en tepesinde yer alan şirket yöneticisi oldu.
Broadcom’un CEO’su Hock Tan, geçen yılın en fazla kazanç elde eden CEO’su.
Rakibi Nvidia gibi Broadcom da teknoloji şirketleri arasında yapay zeka teknolojisinde kaydedilen ilerlemelerden büyük fayda sağlıyor. Broadcom çipleri; büyük bankalar, perakendeciler, telekom operatörleri ve devlet kurumlarına kadar çeşitli işletmeler ve kamu kuruluşları tarafından kullanılıyor.
AP’nin anketinde üst sıralarda yer alan diğer CEO’lar ise risk yönetimi için yazılım geliştiren Fair Isaac Corp’tan (FICO) 66,3 milyon dolarlık kazançla William Lansing, Apple’dan 63,2 milyon dolarla Tim Cook, Prologis Inc’den 50,9 milyon dolarla Hamid Moghadam ve 49,8 mİlyon dolarla Netflix’in eş CEO’su Ted Sarandos.
Apple’da Cook’un ödeme paketi bir önceki yıla göre yüzde 36’lık düşüş gösterdi. Cook, Apple’ın 2022 yıllık toplantısında hissedarların sadece yüzde 64’ünün ücret paketini onayladığı oylamaya yanıt olarak 2023 yılı için ücret kesintisi talep etmişti.
Anketin metodolojisi Palo Alto Networks CEO’su Nikesh Arora (151,4 milyon dolar) ve Charter Communications CEO’su Christopher Winfrey (89 milyon dolar) gibi CEO’ları hariç tutuyor.
CEO maaşları ve çalışan maaşları kıyaslaması
ABD Çalışma Bakanlığı’na göre, özel sektör çalışanlarının ücret ve sosyal hakları 2022’deki yüzde 5,1’lik artışın ardından 2023’te yüzde 4,1 artış gösterdi. Ülke genelinde çalışanlar pandemiden bu yana daha yüksek ücretler almaya devam ediyor.
Bu kazanımlarla bile, yönetici kadrolarıyla diğer çalışanlar arasındaki uçurum daha da açılmaya devam ediyor. Bu yılki ücret araştırmasına katılan CEO’ların yarısı, medyan çalışanın kazandığının en az 196 katını kazanıyor. Geçen yılki ankette bu rakam 185 kat olarak kayda geçmişti.
CEO’ların kazancı ile çalışanların kazancı arasındaki uçurum her zaman bu kadar derin değildi.
ABD’nin en büyük sendika federasyonu AFL-CIO’nun şirketler ve sermaye piyasaları direktör yardımcısı Brandon Rees, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ve 1980’lere kadar, halka açık büyük şirketlerin CEO’larının ortalama işçi ücretinin yaklaşık 40 ila 50 katını kazandığını söylüyor.
Rees, “(Mevcut) ödeme oranı, bir tür kazanan her şeyi alır kültürüne işaret ediyor. Şirketler CEO’larına takım oyuncularının aksine süper yıldızlar gibi davranıyor” dedi.
Kadın CEO’lar
AP anketine önceki yıllara kıyasla daha fazla kadın yönetici katıldı. Ancak kadın CEO’ların sayısı, erkek meslektaşlarına kıyasla hala çok az. Equilar’ın verilerine dahil olan 342 CEO’nun sadece 25’i kadındı.
Çip üreticisi Advanced Micro Devices’ın CEO’su ve yönetim kurulu başkanı Lisa Su, 2023 mali yılında üst üste beşinci kez AP anketinde en yüksek maaşı alan kadın CEO oldu ve 30,3 milyon dolar değerinde ikramiye kazandı. Bu rakam, 2022’de aldığı paketle aynı seviyede. Genel sıralaması ise 25’ten 21’e yükseldi.
Otomotiv firması General Motors’un CEO’su Mary Barra, geçen yıl 27,8 milyon dolar maaş ve ikramiye kazandı.
Diğer en çok kazanan kadın CEO’lar arasında otomotiv firması General Motors’tan Mary Barra (27,8 milyon dolar); bankacılık devi Citigroup’tan Jane Fraser (25,5 milyon dolar); havacılık ve savunma şirketi Northrop Grumman’dan Kathy Warden (23,5 milyon dolar) ve kargo ve lojistik hizmetleri şirketi UPS’ten Carol Tome (23,4 milyon dolar) yer alıyor.
Kadın CEO’lar için medyan ücret paketi yüzde 21 artışla 17,6 milyon dolara yükseldi. Erkek yöneticilerin medyan maaş paketleriyse yüzde12,2 artışla 16,3 milyon dolara çıktı
Sık yazdığım ve yazmaya da devam edeceğim bir konu Siber Dolandırıcılık. Bilginiz dışında bir anda kendinizi nasıl dolandırıcı olarak yargı karşısında bulabileceğinizi daha önce detaylı yazmıştım. Bankacı Bilirkişisi olarak yüzlerce benzer dosyaya “Bilirkişi Raporu” hazırlamış biri olarak bazı tespitlerimi Kamuoyu, BDDK, Adalet Bakanlığı, Emniyet Müdürlüğünün Siber Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü gibi ilgili birimler ile Sosyal Sorumluluk gereği tecrübelerimi paylaşmaya devam ediyorum.
BANKA HESAP VE KART ŞİFRESİNİ ÜÇÜNCÜ KİŞİLER İLE PAYLAŞANLAR
Siber dolandırıcılık ağırlıklı Kredi Kart ve Banka hesapları üzerinden Mobil Bankacılık üzerinden oluyor. Normal hırsızlıktan hiç farkı olmaması lazım aslında. Biri girmiş evinizden paranızı çalmış, bankadaki hesabınıza girmiş paranızı çalmış hepsi aynı. Burada daha vahimi olmayan paralarını da çalınıyor üste bir de borçlu çıkıp kullanmadığınız kredileri ödemek zorunda kalıyorsunuz. Davalar da “başkasına ait banka veya kredi kartının izinsiz kullanılması suretiyle yarar sağlama, hırsızlık” olarak açılıyor. Başta şunu belirtmem gerekiyor ki banka hesap ve kart güvenliğinin sağlanmasında birinci sorumlu müşterinin kendisi. Banka müşterisi olarak başkasına kartınızı ve şifresini vererek hesabınızdan para çekildikten sonra “ben dolandırdım” demenin bir faydası yok. Sorumluluk tamamen size ait ve size ait olan bir bilgiyi ve kartı 3. kişiler ile paylaşmışsınız çünkü. Olur mu öyle şey demeyin, davaların nerede ise yarısı bu şekilde.
Hikaye çoğunda aynı. Genelde tanıdık birileri, “Cezaevinden çıktım banka hesaplarımda kısıt var, haciz var” denilerek veya “asker arkadaşlarından memleketten para gelecek diye ATM kartının istenmesi” şeklinde hesabının kullanılması ve ATM’den çekilmesi için kart ve şifreyi gönüllü olarak verilmesi. Bankayı ya da başkasını suçlamak yersiz. Sadece “güveni kötüye kullanmaktan” dava açılıyor. Ama iş burada bitmiyor. İyi niyet gibi gözüken bu taleplerde genelde verilen hesap üzerinden piyasa dolandırıcılığı yapılıyor ve dava -hesap sahibi siz olduğunuz için- size açılıyor. Mahkemede her ne kadar bunu dile getirseniz de kanıtlanmak çok zor. Zira, Banka ATM görüntüleri ile paranın çekilmesinin başka kişiler tarafından yapılması gerekiyor ki çoğunda ATM kameraları ya arızalı ya da silinmiş oluyor.
Çözüm: ATM kartı ve şifreleri 3. Kişiler ile paylaşmayın.
CÜZDANIMI ÇALDIRDI KART ŞİFRESİ DE İÇİNDEYDİ
Bu da çok rastlanan bir durum. Cüzdanı veya kartlarını çaldıranların ilk işi bankaya ulaşıp kartı iptal ettirmek yerine bunu ihmal ediyorlar. Geçen sürede yine aynı şekilde hesap ve kartlar kullanılmış oluyor. Geçmiş olsun!
Çözüm: Kayıp kartları zaman kaybetmeden bankaya bildirmek ve kullanıma kapama.
HESAP VE KARTINI KİRAYA VERENLER
Bu grup genelde saf masum hiçbir şeyden haberi yokmuş gibi “salak rolüne” bürünürler. Genelde mazeret de “çok paraya ihtiyacım vardı, kahvede tanıştığım ve soyadını bilmediğim biri hesabımı kullanmak şartıyla aydan aya ödeme yapacağını belirmesi üzerine hesap ve kart bilgilerini verdiğini” belirtir. “Hesaptan dolandırıcılık yapıldığını bilmediğini” belirterek de olaydan sıyrılmaya çalışır. Hukuk önünde dolandırıcılar kadar hesabını kullanmaya verenlerde direkt sorumludur haberiniz olsun, dolandırıcılara ulaşmak için iz kaydı bulunamayabilir ama sizin belgeleriniz dava dosyalarına yeterince girer. “Kiralık Hesap” diye bir uygulama bulunmadığı gibi banka sözleşmelerinde hesap ve kart şifresinin kullanıcı sorumluluğunda olduğunu taahhüt edersiniz zaten. “Hesabı, kartı kiraya verdim” demek sizi kurtarmaz.
Çözüm: Banka hesap ve kart ve şifreleri kimse ile paylaşmayın.
TELEFON OPERATÖRLERİ
Özellikle mobil dolandırıcılıklarında Telefon Operatör servisleri olayın tam merkezinde olmasına rağmen hiçbiri sorumluluk kabul etmiyor. Aslında operatör firmaları güvenlik önlemlerini artırdı ama ikiz kart çoğaltma, kart kullanıcısının kartı aktifleştirmede hala güvenlik açıkları var. Bankadan gelen mesajların telefon numarasına ulaşması yetmiyor, o hattın takılı olduğu Telefonun kimlik numarası olan-IMEI telefona gitmesi esas olmalı. Dolayısı ile sizin kart kopyalansa bile başka bir telefondan işlem yapılmasının önü alınması gerekiyor. Bankanın gönderdiği mesajların operatör telefon numarasına ulaştığını teyit ediyor fakat müşterinin kullandığı operatörün de onayladığı IMEI telefonuna bağlı numaraya gönderildiğini teyit edemiyor. Operatörlerin kart taşıma aşamasında da ciddi güvenlik açıkları söz konusu. Yetkili servis dışında telefonunuzu rastgele servislere vermemeniz, yetkili de olsan telefon tamiratlarında sim kartı telefonda bırakılmamasını öneririm.
Çözüm: BDDK, Türkiye Bankalar Birliği-TBB, Adalet Bakanlığı, Emniyet Siber Suçlar Müdürlüğü, Telefon Operatörler ortak bir Çalıştay yaparak ortak güvenlik ağı oluşturmaları bu sorunu ortadan kaldırır, başka da çözüm yok!
BANKALARIN SORUMLULUĞU VE GÜVENLİK AÇIĞI
Bankalar kabul etmese de ciddi güvenlik açığı var. Bir defa şu “Hazır kredi, hazır limit” rezilliğine son verilmesi gerekiyor. Müşteriden yazılı, sözlü izin almadan, hazır kredi olmamalı. Hazır kredi pimi çekilmemiş bomba gibi. Zira, hesabınıza girilse bile hesabınızdaki para boşaltılır, fakat hazır limitini var ise gecenin bir yarısında bu krediler kullandırılıyor, hazır kredi kart limiti artırılıp hesap boşaltılıyor, para transferleri yapılıyor, ATM’lerden kartsız olarak QR kodla çekiliyor, ruhunuz bile duymuyor. Bu tam rezillik, öyle davalar var ki hiç hesabı olmayan bankada adına hesap açılmış, krediler kullanılmış çekilmiş; banka krediniz ödenmiyor diye arayıp borcun gecikmeye düştüğünde müşterinin haberi oluyor. Bir Banka CEO’su, BDDK üyeleri, TCMB çalışanları, TBB üyeleri bu durumda kalsa kendini nasıl hisseder acaba? Biraz Empati lütfen! Vahim bir durum!
Bankalar genelde “müşteriye mesaj gönderdik” diyerek aradan sıyrılıyor fakat müşterinin kayıtlı IMEI telefonuna gönderdiğini teyit edemiyorlar. Bankalar açısında da asıl sorun bu zaten, bunu önleseler dolandırıcılıkların da önünü alacaklar. Bazı bankalarda dolandırıcılıkların artma nedeni tamamen bu durum.
Çözüm: Bankalar için kayıtlı telefon numarasına bilgilendirici ve onay mesajı göndermek yetmez, müşterinin kullandığı IMEI telefonuna gönderilmesi için altyapısı düzenlenmeli. Kredi kullanımları gece engellenmeli, müşteri aranmadan kullanım yapılmamalı.
SONUÇ: Siber Dolandırıcılık olayları hızla arttı. Cep telefona ve Bilgisayara gönderilen program ve linkler ile virüslü oyunlar ile müşteri bilgileri şifreleri ele geçirilmesi zor değil, o nedenle yukarıdaki tedbirlerin acil almaması halinde mağdurlar artarak hızlanacaktır. Yukarıda da belirttiğim gibi, tek çözüm var; BDDK, Türkiye Bankalar Birliği-TBB, Adalet Bakanlığı, Emniyet Siber Suçlar Müdürlüğü, Telefon Operatörler ortak bir Çalıştay yaparak ortak güvenlik ağı oluşturmaları bu sorunu ortadan kaldırır, başka da çözüm yok! Hazır limitler müşteri istemediği sürece açılmamalı, açık olan limitler iptal edilmeli. Ortomatik kredi kullanım engellenmeli, telefon ile teyit alınmalı. Banka, operatör, müşteri arasında güvenlik ağı sağlanmadan siber dolandırıcılıkların önü alınmaz; başta bankalar ve telefon operatörleri seyretmek yerine kendi üzerine düşen görevi yapmalı. Daha önemlisi; Müşteri dolandırıldığını; para transferi yapıldığını fark edip bankayı aradığında “bir şey yapamayız, mahkeme kararı getir” gibi bir uygulama kabul edilemez. “Şikayetlerde Ön bloke sistemi “açıl uygulamaya konmalı.
Diğer taraftan konuyu dağıtmamak için girmedim, Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri firmalarının Dijital Güvenliği tam anlamı ile sağlamadığını, gerçek dışı kimlik bilgiler ile açılan hesapları gerçekmiş gibi “Basit Usulde Kimlik” diye mahkemeyi sunduğu rezilliği daha önce kanıtlarıyla yazmıştım, buna rağmen bir tedbir halen alınmadı.
Sakarya’nın Hendek ilçesinde 1 kişinin öldüğü, 30 kişinin yaralandığı Oba Makarna fabrikasındaki patlamaya ilişkin 6 şüpheli gözaltına alındı.
Hendek Cumhuriyet Başsavcılığınca başlatılan soruşturma kapsamında aralarında fabrika sahipleri ve yöneticilerinin de bulunduğu 7 zanlı ifadeye çağrıldı. Hendek Adliyesine gelen 7 şüpheliden 6’sı hakkında savcılıktaki sorgu ve işlemlerinin ardından gözaltı kararı verildi.
kısadalga.net haberine göre, gözaltına alınan, aralarında fabrika sahipleri ve yöneticilerin de bulunduğu 6 zanlı emniyete götürüldü. İfadesi alınan 1 şüpheli ise salıverildi.
Ne olmuştu?
Sağlık Bakan Yardımcısı Halim Özçevik, biri çocuk, 3’ü itfaiye eri 30 kişinin yaralandığını, 2 kişinin entübe durumda olduğunu duyurmuştu. Soğutma çalışmaları sırasında ise işçilerden Mesut Şimay’ın (27) cansız bedenine ulaşılmıştı.
TCMB gösterge faizi %50’de sabit bıraktı. Açıklamasında “Enflasyonda belirgin ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda ise para politikası araçları etkili şekilde kullanılacaktır” ifadesi dikkat çekti.
Bankadan yapılan açıklamada aşağıdaki ifadeler yer aldı:
Para Politikası Kurulu (Kurul), politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının yüzde 50’de sabit tutulmasına karar vermiştir.
Ağustos ayında aylık enflasyona dair göstergeler bir bütün olarak incelendiğinde, ana eğilimin belirgin bir değişim sergilemediği değerlendirilmiştir. Üçüncü çeyreğe ilişkin göstergeler yurt içi talebin yavaşlamaya devam ederek enflasyonist etkisinin azaldığını teyit etmektedir. Temel mal enflasyonu sınırlı bir artışla düşük seyretmeye devam ederken, hizmet enflasyonundaki iyileşmenin son çeyrekte gerçekleşmesi beklenmektedir. Kurul, enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarının dezenflasyon süreci açısından risk unsuru olmaya devam ettiğini kaydetmiştir.
Para politikasındaki kararlı duruş; yurt içi talepte dengelenme, Türk lirasında reel değerlenme ve enflasyon beklentilerinde düzelme vasıtası ile aylık enflasyonun ana eğilimini düşürecek ve dezenflasyon sürecini güçlendirecektir. Kurul, politika faizinin sabit tutulmasına karar vermekle birlikte, enflasyon üzerindeki yukarı yönlü risklere karşı ihtiyatlı duruşunu yinelemiştir. Aylık enflasyonun ana eğiliminde belirgin ve kalıcı bir düşüş sağlanana ve enflasyon beklentileri öngörülen tahmin aralığına yakınsayana kadar sıkı para politikası duruşu sürdürülecektir.
Enflasyonda belirgin ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda ise para politikası araçları etkili şekilde kullanılacaktır.
Kredi ve mevduat piyasalarında öngörülenin dışında gelişmeler olması durumunda parasal aktarım mekanizması ilave makroihtiyati adımlarla desteklenecektir. Likidite koşulları muhtemel gelişmeler göz önünde bulundurularak yakından izlenmektedir. Sterilizasyon araçları etkili şekilde kullanılmaya devam edilecektir.
Kurul, politika kararlarını parasal sıkılaştırmanın gecikmeli etkilerini de dikkate alarak, enflasyonun ana eğilimini geriletecek ve enflasyonu orta vadede yüzde 5 hedefine ulaştıracak parasal ve finansal koşulları sağlayacak şekilde belirleyecektir.
Enflasyon ve enflasyonun ana eğilimine ilişkin göstergeler yakından takip edilecek ve Kurul, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanacaktır.
Kurul, kararlarını öngörülebilir, veri odaklı ve şeffaf bir çerçevede alacaktır.
