Ticari Krediler ile ilgili Merkez Bankası ( MB ) 20.08.2022 – Cumartesi günü Resmi Gazete’nin 31929 sayısında yayınladığı 2022/23 nolu Tebliğ ile banka kredi faiz oranları etkileyecek teminat değişikliğe gitti ve bankalara bu yönde yeni teminat yükümlülükleri getirdi. Tebliğ’in ne anlama geldiğini ve piyasadaki karşılığının ne olacağını daha önce yazmıştık.   Tebliğe göre;

“Tebliğ yayımı tarihinden itibaren 2022 yıl sonuna kadar kullandırılacak ticari nitelikteki kredilerde Merkez Bankası tarafından yayımlanan yıllık bileşik referans oranın

• 1,4 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi tutarının yüzde 20’si
• 1,8 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi tutarının yüzde 90’ı nispetinde menkul kıymet tesis edilmesine karar verilmiştir” şeklinde düzenleme yaptı.

Pratikte bunun anlamı Ticari Kredi faiz oranları % 22,85-29,38 arasında yoğunlaşacağı anlamına geliyor. Kamu Bankaları komisyon dahil %21-22 arasında fiyatlama yaptığını belirtmek gerekir.

Merkez Banaksının Uygulamada faizlerin %50’lere dayandığı düşünüldüğünde faiz oranlarının %29 altına inmesine firmalar sevindirdi. Fakat bazı bankaları yasal olmayacak şekilde yüksek faiz uyguladığına yönelik şikayetler gelmeye başladı. Bu bankaların şubelerine TCMB’nin 10/2/2020 tarihli ve 31035 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan halen geçerli olan Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ’in tekrar hatırlatmak isterim . Yok öyle keyfi komisyonlar biline. BDDK murakıpları bu hafta kullandırılan Ticari Kredilerde komisyon oranlarını incelesin lütfen. Tabi düzenleme eski kredileri kapsamadığı için bankaların kullandırdığı yüksek faizli krediler aynen devam ediyor. Bankalar da firmaları “bu kredileri kapatırsanız yeni kredi veremeyiz” şeklinde tehdit etmeye başladı.

Kredilerde %10 büyüme ciddi fren olacak

Merkez Bankası düzenlemesinde “30 Aralık 2022 tarihi itibarıyla 29 Temmuz 2022 tarihine göre yüzde 10 kredi büyüme oranını aşan kredi tutarı kadar menkul kıymetin bir yıl boyunca tesis edilmesi” cümlesi bankalar için ciddi fren göreceğe benziyor. Zira; Temmuz sonunda bankaların toplam Nakdi Kredileri 6 trilyon 494 milyar TL idi. %10’u yuvarlak 650 milyar TL yapar. 23 Ağustos itibarıyla Nakdi Krediler 6 trilyon 598 milyar TL seviyesine geldi. Başka bir ifade ile Merkez Bankasının baz aldığı sürenin ilk üç haftasında Nakdi Krediler 104 milyar TL büyüdü. Bu hızla gider ise %10 sınır bankalar için ciddi fren olacağı için firmaların bunu düşünerek ek kredi talebi yaratmasını da sağlayacak, kısa sürede kredi hızının devam etmesi muhtemel.

İhracatı olmayana kredi çok zor

Merkez Bankasının ilk haftasında bankalar da nasıl davranacağı yönünde zorlandılar ve haftanın ilk 2-3 günü bekleme ile geçti. Krediler bıçak gibi kesildi. Son iki günü bir kıpırdanma yaşandı ama bu sefer de kredi veren bankalar firmalardan “İhracat Taahhüdü” istedi. Kısaca, ihracatınız yok ise kredi de yok dediler. Genelde banka kaynaklı kredilerde daha çok Döviz Krediler için talep edilen İhracat Taahhütlü krediler yoğun bir şekilde TL Krediler için de istenmeye başlandı. Hayırlı olsun!

İhracat  taahhütlü kredilerde nelere dikkat etmeli ?

İhracatçı firmalar krediye ulaşmada ihracat taahhüdü vererek sorunu çözmeye çalıştı fakat firmalara bu konuda açıklamaların yeterli yapılmadığını gördüm. Zira, firma örneğin bir ay vadeli bir milyon dolar karşılığı ihracat için 18 milyon TL spot kredi kullandığını var sayalım. Bir ay sonra faizi ile birlikte krediyi kapatacakları gibi ana paranın faizi ile birlikte ihracat taahhüdü de başlamış oluyor. İkici ay aynı krediyi tekrar bir ay kullandığında bir taahhüt daha oluşuyor. Var sayalım 6 ay boyunca aylık spot krediler kullandınız. Kullanılan kredi 18 milyon TL ama bunu 6 katı faizi ile birlikte karşılığı kadar ihracat yapmak zorundasınız. Saçmalık da burada zaten. “Bir yıl vadeli spot kredi kullanayım; yıllık 1 defa taahhüdüm oluşsun” diye düşünen firmalara kötü haber; şu an piyasada bir yıl vadeli spot kredi fiyatlama yapan banka yok maalesef.  Nereden tutsanız elinizde kalıyor. “Faizler düştü” diye sevinen firmalar bu sefer de kredilere ulaşmakta zorlanıyor, faiz düşse ne yazar.

Rotatif / BCH Krediler için de ihracat taahhüdü isteniyor

Faiz oranı kısmen düşük olan Spot kredi kullanamayan firmalar; faiz oranlarının yüksek olmasına ve her zaman faiz oranı bankanın inisiyatifinde olan Rotatif / BCH kredi kullanan firmalardan da “İhracat Taahhüdü” istenmeye başlandı. Aslında kısa vadeli Rotatif  / BCH krediler için ihracat taahhüdü talebi sık uygulanan bir yöntem değil. Bankalar bu durumu “yeni karşılıklar” ile açıklamaya çalışıyor. Zira, İhracat Taahhütlü kredilerde daha az karşılık yatıracaklar.  Firma açısından kolay yerine getirilecek bir taahhüt de değil.  Burada firmaların ( aslında bankaların ) dikkat etmesi gereken kullanılan kredinin bir yılda tamamen kapanmaması; zira kullandırılan kredi kapandığında o kredi için ihracat taahhüdü kredinin en yüksek seviyesine ulaştığı kredi tutarına kadar oluşuyor. Var sayalım bir hafta sonra krediniz kapandı yeni kredi kullanacaksınız tekrar yeni taahhüt doğacak. O nedenle eski kredi üzerinden ( aynı referans no’dan) yeni kredi kullanmak defalarca ihracat taahhüdü oluşmasını da engelleyecek; yoksa farkında olmadan kullanılan her krediler için farklı kredi referansı oluşması halinde kat ve kat ihracat taahhüdü altına girmiş olursunuz. Banka sistemini firma bilemeyeceğine göre bu konuya bankaların çok dikkat etmesi gerekir yoksa ilerde ihracat taahhüdünü kapatamayan firma listesi uzayacağı gibi firmaların yeni kredi kullanmak istemelerinde zorluk yaşamasına neden olur. Kısaca; Merkez Bankasının düzenlemesinden sonra ihracatı olmayan firmaların krediye ulaşması çok zor hale geldi.

Erol TAŞDELEN – Ekonomist    www.bankavitrini.com