Dolar krizi, bir ülkenin yerel para biriminin ABD doları karşısında hızla değer kaybetmesiyle oluşan ekonomik durumdur. Bu kriz; döviz kıtlığı, borç ödeme güçlüğü, sermaye kaçışı ve yüksek enflasyon gibi ciddi ekonomik sorunları beraberinde getirir. İşte dolar krizinin nasıl ortaya çıktığına dair temel nedenler:

1. Cari Açık ve Dış Ticaret Bağımlılığı

• Ülke, ithalata ihracattan fazla para harcıyorsa sürekli dolar ihtiyacı doğar.

• Bu açık sürdürülemez hale geldiğinde dolar bulmak zorlaşır ve kriz tetiklenir.

2. Yüksek Dış Borç ve Vade Baskısı

• Kamu veya özel sektörün yüklü miktarda dolar cinsinden borcu varsa ve bu borçların vadesi gelmişse;

• Dolar bulmakta zorlanan ülke ödeme güçlüğüne düşer ve piyasa panikler.

3. Merkez Bankası Rezervlerinin Erimesi

• Merkez Bankası döviz rezervlerini düşürdüğünde güven kaybı yaşanır.

• Özellikle rezervlerin swap gibi “emanet” paradan oluştuğu ortaya çıkarsa, yatırımcılar dolara hücum eder.

4. Sermaye Kaçışı ve Güven Erozyonu

• Yatırımcılar ülkeye olan güvenini yitirdiğinde (hukuksuzluk, keyfi kararlar, faiz baskısı vs.) dolar cinsinden varlıklarını yurt dışına çıkarır.

• Bu talep doları fırlatır.

5. Kur Korumalı Mevduat ve Dövize Endeksli Politikalar

• Devletin doları bastırmak için kullandığı geçici araçlar (örneğin KKM) sürdürülemez hale geldiğinde şok yaşanır.

• Kur üzerindeki “baskı” bir anda patlayabilir.

6. Enflasyon ve Faiz Uyumsuzluğu

• Yüksek enflasyona rağmen faiz düşük kalırsa yerli para değer kaybeder, insanlar dolara yönelir.

• Dolarizasyon artar, kriz riski büyür.

7. Küresel Etkiler (FED Faiz Artışı vb.)

• ABD Merkez Bankası (FED) faiz artırdığında, gelişmekte olan ülkelerden dolar çıkışı başlar.

• Türkiye gibi kırılgan ekonomilerde bu ciddi sarsıntılar yaratır.

Örnek: 2021-2022 Türkiye Dolar Krizi

• TL’nin değer kaybı, düşük faiz ısrarı, KKM uygulaması, Merkez Bankası’nın rezerv satışı gibi politikalarla birleşerek krizi tetiklemişti.

• Kur bir günde %10-15 sıçramıştı.

İşyerinden istifa etmenin belli başlı “mevsimi” ya da yoğunlaştığı dönemler gerçekten vardır ve bu durum çalışma kültürü, sektör dinamikleri ve yıl içi planlamalarıyla doğrudan ilişkilidir. İşte bu konuda genel eğilimler:

İstifaların En Yoğun Olduğu Dönemler

1. Yılın İlk Çeyreği (Ocak – Mart)

• En yaygın istifa dönemi olarak bilinir.

• Sebepler:

  • Yeni yıl hedefleri ve kariyer kararları (yeni başlangıç etkisi).

  • Yıl sonu primleri alındıktan sonra ayrılma eğilimi.

  • Firmaların yeni bütçeleriyle işe alım yapmaları → yeni fırsatların artması.

  • “Yeni yıl, yeni iş” psikolojisi.

2. Yaz Öncesi (Mayıs – Haziran)

• Özellikle beyaz yaka çalışanlar arasında yaygındır.

• Sebepler:

  • Eğitim-öğrenim dönemi bitimi (özellikle çocuklu çalışanlar için).

  • Yaz tatiline girmeden önce kariyer değişikliği yapılması.

  • Yıl ortası değerlendirmeler sonrası memnuniyetsizliklerin artması.

3. Eylül – Ekim Dönemi

• Tatil dönüşü, yaz sonrası iş motivasyonunun düşmesiyle istifalar artabilir.

• Sonbahar, bazı firmalarda yeniden işe alım yapılan bir dönemdir.

İstifaların Daha Az Görüldüğü Dönemler

Aralık Ayı

• Çoğu çalışan, yıl sonu primini veya kıdem tazminatını bekler.

• İş değiştirmek için yıl başını bekleme eğilimi yüksektir.

Temmuz – Ağustos

• Tatil dönemi, işe alımlar da yavaşlar.

• Yeni işe başlama için uygun görülmez, istifalar da görece azalır.

Sektörel Farklılıklar

• Bankacılık ve finans: Ocak-Mart en yoğun istifa dönemidir.

• Eğitim sektörü: Haziran’da dönem bittiği için yazın istifa daha yaygındır.

• Üretim ve sanayi: Mevsimsel değişimden çok proje döngülerine bağlıdır.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, kira sözleşmelerinin e-Devlet Kapısı üzerinden yapılmasına yönelik çalışmaların ilk aşamasını Kasım 2024’te tamamlamıştı.

Mevcut uygulamada taşınmaz sahibi gerçek kişilerce e-Devlet Kapısı’ndaki “Kira Sözleşmesi İşlemleri” bölümünden hazırlanan sözleşme kiracı tarafından onaylanabiliyor. Hizmet üzerinden oluşturulan kira sözleşmeleri için zaman damgalı “barkodlu belge” oluşturularak, e-Devlet Kapısı üzerinden belge doğrulama işlemi de yapılabiliyor.

“Emlak danışmanları mesleğini resmi olarak icra edecek”

Çalışmanın ikinci aşamasında ise sona gelinirken, e-Devlet’ten kira sözleşmesi hizmeti bugün emlakçılar için de açıldı.

TEDB Başkanı Hakan Akçam, AA muhabirine, kiracı ile ev sahibinin e-Devlet ortamında buluşarak kira kontratını imzalayabildiğini ancak bu sürece emlak danışmanlarının dahil olmadığını söyledi.

Fotoğraf: Fatih Kurt/AA

Bugün itibarıyla uygulamanın emlakçılar için de hayata geçirildiğini dile getiren Akçam, “Gayrimenkul sahipleri, emlak danışmanına Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün sisteminden yetki verebilecek. Emlak danışmanı da aldığı yetkiyle, kontratı kiracı adayına elektronik ortamda ulaştırabilecek. Kira kontratı oluşturan emlak danışmanı, barkodlu belge çıkarabilecek. Dolayısıyla, emlak danışmanları mülk sahipleri ile kiracıları bir araya getirerek mesleğini resmi olarak icra edecek.” dedi.

“Kira kontratlarının e-Devlet üzerinden yapılma zorunluluğu getirilmeli”

Akçam, sistemin elektronik ortama taşınacağını ifade ederek, kira artış oranı, kiracının güvenirliği ve meskende kaç yıldır oturduğu gibi bilgilerin Bakanlık tarafından tespit edilebileceğini anlattı.

Sistemle ilgili güncelleme ve düzenlemelerin devam ettiğini belirten Akçam, Borçlar Kanunu’na göre kira kontratında kefilin ıslak imzasının bulunması gerektiğini, bununla ilgili çalışmaların da sürdüğünü bildirdi.

Kira kontratlarının e-Devlet üzerinden yapılması zorunluluğunun uygulamaya alınması durumunda ev sahibi ile kiracı arasındaki problemlerin birçoğunun çözüleceğine işaret eden Akçam, böylece dolandırıcılık olaylarının önüne geçileceğini sözlerine ekledi.