Erol Taşdelen

Şirketlerde Kriz etkisi: “Yengeç Sepeti Sendromu” yaygınlaşıyor

Yayınlanma:

7 ay önce

17/12/2024

Yazan:

Yengeç Sepeti Sendromu , insanların birbirlerinin korunmasını engellemek için kasıtlı ya da bilinçsizce olumsuz davranışları sergilediği bir durum gücü için kullanılan bir metafordur. Bu kavram, yengeçlerin bir sepetteki çalışmasından ilham alınarak oluşturulmuştur:

Eğer bir yengeç sepette yalnızsa, rahatça tırmanıp dışarı çıkabilirsin.
Ancak fazladan yengeç varsa, biri yukarı tırmanmaya çalıştığında diğer onu aşağı çeker.

Bu durum, insanlar arasında da gözlemlenen bir olguyu temsil eder. Özellikle iş değişiklikleri, grup çalışmalarında veya toplumsal ilişkilerde, bir bireyin başarı kazanma çabası sırasında süreler tarafından geri eklenmesi veya desteklenmemesi şeklinde görülür.

Örnekler:

İş Hayatında: Bir çalışan terfi almak için çabalarken, diğer kişiler dedikodu yaparak ya da bunları küçümseyerek onu engellemeye çalıştı.
Toplumsal Durumlarda: Bir bireyin daha iyi bir yaşam standardı hedeflendiğinde, uzun süreler “bunu yapamayacaksın” diyerek cesaretini kırabilir.

Bu Sendromun Sebepleri:

Kıskançlık: Başkalarının başarısızlığı gibi algılamak.
Yarışma Duygusu: Başarının yalnızca kısıtlanamayanlara erişebileceğine dair yanlış bir inanç.
Alışkanlıkları Koruma: Çevrenin değişiminden rahatsız olması ve mevcut düzeni koruma isteği.

Çözüm Önerileri:

Pozitif Destek: İnsanları başarıları için takdir etmek ve motive etmek.
Kendi Başarınıza Odaklanmak: Başkalarının olumsuzluklarına takılmadan kendi hedefinize yönelmek.
Sağlıklı Çevre: Destekleyici bir sosyal çevre oluşturmak.

Bu sendromun, devam edeceği ve toplumun gelişmesinin ciddi şekilde engelleyebileceği için, gelecekte ele alınması önemlidir.

Yengeç Sepeti Sendromu çalışma hayatı nasıl etkiler?

Yengeç Sepeti Sendromu , çalışmada başarılı olabileceğinizi ve organizasyonların genel olarak olumsuz etkileyebileceğini göstermektedir. Bu sistem, iş yerinde, dinamiklerde çeşitli kendini gösterme gücü ve bireysel motivasyondan ekip çalışmalarından, geniş bir alandaki bireylere yol açabilir.

Çalışma Hayatına Etkileri:

1. Bireysel Performansı Olumsuz Etkilemesi

Motivasyonun Azalması: Çalışanların, çevrelerindeki kıskançlık veya eleştirileri nedeniyle değersiz hissedebilir ve çabalarını sürdürdüler.
Güvensizlik Ortamı: Diğer insanların sürekli eleştirisi veya küçük düşmeleri, bireylerin hayatlarını zedeleyebilir.
Yaratıcılığın Bastırılması: Çalışanlar, yeni fikirler sunmaktan ya da farklı şeyleri denemekten çekinebilir çünkü eleştirilme veya dışlanma korkusu yaşayabilirler.

2. Ekip Çalışmasına Zarar Vermesi

Yerine Sabotaj: Bir ekipteki bireyler, birlikte çalışmak yerine diğerlerinin baltalamaya dayalı rekabetle çalışabilirler.
Eksik İşbirliği: Çalışanlar arasında destek yerine engelleme ortaya çıkıyor ve bu durum ekibin gücünü artırıyor.
Gergin Ortam: Başarılı bir çalışan, sürekli geri çekilmeye çalışıldığında, ekip içinde huzursuzluk ve çatışma yaşanabilir.

3. Organizasyonel Etkiler

Yetenek Kaybı: Başarılı ve potansiyel sahibi çalışanlar, bu tür bir araştırmadan çalışmadan başka iş fırsatlarına yönelebilir.
Düşük Verimlilik: Çalışanlar, enerjilerini ve zamanlarını başkalarını eleştirmek ya da kendilerini korumak için harcadıklarında, iş üretkenliği düşer.
Ölümsüz Şirket Kültürü: Yengeç Sepeti Sendromu’nun yaygın olduğu bir iş yerinde, toksik bir şirket kültürünün oluşması ve bu durum uzun süreli kutlamanın itibarına zarar verilmesi.

Türkçe: Örnek Durumlar:

Çalışan bir projede öne çıkan terfi almak talep edildiğinde, ekip arkadaşları onun eforunu küçümseyerek ya da dedikodu yaparak moral bozabilir.
Bir ekip üyesi gelişmiş bir çözüm tavsiyesinde, diğerleri bu fikri benimsemek yerine eleştirerek reddedebilir.

Çözüm Önerileri:

Liderliği Destekleyenler:
- Yöneticiler, ekip içinde özgürlük ve adalet sağlama, çalışanlar arasında kıskançlık veya sabotajı önleyebilir.
- Başarıları takdir eden bir kültür oluşturulmalıdır.
Pozitif Şirket Kültürü:
- Çalışanların başarılarını paylaşmaları ve destekleri teşvik edilmelidir.
- Takım çalışmasının uyumlu sistemleri kurulabilir.
Kıskançlık ve Rekabetle Başa Çıkma Eğitimi:
- Çalışanlara, diğerlerinin başarılarından ilham alabilmeleri öğrenebilecekleri eğitimler bölümü.
Başarıyı Yaygınlaştırmak:
- Çalışanların arasındaki başarıyı bireysellikten ziyade takım başarısı olarak göstermek, bu ameliyatın gerçekleştiği durumlar.

Sonuç:

Yengeç Sepeti Sendromu , yerinde bireysel başarıyı engelleyen ve ekibin çalışmasını baltalayan bir olgudur. Bu tür olumsuz etkiler, evde yönetim ve olumlu bir kültürle önlenebilir. Bu sendromun bilincinde olmak ve uygun yerlere atmak, hem gerçekleştirmek hem de organizasyonların verimliliğini artırmak mümkündür.

İşletmeler Yengeç Sepeti Sendromu nasıl açılır?

İşletmeler, Yengeç Sepeti Sendromu gibi bireyler arası kıskançlık ve engelleme başarısızlıklarını aşmak için bir şekilde kurum kültürü geliştirmeli, ekip ruhunu güçlendirmiş ve bireylerin bireysel çabalarını desteklemelidir. Bu tür bir sendrom, gelişmelerin genel gidişatı ve olumsuzlukların devam edeceğinden, çözüm odaklı adımların atılması hayati öneme sahiptir.

İşletmelerin Yengeç Sepeti Sendromunu Aşmak İçin Alabileceği Önlemler:

1. Destekleyici Şirket Kültürü Oluşturmak

Başarıları Takdir Etmek: Çalışanların bireysel ve ekip başarılarını düzenli olarak kutlamak, tüketmek yerine motivasyonu teşvik eder.
Açık İletişim: Çalışanlar arasında şeffaf ve ücretli bir iletişim kültürü oluşturulmalıdır. Bu, dedikodu ve yanlışların anlaşılmasının önüne geçilir.
Birlikte Başarma Algısı: Çalışanlara, bireysel başarıların ekip başarısına nasıl katkı sağladığını göstermek, çatışma yerine iş birliğini arttırır.

2. Pozitif Liderlik Yaklaşımı

Liderlerin Örnek Olması: Yöneticiler, adil, normal ve bitirilmesiyle çalışanlara rol modeli olmalıdır.
Geri Bildirim Mekanizması: Çalışanlara, amatör geri bildirimler sağlayan gelişimlerini destekleyen bir sistem kurulabilir.
Ekip Ruhunu Güçlendirme: Liderler, ekip üyeleri arasında dayanışmayı teşvik ederek onları desteklemesini sağlamalıdır.

3. Eğitim ve Farkındalık Programları

Kıskançlıkla Baş Etme Eğitimleri: Çalışanlara, diğerlerinin başarılarından ilham almayı öğreten ve paylaşmalık gibi duygularla sağlıklı bir şekilde başa çıkmayı sağlayan programlar düzenlenebilir.
Takım Çalışması Eğitimi: Çalışanların uyum içinde öğrenmeleri için takım dinamiklerine yönelik eğitimler bölümü.
Farkındalık ve Psikolojik Güçlendirme: Çalışanların kişisel ve kişisel gelişim programları sunularak sağlanabilecek güçleri artırılabilir.

4. Rekabet Yerine İş Birliğini Özendirmek

Ekip Bazlı Ödüller: Sadece bireysel başarıları değil, ekibin elde ettiği başarıları da ödüllendirmek yerine dayanışmayı arttırır.
Kazan-Kazan İlişkisi: İş süreçlerini düzenlerken, yalnızca kendi çıkarları için değil, ekibin arkadaşlarının da çalışma şeklini çalıştırmayı teşvik edin.

5. Adil Performans Yönetimi

Şeffaf Terfi ve Ödüllendirme Sistemi: Çalışanlar, başarıların adil bir şekilde ödüllendirildiğini mahrumiyette ve sabotajın sona ermesine neden olur.
Performans Değerlendirme Kriterleri: Belirgin, anlaşılır ve herkes için eşit değerlerle performans değerlendirmesi yapılabilir.

6. Çalışan Katılımını Arttırmak

Karar Süreçlerine Dahil Etmek: Çalışanların önemli kararlarda söz sahibi olması, değerli hissetmelerini sağlar ve rekabeti azaltır.
Öneri ve İnovasyon Sistemleri: İnsanların özgürce paylaşabileceği bir platform oluşturularak yaratıcı fikirler teşvik edilebilir.

Uygulama Örnekleri:

Google’ın Takdir Kültürü: Google, çalışanların başarılarını “akran bonusu” adı verilen bir sistemle ödüllendirir. Çalışanlar, ekip arkadaşlarının başarılarını yönetime bildirebilirler ve bu başarı ödüllendirilir.
Takım Çalışmasını Ödüllendiren Şirketler: Büyük teknoloji firmaları, ekip çalışmasının ön plana sahip ödülleri sunarak birbirlerini desteklememesini sağlar.

Özetle:

Yengeç Sepeti Sendromu , iş yerinde bireysel destekleri engeller ve rekabeti yanlış bir şekilde yönlendiren bir durumdur. İşletmeler bu sendromun aşılması için bir çalışma kültürü oluşturmalı, pozitif yönetim benimsemeli, adil sistemler kurmalı ve ekip çalışma teşvik yöntemleridir. Bu yaklaşımlar, hem bireysel motivasyonu hem de şirketin genel yaşamını artıracaktır.

ChatGPT

Görüntülenme: 3915

İlgili Etiketler:

Akbank Genel Müdürü Kaan Gür’ün 2025 beklentisi olumlu

Liderlik etmek için bir unvana ihtiyacınız yok

Okumaya devam et

ALTIN - DÖVİZ - KRIPTO PARA

Bankalara Kara Para Cezası yağdı

Yayınlanma:

2 saat önce

06/07/2025

Yazan:

Erol Taşdelen

Singapur, küresel finans dünyasını sarsan tarihi bir kara para aklama soruşturmasını tamamladı. UBS Group, Citigroup, Julius Baer ve Credit Suisse gibi dünyanın önde gelen finans devlerinin de aralarında bulunduğu dokuz kuruluşa toplam 21,5 milyon dolar para cezası kesildi. En yüksek ceza 4,5 milyon dolarla Credit Suisse’e verildi.

Singapur Tarihinin En Büyük Mali Operasyonu

2023 yılında başlatılan soruşturma kapsamında; yaklaşık 2,3 milyar dolarlık yasa dışı varlık tespit edildi, 10 yabancı uyruklu kişi tutuklandı. Bu kapsamda gerçekleştirilen operasyonlar, Singapur tarihindeki en büyük finansal suç dosyası olarak kayıtlara geçti.

Ceza Alan Kurumlar ve Gerekçeler

Singapur Para Otoritesi (MAS) tarafından yürütülen denetimlerde, aşağıdaki eksikliklerin tespit edildiği bildirildi:

Müşteri risk analizlerinin yetersiz yapılması
Servet kaynaklarının izlenmemesi
Şüpheli işlemlerin zamanında raporlanmaması

Cezaya çarptırılan finansal kurumlar ve ceza miktarları şöyle:

Credit Suisse: 4,5 milyon dolar
UOB Kay Hian: 2,85 milyon Singapur doları
Blue Ocean Invest: 2,4 milyon Singapur doları
Trident Trust Company Singapore: 1,8 milyon Singapur doları
UBS Group, Citigroup, Julius Baer, UOB ve LGT Bank: toplam 27,5 milyon Singapur doları (yaklaşık 20 milyon USD)

Sanıklara Hapis ve Sınır Dışı Kararı

Tutuklanan şüphelilere 13 ila 17 ay arasında değişen hapis cezaları verildi. Cezalarını tamamlayan bu kişiler kalıcı şekilde Singapur’dan sınır dışı edildi. Yetkililer, tekrar ülkeye girişlerinin yasaklandığını açıkladı.

Kara Paranın Kaynağı: Dolandırıcılık ve Bahis

Reuters’ın ulaştığı bilgilere göre, suç gelirleri büyük ölçüde yurtdışı dolandırıcılık şebekeleri ve online yasa dışı bahis siteleri üzerinden elde edildi. Aklanan paraların bir kısmı Singapur bankalarında tutuldu, bir kısmı ise lüks gayrimenkul, spor otomobil ve mücevher gibi alanlara yatırıldı.

Denetim Süreci Sıkılaşıyor

Singapur Para Otoritesi (MAS), finans kuruluşlarının dahili denetim sistemlerini güçlendirdiğini ve sürecin yakın takibe alındığını açıkladı. Ayrıca şeffaflığın artırılması ve kara paranın önlenmesi amacıyla yeni yükümlülükler getirileceği bildirildi.

Küresel bankacılık sistemi açısından Singapur gibi düzenleme konusunda sert tutum sergileyen finans merkezlerinin etkisi büyüyor. Özellikle Asya-Pasifik bölgesinde kara para aklamaya karşı yürütülen bu tür operasyonlar, yalnızca yerel değil, uluslararası finansın denetim reflekslerini de yeniden şekillendiriyor.

Kaynak:
MAS (Monetary Authority of Singapore), Reuters, bankavitrini.com araştırma birimi

Görüntülenme: 5796

Okumaya devam et

BANKA HABERLERİ

Konkordato Alan Firmalar Reel Piyasayı Nasıl Bozuyor?

Yayınlanma:

7 saat önce

05/07/2025

Yazan:

Erol Taşdelen

Türkiye’de artan konkordato başvuruları ve kolay alınabilen kararlar, sadece borçlu firmaları değil, tüm ekonomik sistemi derinden olumsuz etkilemektedir. Konkordato sürecine giren bir firma, reel piyasada zincirleme etkiler yaratarak tedarik zincirini bozar, fiyat dengesini sarsar ve güven ortamını zedeler. Bu bozulmalar hem konkordato öncesi hem de sonrası süreçte farklı şekillerde ortaya çıkar.

Konkordato Öncesi: Gizli Kriz Dönemi

Konkordato başvurusundan önceki süreçte firmalar mali sıkıntılarını genellikle gizler. Ancak piyasada dikkatli gözlerden kaçmayan bazı davranışlar bu sıkıntının sinyallerini verir:

1. Ödemelerde Gecikmeler ve Yapılandırma Talepleri

Firma, tedarikçilerine olan ödemelerini geciktirmeye başlar. Çek ve senetlerini döndürür, vadeleri uzatmak ister, borçlarını yeniden yapılandırma teklifleri sunar.

➡️ Bu durum piyasada güveni sarsar ve ticaret yavaşlamaya başlar.

2. Dampingli Satışlar ve Fiyat Bozulması

Nakit ihtiyacıyla firma, elindeki malları normal piyasa değerinin çok altında satar. Bu agresif fiyatlama, sektördeki diğer oyuncuları zararına satışa zorlar ve rekabeti bozar.

➡️ Piyasa fiyat dengesi altüst olur.

3. Yoğun Mal Alımı – Ödeme Geleceğe Yayılır

Firma, riskini çevreye yaymak için piyasadan vadeli mal toplamaya çalışır. Ödemeler geleceğe yayılırken, alacaklılar bu durumu genellikle fark edemez.

➡️ Risk, domino etkisiyle başka firmalara taşınır.

Konkordato Sonrası: Yasal Koruma Dönemi

Firma konkordato ilan ettiğinde borçları dondurulur ve alacaklılar tahsilat yapamaz. Bu durum reel piyasada yeni kırılmalara neden olur.

1. Tahsilat Zinciri Kırılır

Alacaklı firmalar tahsilat yapamayınca kendi ödeme dengeleri bozulur. Bu durum tedarik zincirinde domino etkisi yaratır.

➡️ Sağlıklı firmalar bile bu zincirleme etkiyle darboğaza girer.

2. Bankacılık Riski Artar

Alacaklı firmaların bilançolarında tahsili geciken alacaklar artar. Bankalar bu firmaların kredi riskini artırır, kredi derecelendirme notları düşer.

➡️ Sadece borçlu firma değil, alacaklılar da finansal olarak cezalandırılır.

3. Mal Temini Zorlaşır

Konkordato ilan eden firma, piyasadan artık vadeli mal alamaz. Çoğu firma peşin çalışmak ister, bu da konkordato sürecindeki firmanın toparlanmasını daha da zorlaştırır.

➡️ Üretim ve ticaret hacmi daralır, istihdam riske girer.

Reel Piyasada Bozulma Nasıl Yayılıyor?

Etki Alanı	Bozulma Şekli
Ticari Güven	Şirketler arasında temkinli ve daralan ilişkiler
Nakit Akışı	Tahsilatlar aksar, ödemeler gecikir
Fiyat Mekanizması	Damping nedeniyle maliyetin altında satışlar
Bankacılık Sistemi	Kredi riskleri yükselir, yeni kredi muslukları kapanır
Tedarik Zinciri	Zincirleme iflas ve daralma etkisi

Sadece Borçlu Değil, Tüm Sistem Zarar Görüyor

Konkordato, yalnızca batmakta olan bir firmayı kurtarma süreci değildir. Yanlış kullanıldığında, reel sektörde ciddi güven kayıplarına, fiyat bozulmalarına ve ödeme zinciri krizlerine yol açar. Konkordato sürecinin şeffaf, denetimli ve gerçekten “iyi niyetli borçlular” tarafından kullanılması, sistemin sürdürülebilirliği için hayati önemdedir.

Konkordato; sadece borçlu firmayı değil, doğrudan ve dolaylı olarak onlarca firmayı, yüzlerce çalışanı, bankacılık sistemini ve genel piyasa dengelerini sarsar. Özellikle öncesinde sessiz ilerleyen kriz, piyasada açık yara haline gelir. Her konkordato, aslında güven ekonomisinin kırılma noktasıdır.

Erol TAŞDELEN – Ekonomist www.bankavitrini.com

Görüntülenme: 7723

Okumaya devam et

BANKA HABERLERİ

Finansal Çöküşe Giden Yol: Bu 5 Riski Tanıyor musunuz?

Riskleri yok etmek mümkün değildir ama yönetilebilir.
Her kurumun bir risk yönetimi politikası olmalıdır.
Riskler arasında etkileşim olabilir: Örn. likidite krizi sistemik krize dönüşebilir.
Finansal tablolarla ve rasyolarla bu riskler düzenli izlenmelidir.

Yayınlanma:

1 gün önce

04/07/2025

Yazan:

Erol Taşdelen

Finans dünyası büyük kazançlar kadar büyük tehlikeleri de içinde barındırır. Bu tehlikeler çoğu zaman görünmezdir ve çoğu yatırımcı, girişimci ya da yönetici fark ettiğinde çok geç olabilir. Oysa bu riskleri önceden tanımak, finansal krizlerden korunmak için en büyük silahtır.

İşte bilmeniz gereken 5 temel finansal risk türü:

1. Kredi Riski: Güvendiğiniz Dağlara Kar Yağabilir

Bir kişi, kurum ya da devlet, size olan borcunu geri ödemezse ne olur? İşte bu durum kredi riskidir.
Bankaların kredi verirken uyguladığı uzun analizler, tahvil alan yatırımcıların yaptığı araştırmalar hep bu riski azaltmak içindir.

📌 Örnek: Bir şirketin vadeli satış yaptığı müşteri iflas ederse, o satış doğrudan zarara dönüşür.

2. Piyasa Riski: Dalgalı Denizde Sabit Duramazsınız

Döviz kurları, faiz oranları, hisse senedi fiyatları ve emtia değerleri sürekli değişir. Bu değişimler, yatırımcılar için kazanç fırsatı olduğu kadar büyük kayıplar da yaratabilir.
İşte bu dalgalanmalardan kaynaklanan zarar riski, piyasa riski olarak adlandırılır.

📌 Örnek: Dolar borcu olan bir şirket, kurun hızla artmasıyla maliyetlerini karşılayamaz hale gelir.

3. Likidite Riski: Elinizde Varlık Var Ama Nakit Yok

Bazı varlıklar vardır ki elinizde olsa bile, anında satılamaz. Satılsa da ciddi değer kaybı yaşanabilir.
Bu durumda karşımıza çıkan risk “likidite riski”dir.
Likidite, bir varlığın ya da şirketin nakde kolay çevrilebilmesiyle ilgilidir.

📌 Örnek: Elinizde milyonluk bir gayrimenkul vardır ama kısa vadede borç ödemeniz gerekiyordur. Satmaya kalktığınızda alıcı bulamazsanız, likidite sorunu yaşarsınız.

4. Sistemik Risk: Zincirleme Çöküş Riski

Finansal sistem iç içe geçmiş bir yapıya sahiptir. Bir kurumun batması, diğerlerini de sürükleyebilir. Bu yayılma etkisi sistemik risk olarak adlandırılır.

📌 Örnek: 2008’de ABD’deki Lehman Brothers’ın iflası, tüm dünyadaki bankacılık sistemini etkiledi ve küresel krizi tetikledi.

5. Temerrüt Riski: Gecikme, Belki de Hiç Ödeme Yok

Kredi riskiyle yakın olan bu kavram, özellikle sabit vadeli ödemelerde ortaya çıkar. Bir borcun vadesinde ödenmemesi ya da hiç ödenmeyeceği endişesi temerrüt riskidir.

📌 Örnek: Bir devlet, ekonomik kriz nedeniyle dış borç faizini ödeyemeyeceğini ilan ederse, yatırımcılar için bu ciddi bir temerrüt riskidir.

Risk Kaçınılmaz Ama Yönetilebilir

Risk olmadan kazanç olmaz. Ancak riskleri tanımadan yapılan her yatırım bir kumardır.
Kurumsal finans, bireysel yatırım ve şirket yönetimi gibi tüm alanlarda, bu 5 riski yönetebilmek hayati önem taşır.

Unutmayın:
🔹 Her risk ölçülebilir.
🔹 Her risk kontrol altına alınabilir.
🔹 Riskin farkında olan, kayıplarını azaltır.

www.bankavitrini.com

Görüntülenme: 5819

Okumaya devam et