GÜNCEL

YATIRIM İSTEĞİNDE SERT DÜŞÜŞ

Yayınlanma:

2 ay önce

28/02/2024

Yazan:

Geçen yıl teşvik belgeli yatırımlar önceki yıla göre yüzde 11,3 azalarak 1 trilyon 253 milyar liraya geriledi. Teşvikli yatırımlar kapsamında yaratılan istihdam da 345 bine düştü. Sektörel bazda en yüksek azalış yüzde 92,7 ile İliç’te yaşanan toprak kaymasıyla gündeme gelen madencilik sektöründe yaşandı.

2023’te yüzde 64,77 enfl asyona rağmen teşvik belgeli yatırımlar önceki yıla göre yüzde 11,3 azalarak 1 trilyon 413 milyar liradan 1 trilyon 253 milyar liraya geriledi. Teşvikli yatırımlar kapsamında yaratılan istihdam ise 360 binden 345 bine indi. Sektörel bazda en yüksek azalış İliç’te yaşanan toprak kaymasıyla gündeme gelen madencilik sektöründe yaşandı. Madencilik yatırımları yüzde 92,7 azalarak 22 milyar 487 milyon liraya geriledi. Buna karşılık enerji yatırımları yüzde 91,7’lik artışla 261 milyar 606 milyon liraya yükseldi. Bir kişinin istihdam edilmesi için gerekli yatırım miktarı 3 milyon 919 bin liradan 3 milyon 631 bin liraya geriledi.

Seçim döneminden bu yana Türkiye’de yatırım, üretim ve ihracata dayalı bir ekonomik model uygulamasına rağmen, teşvik belgeli sabit yatırımlarda istenilen seviyele ulaşılamadı. Üstelik yüzde 64,77’lik enfl asyon ve yatırım adedindeki artışa rağmen, 2023 yılında teşvik belgesine bağlanan yatırım tutarı önceki yıla göre yüzde 11,3 oranında azalarak 1 trilyon 413 milyar liradan 1 trilyon 253 milyar liraya geriledi.

Pandemide belge sayısı iki katına çıkmıştı

2019 yılında 5 bin 402 belge düzenlenirken, bu belgeler kapsamında 594 milyar 796 milyon liralık yatırım taahhüdü verilmişti. Teşvik belgeli yatırım sayısı takip eden yıl iki katına çıktı ve o tarihten bu yana artışını sürdürdü. 2020’de 881 milyar 538 milyon liralık yatırım öngören 10 bin 134 belge düzenlendi. 2021’de belge sayısı 12 bin 474’e sabit yatırım tutarı 917 milyar liraya çıktı. 2022 yılında ise belge sayısı 12 bin 474’ten 13 bin 527’ye sınırlı artış yaşarken, teşvikli yatırım tutarı yüzde 54.1’lik artışla 1 trilyon 413 milyar liraya yükseldi.

Buna karşılık deprem felaketinin yaşandığı 2023 yılında teşvik belgeli yatırımlar önceki yıla göre yüzde 11.3 azalarak 1 trilyon 413 milyar liradan, 1 trilyon 253 milyar liraya geriledi. Düzenlenen belge sayısı ise 13 bin 527’den 15 bin 761’e çıktı.

Yatırımlar istihdama katkı sağlamadı

Teşvik belgeli yatırımlar kapsamında oluşturulan istihdam da 2023 yılında geriledi. 2019’da 197 bin 802 kişilik istihdam taahhüdü verilirken, 2020’de bu sayı 300 bin 324’e, 2021’de 370 bin 841’e geriledi. Teşvikli yatırımlarda taahhüt edilen istihdam sayısı 2022 yılında 360 bin 751’e, 2023’te ise 345 bin 191’e indi.

YENİ YATIRIMLARIN PAYI AZALDI

Geçen yıl teşvik belgesine bağlanan yatırımlarda yeni yatırımların payı azalırken, tevsi(tamamlama, yenileme) yatırımların payı artış gösterdi. Yeni yatırımların payı yüzde 70,2’den yüzde 67,3’e gerilerken, tevsi yatırımlarının payı yüzde 21,9’dan yüzde 26’ya çıktı.

MADEN YATIRIMLARI BIÇAK GİBİ KESİLDİ

Toplam yatırımın yüzde 11,3 azaldığı 2023 yılında madencilik sektörü yatırımlarının da adeta bıçak gibi kesilmesi dikkat çekti. Erzincan’ın İliç ilçesinde yaşanan toprak kaymasıyla kamuoyunda tartışılmaya başlanan maden yatırımları önceki yıla göre yüzde 92,7’lik azalışla 308 milyar 503 milyon liradan, 22 milyar 487 milyon liraya indi. Aynı dönemde imalat sanayi yatırımları yüzde 7 azalarak 747 milyar liradan 694 milyar liraya, tarım yatırımları da yüzde 0,6 azalarak 17 milyar 84 milyon liraya geriledi. Hizmetler sektöründeki yatırım yüzde 26,1 artarak 204 milyar liradan 257 milyar liraya çıktı. Enerji yatırımları ise yüzde 91,7’lik yüksek oranlı bir artışla 136 milyar liradan 261 milyar liraya yükseldi.

YABANCI YATIRIMIN PAYI ARTTI

Teşvik belgeli yatırımlar içinde yabancı sermayeli firmaların yaptığı yatırımların tutarı miktar olarak az olmakla birlikte, bunların toplam yatırımlar içindeki payı geçen yıl artış gösterdi. 2022 yılında toplam yatırımların yüzde 9’unu yabancı sermayeli firmalar yaparken, bu oran 2023 yılında yüzde 11,6’ya yükseldi.

KİŞİYE İSTİHDAM MALİYETİ 3 MİLYON 631 BİN LİRA

Teşvik belgeli yatırımlar kapsamında sabit yatırım tutarına göre taahhüt edilen istihdamdan yola çıkılarak yapılan hesaplamalara göre 1 kişilik istihdam oluşturmak için gerekli olan yatırım maliyeti 3 milyon 919 bin liradan 3 milyon 630 bin liraya geriledi. Sektörel bazda yapılan değerlendirmede ise emek yoğun sektörlerdeki istihdam maliyeti ile enerji sektörü istihdam maliyeti arasında çok yüksek fark oluştuğu gözlendi. 1 kişilik istihdam için en az yatırım ihtiyacı imalat sektöründe bulunuyor. İmalatta 2 milyon 551 bin lira yatırım ile 1 kişiye istihdam sağlandı. 1 kişilik istihdam için gerekli yatırım tutarı tarımda 2 milyon 739 bin lira, hizmetlerde 4 milyon 506 bin lira, madencilikte 5 milyon 172 bin lira oldu. İstihdamın diğer sektörlere göre çok sınırlı olduğu enerji sektöründe ise 1 kişiye istihdam için gerekli yatırım tutarı 50 milyon 425 bin lira olarak hesaplandı.

EKONOMİM-Hüseyin GÖKÇE

Görüntülenme: 3.697

İlgili Etiketler:

İşveren SGK ve vergi alanında yeni düzenleme bekliyor

Sigortacılıkta Müşteri Memnuniyeti İçin Çağrı Merkezleri Nasıl Daha Efektif Çalışır?

Okumaya devam et

BANKA ANALİZLERİ

DEV BANKA İFLAS ETTİ

Eski TCMB Başkanı Hafize Gaye ERKAN’ın yöneticileri arasında yer aldığı First Republic Bank iflas etti. 2018 ABD Krizinden çıkamayan banka uzun bir süre kriz ile boğuşmuş; uzun vadeli düşük faizli konut kredi ağırlıklı portföyü olan bankanın yüksek montanlı kısa vadeli mevduatların kısa sürede blok olarak çekilmeye başlaması nedeni ile Nakit Aktif Pasit dengesi bozulmuş, Federal Mevduat Sigorta Fonu’nun (FDIC) tarafından bankaya el konmuştu.

Yayınlanma:

14 saat önce

27/04/2024

Yazan:

BankaVitrini

ABD Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC), Philadelphia merkezli Republic First Bank‘ın kapatıldığını ve Fulton Bank’a satıldığını duyurdu. 1988 yılında kurulan ve Republic Bank olarak bilinen kurum, iflas sonrası Fulton Bank’la anlaşma sağladı.

Philadelphia merkezli Republic First Bank, ABD’de bu yıl yaşanan ilk banka iflası olarak kayıtlara geçti. Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC), bankanın Pennsylvania Bankacılık ve Menkul Kıymetler Dairesi tarafından kapatıldığını ve varlıklarının büyük bir kısmının Fulton Bank tarafından satın alındığını duyurdu.

FDIC’in açıklamasına göre, Republic First Bank’ın müşterileri ve mevduatları koruma altına alındı. Bankanın neredeyse tüm mevduatları ve büyük bir kısmı varlıkları, müşterilerin mağduriyet yaşamaması amacıyla Fulton Bank tarafından devralındı. Bu süreçte bankanın mevcut müşterileri, hiçbir işlem yapmalarına gerek kalmadan doğrudan Fulton Bank müşterisi haline geldi.

MÜŞTERİ HAKLARI KORUNACAK

Republic First Bank’a ait New Jersey, Pensilvanya ve New York’ta bulunan toplam 32 şube, yeni sahibi Fulton Bank çatısı altında yeniden hizmete girecek. Bu geçiş sürecinin, müşteriler açısından sorunsuz bir şekilde yönetilmesi planlanıyor.

Republic First Bank’ın iflası, FDIC için önemli bir mali yük teşkil ediyor. Kurum, bankanın kapanması nedeniyle yaklaşık 667 milyon dolar maliyet öngörüyor. Bankanın 31 Ocak itibarıyla toplam varlıkları yaklaşık 6 milyar dolar, toplam mevduatları ise 4 milyar dolar civarında idi.

Wall Street Journal yazdı: First Republic Bank neden battı?

GÜNDEM – ABD bankacılık krizinde yeni kurban: First Republic

Görüntülenme: 3.290

Okumaya devam et

BANKA HABERLERİ

Prof. Dr. YILMAZ: TCMB faiz kararını değerlendirdi

Yayınlanma:

14 saat önce

27/04/2024

Yazan:

BankaVitrini

Türkiye, G20 ülkeleri arasında Arjantin’den sonra en yüksek yıllık enflasyona sahip ülke. TÜİK verilerine göre mart ayı aylık enflasyonu yüzde 3,16 ve yıllık yüzde 68,5. Enflasyon oranının önümüzdeki aylarda aylık yükselişini devam ettirerek mayıs ayında yüzde 75’e yakın bir seviyeye çıkacağını tahmin ediyorum.

TCMB’nin nisan ayı faiz kararı oldukça kritik önem sahip. Bankanın şubat ayında politika faizini yüzde 45’te sabit tuttuktan sonra mart ayındaki toplantıda 500 baz puan arttırarak yüzde 50’ye çıkardığını hatırlayalım. Banka faiz koridoru uygulamasına devam ediyor ve şu anda piyasada gecelik faizler koridorun üstü olan yüzde 53’te.

Son faiz artırımındaki en önemli etkenler, yerel seçim öncesinde kurda yaşanan hareketlilik ve uluslararası kuruluşların faiz artırımına ilişkin görüşleriydi.

Ancak yerel seçimin ardından kurdaki hareketlilik yerini sakinliğe bıraktı, net döviz rezervlerinde iyileşme başladı.

Seçimin ardından para ve maliye politikasında sıkılaşmaya yönelik açıklamalar gelmeye devam etti. TCMB tarafından para politikasının enflasyonda belirgin ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda sıkılaştırılacağı ve likidite arttırıcı adım atılmayacağı yönündeki açıklamalar, mevduat faizlerini yukarı çekip enflasyonla mücadeleyi daha etkin kılar. Ayrıca maliye politikasında da kamu harcamalarında tasarruf ile sıkılaşmanın devam edeceğine ilişkin açıklamalar, -geçen yılın yaz dönemindeki gibi- vergi artışlarının enflasyonist etkisinin ortaya çıkmasını engeller. O nedenle bu söylemlere bakınca da TCMB bu ay faiz arttırmayabilir.

Tabi söylem dışında gerçekler var. Örneğin kur artışı her zaman olduğu gibi enflasyonla mücadelenin önünü kesecek bir etken. TEPAV’ın hesaplamalarına göre 2024 yıl sonu tüketici enflasyonun yüzde 40’ın altına inmesi için aylık kur artışlarının yılın kalan döneminde yaklaşık yüzde 2 ve daha az olması gerekiyor. O nedenle TCMB kontrollü kur politikasına devam edecekse politika faizini arttırma ihtiyacı hissetmeyebilir. Ancak bu politikanın sürdürülemez olduğuna daha önce de şahit olduk.

Ayrıca kur artışını engellemek için yabancı sermayeye ihtiyaç var. Seçim öncesi hisse senedi ve DİBS piyasasından yabancı sermaye çıkışı gerçekleşirken, seçim sonrası yabancı sermaye için ortam hazırlanmaya çalışılıyor. Bunun yolu da faiz arttırımından geçiyor. Hem de Ortadoğu gerilimi ve jeopolitik risklere rağmen.

Enflasyonla mücadelenin önünde başka bazı önemli engeller var: Bunlardan biri, TL mevduat faizlerinin yükselişine rağmen dolarizasyonda arzu edilen düşüşün gelmemesi. Sıkı parasal duruş halen hem döviz dönüşümlü KKM’de hem de DTH’daki azalışı beraberinde getirmekte kısmen etkisiz.

Çoğu banka mevduat faizlerini özellikle yüksek meblağlar söz konusu olduğunda arttırıyor. Bu da daha düşük meblağlardaki gönüllü tasarrufların artmasını engellerken iç talepteki beklenen baskıyı geciktiriyor.

Bir diğeri ve en önemlisi, enflasyon beklentilerinin çıpalanamaması. TCMB’ye göre yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 36. Oysa geçen hafta açıklanan nisan ayı piyasa katılımcıları anketine göre yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 44,19. Bir önceki anket döneminde beklenti yüzde 44,16’ydı. Dolayısıyla TCMB mart ayı PPK toplantısında politika faizini 500 baz puan arttırmasına rağmen, katılıcıların beklentileri yüzde 36’lık yıl sonu TÜFE tahminine halen yakınlaşmamış.

Yine aynı anket verilerine göre; 12 ay sonrası TÜFE beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 36,7 iken, nisan ayında yüzde 35,17’ye çok sınırlı gerilemiş durumda. 24 ay sonrası TÜFE beklentisi mart ayı anket döneminde yüzde 22,67 iken nisan ayında ise yüzde 22,05.

Enflasyon beklentilerindeki bozulma, enflasyonun gelir dağılımında ortaya çıkardığı adaletsizlikleri daha önce de yazdım. Ama hafta sonundaki restoran boykotu enflasyonla başımızın ne kadar dertte olduğunun göstergelerinden biri. TCMB’nin enflasyonla mücadelede etkinliğini ortaya koyması beklenir ancak faiz kararı hizmet enflasyonuyla ilgili nasıl bir çözüm üretecek? Politika faizindeki artışın işletmelerin kredi ve finansman maliyetlerini yükselterek yeniden fiyat artışlarını besleme olasılığı yüksek. Bu durumu bertaraf edecek “yol”, maalesef emek maliyetini minimize etmekten, yani ücretlerin baskılanması, ardından işsizlik ve yoksulluktan geçecek gibi görünüyor.

Prof. Dr. Binhan Elif YILMAZ-T24

Görüntülenme: 3.287

Okumaya devam et

GÜNCEL

Lokanta ve kafelerde beklenen KDV artışı geldi

Yayınlanma:

16 saat önce

27/04/2024

Yazan:

BankaVitrini

Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğe göre; Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı, lokanta, kafe gibi yiyecek ve içecek satışı yapılan işletmelerde uygulanan KDV oranlarında düzenlemeye gitti.

Yapılacak değişikliğe göre; Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 26 Nisan 2014 Tarihli Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nde yer alan, ‘yüzde 8’ ibareleri ‘yüzde 10’, ‘yüzde 18’ ibareleri ise ‘yüzde 20’ olarak düzenlenecek.

Düzenlemeyle birlikte kafe, lokanta, pastane gibi işletmeler kendilerinin hazırlayıp sundukları ve dışarıdan temin edilen ürünler için KDV oranı yüzde 10 olarak hesaplanacak. Aynı zamanda, internet üzerinden, telefonla ya da gel- al gibi yöntemlerle yapılan satışlarda da aynı KDV oranı uygulanacak.