Connect with us

Erol Taşdelen

KEŞKE YANILSAYDIK: KREDİLER DURDU, ÇEKLER ÖDENMİYOR, REEL PİYASA ŞAŞKIN

Erol TAŞDELEN, Reel Piyasadaki fırtına öncesiz sessizliği ele aldı. Ödenen Çek hacmindeki sert düşüş, durma noktasıan gelen banak kredileri, piyasadaki vadeli satışların sonlanması, dövizdeki belirsizlik, sanayicinin maliyet hesabındaki zorluklar, dövize ulaşımın zorlaşması, mevcut kur politikasından ihracatçının rahatsızlığı, TCMB’nin bankalar üzerinden reel piyasayı kitlemesi… seçim sonu ekonomik kurmayların çözmesi gereken sorunlar olarak ortada duruyor.

Yayınlanma:

|

Çekler ödenmiyor

Daha önce de defalarca yazdık. Reel Piyasalarda adı konmamış yangın var! Ekonomi kurmaylar da başarısızlıklarını kabul etmiş olacaklar ki Mehmet Şimşek üzerinden seçimden sonra değişim sinyalleri vermeye başladı. Türkiye Bankalar Birliği-TBB verilerine göre; 2023 Ocak ayında 1 milyon 994 bin adet  çek ile 468 milyar TL ödeme yapıldı. Nisan ayında ise ödenen çek adeti %47 gerileme ile 857 bin adete düşerken; ödenen çek hacmi de %50 düşüş ile 234 milyar TL’ye geriledi. “Ticaret bu çek ödenir de ödenmez de” diye geçiştirilecek bir durum değil bu. Reel Nakit döngü sadece çek hacminde %50 düşmüş durumda. Yılın ilk dört ayında 12.200 kişi çek yasağı kapsamına alındı. İlk 4 ayda 9500 adet çekte 10,8 milyar TL karşılıksız işlemi gördü. Bu arada Deprem bölgesindeki çeklerin yazılmadığını karşılıksız işlem yapılmadığını bu verilere eklenmediğini hatırlatmak isterim. Oradaki çek enkazı bu rakamların içinde değil yani.

Deprem Bölgesinde de durum farklı değil

Deprem bölgesindeki çek sorununu sık sık yazanlardanım. 06 Şubat Kahramanmaraş merkezli üke ekonomisinin kabaca %10’luk kısmını oluşturan Deprem bölge için ekonomik olarak da tam bir yıkım oldu. 11 Şubat 2023 tarihli 120 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi kapsamında Deprem Bölgesi çeklerine “karşılıksız çek işlemi” yapılamıyor, arkası yazılamıyor yani. O nedenle hukuki hak arama yolları da kapalı. Ödeme gücü olduğu halde bu kararnameyi istismar ederek, ödeme yapmayan firmaları da düşündüğümüzde bu bölge çeklerindeki ödenmeme oranı Türkiye ortalamasının çok çok üzerinde fiili olarak. Fiili olarak diyoruz; çünkü, bu bölge çekleri yazılamadığı için resmi karşılıksız çek raporlarında da yer almıyor.  2023 Ocak ayında depremden etkilenen 11 ilde 37,3 milyar TL çek ödenmişti. Nisan ayında %42 genel düşme ile 21,5 milyar TL ödeme hacmine düşmüş durumda. En fazla hacimsel düşüş %59 ile Malatya, %56 ile Kahramanmaraş, %50 ile Adıyaman illeri oldu. Mayıs verileri için de umutlu değilim.

Krediler durdu

Seçim sürecinde ilk turdan sonra TCMB Kredi Kartı Nakit avans ve kredi kart limit ve kulanım alanlarında sert frene basınca vatandaş ilk defa bankalardaki sıkıntıyı ve kendine olumsuz yansımayı ciddi şekilde hissetti ve panikledi. Gelen tepkiler üzerine seçim süreci de olması nedeni ile TCMB uygulamayı ertelese de bankalar aynı esneklikte kredi kart limitleri ve nakit avans kullanımda istekli davranmadı. Çoğu banka nakit avansları komple kapatırken, açık olan bankalar da limitleri düşürüp;  nakit avans vadeleri 3-6 ay ile kısarak kullandırım yapmaya başladı. TCMB’nin gösterge faizinin mevduat tarafta da, krediler tarafında da bir anlamı kalmadığını yazmıştık. Ticari büyüklükte firmalardaki kredi ulaşım sorunları son 3 ayda KOBİ ve Mikro seğmen firmalara da yansıdı. Çek hacimlerindeki düşüş nedenlerden biri de bu aslında. Banka kredilerine ulaşamayan firmalar ya peşin satışa döndü ya da kısa vadeli çalışmaya başladı. Bankalar yeni kredi vermedikleri gibi firmalara vadesi gelen kredileri %4,50 peşin komisyon %17-20 faiz oranı koşulu ile 1 ay uzatmayı önerenler oldu. Bunu yıllık maliyeti ise firmalara %70-75 demek ki bu katlanılabilir bir maliyet değil. “Piyasada Zombi firma yığılması oluyor” derken haklı göstergeler var biline! Firmaların yetersiz olan özkaynakları zaten mala bağlı, çoğu firmanın elindeki stok kadar cephanesi var ve stoklar da erimeye başladı, firmalar cepten yiyor aylardır! Bu işin sonunun seri iflas ve işsizlik olduğunu görecek deneyime sahibiz artık.

Kredisiz firmaların dönmesi mümkün değil

Reel Piyaslardaki sorunları sık sık dile getiren biri olarak; Firmalarımız maalesef kredisiz dönmeye uygun bir yapıda değil. Bunun Türkiye’ye özgü nedenleri tabi ki var. Bir defa firmalarımız uluslararası rekabette yerini alabilecek düzeyde yatırımlarını tamamlamış bir yapıya sahip değil, sanayi bu koşullarda bile yatırım yapmak için uğraşıyor. Diğer taraftan sanayimize gerekli olan hammaddeyi yurt içinde üretir durumda değiliz. Zira, İthalatımızın %80’ninin hala hammadde olması bunu göstergesi. Vergi, SGK, Maaş, Yemek, Servis, Elektrik, Doğalgaz, kredi-leasing taksitleri, sınırlı stok politikası, belirsizlik içideki ortam, özkaynaklar ile finans edebilecek firma sayısını düşünün. Sadece kurdaki belirsizlik bile firmaların maliyet hesabını zorlayan ana unsur haline gelmiş durumda. Patronlar işi gücü bıraktı finans ile ilgileniyor. Finans kısmını iyi yönetemezse bankaların üzerine geleceğini ve bataağını biliyor. Geçmişte firmalarımızın kötü deneyimlerimiz var! Firmalar kur makasından ciddi zarar ediyor. Ekonomi kurmaylar Rusya-Ukrayna Savaşı başladığında Avrupa’ya ihracat yapan firmaları parite oynaklığına karşı uyarmadığı ve bu firmaların çoğunda da “finans” servisi de olmadığından parite oynaklığında zamanında yeterli tedbir alıp “parite forwardı” yapamadılar ve ciddi zarar ettiler. Zira EURUSD paritesi 1,20’lerden 0,90’lara sert düşüş yaptığında ihracatçılar ciddi zarar etti. TCMB’nin döviz üzerinden aldığı kararlar da ihracatçıya sürdürülemez, ciddi zararlar ettirme noktasına gelmiştir. İthalat tarafında da aynı sorunlar devam ediyor. Firmalara döviz satışı durma noktasına gelmiş durumda. İthalat işlemleri için bile günler önce sıraya girmeniz gerekiyor. Döviz çeklerinin TL ödenemsi ayrı fiyasko. Mal alan da satan da dövize döndüğünde ciddi zarar ediyor. Muhasebe kayıtları kur farkı nedeni ile zaten tutmuyor ayrı sorun. Faturalara döviz kuru yasaklanamsı ayrı fiyasko. Reel Piyasada olumsuz etkileri düşünülmeden alınmış kararlar bunlar. Sorun çok, çözüm diye yapılan değişiklilekler yeni sorunlar yumağı yaratmış durumda, hangi sorunu yazacağımızı şaşırdık, bir de yaşayanlara sorun! kendilerine de direkt sunum yaptığım için biliyorum; TCMB bünyesinde Reel Sektörleri yakından takip eden birimler var, sorunları algılılamıyor ve raporlar yetkilelere ulaşmıyor olamaz! Belli ki etkin karar alma sürecinde reel piyasa ile bir kopukluk var. Yöneticilerde etkin, yetkin, liyakatın önemi bir kez daha kendini gösterdi, henüz hasar tespiti yapılmadı ama resl piyasada faturası ağır oldu/oluyor! Reel Piyasada NAKİT KRAL dönemi çoktan başladı! Belirsizlik ortamında olmaması da mümkün değil zaten.

Enflasyon nedeni ile erkene çekilen harcamalar sizi yanıltmasın, iç piyasada da tsunami ufukta görünür vaziyete gelmiş durumda.

Reel Piyasalar şimdilik şaşkın şaşkın ufukta görünen ŞİMŞEK’in bereket mi, fırtına mı getireceğini çaresiz şekilde beklemeye başladı.

Erol TAŞDELEN – Ekonomist       www.bankavitrini.com

 

Erol Taşdelen

Verimliliğin Anahtarı: Yalın Düşünce Sistemi

Yayınlanma:

|

Yazan:

Yalın Düşünme (Lean Thinking), israfı ortadan kaldırarak maksimum değer üretmeyi hedefleyen bir yönetim ve düşünce sistemidir. İlk olarak Toyota Üretim Sistemi ile tanınmış, daha sonra üretim dışındaki sektörlere (hizmet, sağlık, yazılım, finans vs.) de uygulanmıştır.

Yalın Düşünmenin Tanımı:

Yalın düşünme;

  • Değeri müşterinin gözünden tanımlamak,

  • Değer yaratmayan tüm faaliyetleri (israfı) belirleyip ortadan kaldırmak,

  • Süreçleri sürekli geliştirmek,

  • Kaynakları, zamanı ve emeği en verimli şekilde kullanmak demektir.

İş Hayatında Yalın Düşünmenin Sağladığı Faydalar:

Fayda Açıklama
Zaman Kazancı Gereksiz işlemler azaltılır, süreçler hızlanır.
Maliyet Azalması İsraf ortadan kalktığı için üretim ve hizmet maliyetleri düşer.
Müşteri Memnuniyeti Daha kaliteli ve zamanında hizmet sunulur.
Çalışan Katılımı Süreç iyileştirmeye çalışanlar da dahil edilir, motivasyon artar.
Esneklik ve Adaptasyon Değişen koşullara daha hızlı uyum sağlanır.
Süreç Şeffaflığı ve Ölçülebilirlik Hatalar görünür hale gelir, sürekli iyileştirme sağlanır.

İş Hayatından Örnekler:

  • Bir çağrı merkezinde her aramanın sonunda yapılan tekrar soruları kaldırarak işlem süresi %30 azaltılabilir.

  • Bir üretim firmasında taşıma süreleri ölçülerek gereksiz ürün hareketleri kaldırılır ve zamandan tasarruf edilir.

  • Banka şubesinde müşterinin bekleme süresi azaltılarak hem memnuniyet hem verim artar.

Yalın Düşünmenin 5 Temel Prensibi:

  1. Değeri belirle (Müşteri için ne önemli?)

  2. Değer akışını haritalandır (Süreçteki adımlar nelerdir?)

  3. Değersiz adımları kaldır (İsrafı yok et)

  4. Sürekli akış sağla (Kesintisiz ilerleyen süreç)

  5. Çekme sistemi uygula (Talep geldikçe üretim/hizmet ver)

  6. Mükemmelik peşinde koş (Sürekli iyileştir)

BİLMENİZ GEREKEN 21 JAPON YALIN KAVRAM

Japonca / İngilizce Türkçe Açıklama
5S (Seiri, Seiton, Seiso, Seiketsu, Shitsuke) Ayıklama, Düzenleme, Temizlik, Standartlaştırma, Disiplin
Heijunka Üretim ve iş yükünü dengeleme
Takt Time Müşteri talebine göre belirlenen üretim ritmi
Kaizen Sürekli iyileştirme
Andon Problemler için görsel uyarı sistemi
Hoshin Kanri (1) İyileştirmelerin yatay paylaşımı
Hansei Öğrenmek için öz değerlendirme
Shojinka Esnek iş gücü
Shigoto Shiji İş talimatları
Jidoka Dahili kalite kontrolü, problemi fark edip durdurma
Poka-Yoke Hata önleme
Kanban Görsel çekme sistemi
Gemba Gerçek yer – gidip yerinde görme
Hoshin Kanri (2) Stratejik hedef yayılımı
Nemawashi Karar öncesi fikir birliği oluşturma
Muda, Mura, Muri İsraf, dengesizlik, aşırı yük
Yamazumi İş yükü dengeleme grafiği
Jishu Hozen Otonom bakım (çalışanlar tarafından)

Okumaya devam et

Erol Taşdelen

KURUMSALLAŞMA HER FİRMA İÇİN AVANTAJ MIDIR?

Yayınlanma:

|

Kurumsallaşma, her firma için mutlak bir avantaj mıdır sorusu; firmanın büyüklüğüne, sektörüne, vizyonuna ve faaliyet yapısına göre değişkenlik gösterir. Ancak genel hatlarıyla değerlendirdiğimizde kurumsallaşma çoğu firma için ciddi avantajlar sağlar. Ama bazı durumlarda dezavantajlar da doğurabilir.

KURUMSALLAŞMANIN AVANTAJLARI

1. Süreklilik ve Sürdürülebilirlik Sağlar

Kurumsallaşan firmalar, kişi odaklı değil sistem odaklı yönetilir. Bu da şirketin, kurucusundan ya da yöneticilerinden bağımsız olarak varlığını sürdürebilmesini sağlar.

2. Karar Alma Süreçleri Şeffaflaşır

Yönetim kurulu, iç denetim ve prosedürlerle kararlar daha objektif alınır. Keyfi uygulamaların önüne geçilir.

3. Profesyonel Yönetim Anlayışı Gelişir

Aile bireyleri yerine liyakate dayalı kadrolar oluşturulur. Bu da verimliliği ve performansı artırır.

4. Yatırımcı ve Finans Kurumları İçin Cazip Hale Gelir

Kurumsal firmalar, düzenli finansal raporlamaları ve şeffaf yönetimiyle yatırımcı ve kredi kuruluşlarının güvenini kazanır.

5. Marka Değeri ve Rekabet Gücü Artar

Kurumsal kimlik, müşteri güvenini pekiştirir. Pazar payı büyür.

KURUMSALLAŞMANIN POTANSİYEL DEZAVANTAJLARI

1. Esneklik Kaybı

Aşırı prosedürler ve bürokrasi, hızlı karar almayı zorlaştırabilir. Özellikle KOBİ’ler için bu durum fırsatları kaçırmaya neden olabilir.

2. Aile Şirketlerinde Gerilimler Oluşturabilir

Kurumsallaşma süreci, aile fertleri arasında yetki çatışmalarına ve içsel gerilimlere yol açabilir.

3. Maliyet Artışı

Profesyonel danışmanlıklar, ERP sistemleri, iç denetim mekanizmaları gibi giderler kısa vadede yük getirebilir.

4. İnisiyatif Kısıtlanabilir

Alt kademe yöneticilerin karar alma inisiyatifleri sınırlanabilir, bu da motivasyon kaybı yaratabilir.

Kurumsallaşma özellikle büyümek isteyen, yatırım almak isteyen veya nesiller boyu devam etmesi hedeflenen firmalar için büyük avantaj sağlar.
Ancak küçük çaplı, hızlı karar alması gereken, esnek yapıya ihtiyaç duyan bazı firmalar için kurumsallaşma süreci iyi planlanmazsa verimsiz ve pahalı hale gelebilir.

Okumaya devam et

ChatGPT

ÇİN’E YAPTIRIMLARIN ABD FİRMALARINA ETKİSİ NE OLUR?

Yayınlanma:

|

Yazan:

ABD’nin Çin’e uyguladığı yaptırımların ters etkisi olarak, bazı ABD merkezli firmalar da ciddi şekilde etkilenmektedir. Bu etkiler genellikle ihracat kaybı, pazar payı düşüşü, tedarik zinciri aksaklıkları ve küresel rekabet gücünde azalma şeklinde ortaya çıkar.

ABD Yaptırımlarının ABD’li Firmalara Etkileri

1. Çin Pazarından Dışlanma

ABD yaptırımları sonucu Çin, Amerikalı firmaları kendi iç pazarından çıkarıyor veya yerli alternatifleri teşvik ediyor.

Etkileri:

  • Satış ve gelir kaybı

  • Çin’de üretim tesislerini kaybetme

  • Markaya yönelik itibar zedelenmesi

2. Çip ve Teknoloji Sektöründe Gelir Kaybı

Çin, bu sektörlerde ABD’nin en büyük müşterilerinden biridir. Yaptırımlar, ihracat gelirlerini doğrudan azaltır.

Etkileri:

  • Lisans gelirlerinin kesilmesi

  • Tedarik zincirinde duraklamalar

  • Hisse senedi değerlerinde dalgalanma

3. Global Rekabette Geri Düşme

ABD firmaları Çin’in hızla büyüyen yapay zekâ, yarı iletken ve 5G altyapısında söz sahibi olma şansını kaybediyor.

Etkileri:

  • Çinli rakiplere kaptırılan pazarlar

  • Uzun vadeli büyüme fırsatlarının kaçırılması

En Fazla Etkilenen ABD’li Firmalar

Firma Adı Sektör Etkilenme Nedeni Etki Seviyesi
Qualcomm Yarı iletken Çin’e çip satışı yasağı (Huawei yasağı sonrası) 🔴🔴🔴🔴
Intel İşlemci / Donanım Çin’e ileri çip ihracatının yasaklanması 🔴🔴🔴
Nvidia Grafik kartları / AI AI çiplerinin Çin’e satışına sınırlama 🔴🔴🔴🔴
Apple Tüketici elektroniği Çin’in yerli markaları öne çıkarma politikası 🔴🔴🔴
Tesla Otomotiv / EV Çin’de politik baskı ve yerli üreticilerin desteklenmesi 🔴🔴
Micron Hafıza çipi Çin’in ürünlerine yaptırım uygulaması (karşı hamle) 🔴🔴🔴
Google / Alphabet Yazılım / Android Huawei’ye Android lisansının iptali sonrası gelir kaybı 🔴🔴

ABD’nin Çin’e yönelik yaptırımları, kısa vadede stratejik üstünlük sağlasa da, uzun vadede Amerikan şirketlerinin pazar kayıpları yaşamasına neden oluyor. Çin’in yerli üretimi teşvik etmesiyle birlikte:

  • ABD firmalarının ihracat gelirleri düşüyor

  • Çin’e olan bağımlılıkları azalıyor ama rekabet şiddetleniyor

  • Küresel tedarik zincirleri yeniden şekilleniyor

Okumaya devam et

FARK YARATANLAR

FARK YARATANLAR

KATEGORİ

ALTIN – DÖVİZ

Altın Fiyatları

BORSA

KRIPTO PARA PİYASASI

TANITIM

FACEBOOK

Popüler

www bankavitrini com © "BANKA VİTRİNİ Portal"da yayımlanan, BANKA VİTRİNİ'nde yer alan yazar ve çevirmenlerine ait herhangi bir yazı, çeviri, makale ve haber izin alınmadan basılı olarak ya da internet ortamında kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz. İzinsiz kullananlar hakkında hukuki yollara başvurulacaktır. "BANKA VİTRİNİ Portal"da yayımlanan tüm özgün yazıların içeriğinden yazarları sorumludur. www.bankavitrini.com'da yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Yer alan yazılarda herhangi bir yatırım aracı; Hisse Senedi, kripto para biriminin veya dijital varlığın alım veya satımını önermiyor. Bu nedenle sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Lütfen transferlerinizin ve işlemlerinizin kendi sorumluluğunuzda olduğunu ve uğrayabileceğiniz herhangi bir kaybın sizin sorumluluğunuzda olduğunu unutmayın. © www.bankavitrini.com Copyright © 2020 -UŞAK- Tüm hakları saklıdır. Özgün haber ve makaleler 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu korumasındadır.